İstanbul’un Sultanbeyli ilçesinde asıl adı Ziya Ülhak Caddesi olan ancak ilçe sakinleri tarafından “Halep Caddesi” olarak adlandırılan bir cadde bulunuyor. Suriyeli nüfusunun ilçe ve çevresinde artmasıyla birlikte Suriyeli yatırımcıların da bu bölgede işyeri açmaya başlamaları, cadde boyunca bulunan dükkanların birçoğunu Suriyelilerin işletmeye başlamasına neden olmuş.
Uluslararası Kriz Grubu (ICG) 2018 yılı Ocak ayında hazırladığı “Türkiye'deki Suriyeli Mülteciler: Kentsel Gerilimleri Azaltmak" başlıklı raporda, gerilimin başlıca sebepleri arasında yerel halkın Suriyelileri kültürel olarak farklı gördüğü ve kayıt dışı çalışan Suriyeli işçi veya işletme sahipleriyle rekabet etmekte zorlanmasından dolayı gerginliklerin arttığına dikkat çekmişti.
Raporda dikkat çekilen hususlar bir yana, ülkelerinde yedinci yılına giren iç savaş sonrası sayıları 4 milyonu bulan Suriyeli mülteciler, yoğunlukla yaşadığı mahallelere kültürlerini de beraberlerinde getiriyor.
Esnaf Suriyeli çalışanlardan memnun
Amerika’nın Sesi, İstanbul Sultanbeyli ilçesinde bulunan Halep Caddesi’ndeki Suriyeli ve Türk işyeri sahipleriyle konuştu. Caddede Suriyeli sığınmacıların işlettiği dükkanlara komşu olan Türk esnaflardan bazıları bu durumun kendilerini memnun ettiğini söylerken, bazıları durumdan şikayetçi.
15 yıldır kırtasiyecilik işiyle uğraşan Metin Saygı, Suriyelilerin hem gelmesinden hem de işyeri sahibi olmalarından memnun olduğunu söylüyor. Önceden caddenin hareketsiz ve dükkanların boş olduğunu ifade eden Saygı sözlerine şöyle devam ediyor:
“Hiçbir sıkıntımız olmadı aksine memnuniyetimiz oldu Suriyelilerin buraya gelmesiyle cadde daha da canlandı. En azından onlar da ekmek sahibi oldular. Bu cadde 2-3 sene önce çok ölü bir caddeydi. Dükkanlar uzun süre boş olduğunu ben biliyorum. Suriyeliler buraya gelince kiralar yükseldi ve bu durumdan mülk sahipleri de faydalandı. Suriyelilerin bize faydası oluyor. Mesela işyerimde benimle 3 yıldır çalışan Suriyeli bir kardeşimiz var.”
“Suriyelilerin sayısının artması kiraları yükseltti”
Suriye’deki iç savaştan 2013 yılında kaçarak ailesiyle birlikte Türkiye’ye gelen Mahmoud Abu Muhammed, 3 yıldır Metin Saygı’nın kırtasiye dükkanında çalışarak ailesine destek olduğunu ve burada çok mutlu olduğunu ifade ediyor.
Caddede kuaför dükkanı bulunan Osman Öz ise çevrede çok fazla Suriyeli işletmenin açılmasının kendilerini olumsuz yönde etkilediği görüşünde.
Osman Öz ”Bizi pozitif yönde çok az etkiledi ama negatif olarak çok ama çok fazla etkiledi. Bir işyeri olarak en büyük maliyetimiz olan kiralar yükseldi. Mal sahiplerinin fırsatçılık yapmalarından dolayı kiralarımızda yüzde yüzün üzerinde bir artış oldu.” dedi.
“Bir ekmeğimiz var, onu da paylaşırız”
Halep Caddesi’nde 30 yıldır tatlıcı dükkanı bulunan Kemal Kılıç, Suriyeli sığınmacılara sahip çıkılması gerektiğini şöyle ifade ediyor:
“Bu insanların başına ülkelerinde kötü bir olay gelmiş. Ne yapacaklar? Nereye gidecekler? Almanı, İngilizi, İsraillisi geliyor ve burada mülk sahibi oluyor da bu insanlar da gelsinler ne olmuş? Kardeşlerimiz bu insanlar. Bir ekmeğimiz var, onu da paylaşırız.”
Suriye’nin Halep kentinden 4 yıl önce Türkiye’ye sığınan Muhammed Halal 1,5 yıl önce Halep Caddesi’nde giyim mağazası açmış. Türk işletmelerin daha işlek olan caddelere taşındığını anlatan Muhammed Türklerin bıraktığı dükkanlara da Suriyeli işletmelerin geldiğini söyledi.
Suriyeli mülteci: “Burası vatanımız gibi”
Muhammed, “Bizim Türklerle bir sıkıntımız yok. Hepimiz Müslümanız ve kardeşiz. Ben şu ana kadar kötü bir şey hissetmedim komşularımdan. Burası bizim vatanımız gibi” dedi.
17 senedir aynı caddede televizyon tamirciliği yapan Eraslan Aydın, iş yapamadığı gerekçesiyle 1,5 sene önce dükkanını Suriyelilere devrettiğini söylüyor. Aydın, işyerini kapatmasının nedenlerini şöyle sıralıyor:
“Ben 17 yıldır bu caddede esnafım. Gördüğünüz şu dükkan benimdi ama şimdi Suriyelilerin oldu. Niçin oldu? İş yapamadığımız için, iflas ettiğimiz için, zarar ettiğimiz için böyle oldu. Çünkü burası Halep Caddesi olduğu için Türk müşteriler bu caddeye girmez oldu. Türkler olmayınca da biz iş yapamaz hale geldik ve kapatmak zorunda kaldık.”
Türk esnaf kepenk kapatıyor, Suriyeli açıyor
Halep Caddesi’nde cep telefonu mağazası bulunan Ayman Al Dhyen 5 sene önce Şam’dan Türkiye’ye gelmiş. 1,5 yıldır cep telefonu tamiri ve satış işi yapan Ayman işlerinden memnun olduğunu ifade ediyor. İşyerinde hem Suriyelilere hem de Türklere hizmet verdiğini anlatan Suriyeli işletmeci Türk komşularından çok memnun olduğunu, kendilerinin de onlardan memnun olduğunu ve bir sıkıntıları olmadığını söylüyor.
Caddede 8 yıldır ayakkabı mağazası bulunan Mahmut Zebunoğlu, işyerini ekonomik nedenlerle Suriyelilere devrettiğini anlatıyor:
“İşler çok iyi gitmediği ve piyasa durgun olduğu için işyerimizi Suriyelilere devrettik. Caddede de zaten çok fazla Suriyeli var. Onlar talip oldu biz de onlara verdik.”
