Erişilebilirlik

Kayıt Dışı İstihdamın Yüksekliğinin Nedeni Suriyeliler mi?


Genel-İş Sendikasının yayınladığı ‘Kayıt Dışı İstihdam’ raporunda, Türkiye’de kayıt dışı istihdam oranının yüzde 35’e ulaştığına dikkat çekildi. Temmuz ayı itibariyle 10 milyon kişinin kayıt dışı çalıştığı belirtilen raporda, yıllar içinde değişen rakamlara yer verildi; “2014 yılında 9 milyon 69 bin olan kayıt dışı istihdam, 2016 yılına gelindiğinde 9 milyon 111 bini bulmuştur. 2017 yılı Temmuz ayı verilerinde ise bu sayı 10 milyonu geçmiştir ve bu sayı toplam istihdamın yüzde 35’ini oluşturmaktadır. Yani çalışan her 10 kişiden 4’ü kayıt dışıdır. 2016 verilerine göre toplam genç istihdamının yüzde 44,51’i yani 1 milyon 798 bini kayıt dışı istihdam edilmiştir. Bunun 1 milyon 6’sı yani yüzde 32’si ücretli veya yevmiyeli olarak kayıt dışı çalışmaktadır.“

Peki, rakamlar neden bu kadar yüksek? Raporda yapısal sorunlardan söz edilse de, uzmanlara göre önemli nedenler arasında Suriyeli sığınmacılar var.

Siyaset Bilimci Akademisyen Vedat Koçal’a göre, Suriyeliler sorun olarak kabul edilse de, aslında avantaj. Koçal, ”Söyleme bakarsanız, medyatik entelektüel, politik söyleme bakarsanız Suriyeli sığınmacılar bir sorundur Türkiye’de. Giderilmeye çalışılan bir sorundur. Geri gönderilmeye çalışılan bir sorundur. Askeri harekatlar bunun için düzenlenir, güvenli bölgeler oluşturup o göçmenleri geri göndermek için düzenlenir. Ama gerçekte, net olarak tersi ortaya çıkıyor. Türkiye’de son 5 yıldır merdiven altı işçiliğinin yarısından fazlasını Suriyeliler tarafından yapıldığı tartışmasız bir gerçektir. İzmir’de göçmenleri denizden götürmek için satılan şişme botlar can yeleklerinin merdiven altı atölyelerde Suriyeli çocuklara üretildiği ortaya çıkmıştı. Dolayısıyla sorun olduğu söylemi burada da oturmuyor. Sermaye açısından yapısal bir avantajdır. Suriyeli sığınmacılara, sayısal bakımdan en geniş ölçüde ev sahipliği yapılması, Türkiye devletinin insani söyleminin arka planında ancak, 2013’de belirginleşen kriz süreci ile ilişkilendirildiğinde anlam ve açıklama kazanmaktadır. Suriyeli sığınmacıların kayıt dışı ucuz emeği, derin bir krizdeki Türkiye sermayesinin kârlılığını sürdürmesinde ve hatta artırmasındaki en önemli maliyet avantajını oluşturmaktadır. Türkiye’nin neredeyse tüm illerinde, kayıt dışı ucuz emek ihtiyacını çoğunlukla Suriyeli ve diğer ülkelerden gelen sığınmacıların karşıladığı herkesçe bilinmekte ve günlük yaşamda açıkça gözlenmektedir” dedi.

Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Hüseyin Şeyhanlıoğlu ise nedenin sadece Suriyeliler değil, Türkiye’nin göç alan bir ülke olması olduğu düşünüyor. Şeyhanlıoğlu,” İstihdamın kontrol altına alınamamasının bir sebebi vergi politikalarındaki sıkıntılardan kaynaklanıyor. Temel vergilendirmede sıkıntı var. İkincisi ise Türkiye bir göç ülkesi bugün Suriye’den gelen yaklaşık 4 milyon insan var. Ermenistan’dan Gürcistan’dan gelenler var. Küçük işletmelerden, merdiven altı dediğimiz üç beş kişi çalıştıran işletmelerden tutun, evlerde çalışanlara kadar bunları vergilendirdiğiniz zaman maliyet yükseliyor, hem de onlar, çalıştığı iş kollarının primlerinin yüksekliğinden dolayı bu konulara girmiyorlar. Böyle olunca bu insanların aldıkları ücretlerde ellerine geçen para da azalınca, bundan kaçıyorlar. Bunları bırakın sigortalamayı, saymak bile neredeyse mümkün değil. Vergi afları ayrı bir sıkıntı. Dünyanın hiçbir yerinde bu kadar vergi affı gelmez. Bir işletme kurulduğu zaman üç kişi istihdam ettiği zaman bunu maliyeye bildirmesi gerekir ama bizde ne çalışan ne işyeri sahibi bunu bildirmiyor. Sistemsizlikten kaynaklanan bir sorundur. Yasalarda bir sıkıntı yok kurumsal alt yapının işletilememesinden kaynaklanıyor. Mali denetim yeterli değil. ” diye konuştu.

STÜDYO VOA

Köprü kazasının ardından milyarlarca dolarlık tazminat bekleniyor – 28 Mart
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG