Suriye’de devam eden savaş, hayatı ciddi şekilde aksattı. Uzmanlara göre, IŞİD terör örgütüne karşı kalıcı bir zafer kazanmak için uzun dönemli bir stratejiye ihtiyaç var. Bu stratejinin çocukların doyurulması ve eğitilmesine öncelik vermesi gerekiyor.
Suriye içinde çalışmalar yapan Jafra Vakfı adlı yardım kuruluşunun başkanı olan Wesam Sabaneeh’e göre, IŞİD militanı radikaller, çocuklara büyük önem veriyor ve onlara kendi aşırılık ağırlıklı İslam’ı öğretiyor.
Amerika’nın Sesi’nin Skype aracılığıyla konuştuğu Sabaaneh, bunu şöyle açıklıyor:
“IŞİD çocukları, çok genç yaşta, altı yaşından itibaren alıyor ve kendi özel okullarına götürerek dinin öğretilerini kendi anladıkları şekilde dikte ediyor.”
IŞİD ayrıca çocukların nasıl eğitilmesi gerektiği konusunda da sık sık bildiriler yayınlıyor.
IŞİD militanları sanat, müzik, tarih, coğrafya, yurttaşlık, felsefe, sosyoloji ve psikolojiyi eğitimden tümüyle kaldırdı. Matematik öğretmenlerinin, demokrasi, seçimler ve borç para verme konusundaki dersleri vermeleri yasaklandı. Biyoloji öğretmenleri artık evrim teorisini öğretemiyor.
IŞİD’in eğitimle ilgili fetvalarından birine göre, kız çocukları sadece 7-15 yaş arasında eğitim alabiliyor. Kız çocuklarının alabilecekleri dersler IŞİD’in dikte ettirmek istediği İslam öğretilerine ve çocuk yetiştirmeye ağırlık veriyor. Erkek çocuklarına ise adam öldürme yolları öğretildiği yolunda haberler alınıyor.
Jafra Vakfı’ndan Wesam Sabaaneh’e göre IŞİD’in bu yaklaşımının etkili olduğu görülüyor. Bir yıl eğitim alan çocuklarda büyük bir değişiklik oluyor, tutumları, hayata bakışları, başkaları hakkındaki düşünceleri tamamen değişiyor.
Farklı bir anlatım şart
Suriyeli çocukların geleceğiyle ilgili kaygılar bununla da sınırlı değil. Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu’nun Ürdün Sözcüsü Juliette Touma’ya göre, IŞİD çocukların beynini yıkıyor, şiddeti, silah kullanmayı, savaşmayı, adam öldürmeyi teşvik ediyor.
War Child/Savaş Çocuğu adlı sivil toplum örgütünden Samantha Nutt, savaşan taraflar eğitim ve dini amaçlarına alet ettiği sürece, çocuklar bu çirkin oyunun bir parcası olmaya devam edecek.
Samantha Nutt, Amerika’nın Sesi’ne, çocuklara bir karşı-anlatım sunulması gerektiğini, çatışımalara biran önce son verilmesinin de asıl hedef olması gerektiğini söyledi.
Sabaaneh, Amerika önderliğindeki koalisyon kuvvetlerinin IŞİD’I havadan bombalama stratejisini eleştirdi ve IŞİD’le mücadele etmenin, toplumda aşırılıkla, radikalleşmeyle mücadele olduğunu ve bunun bombayla yapılamayacağını vurguladı.
Jafra Vakfı’ndan Wesam Saabaaneh, sosyal ve dini konuları içine alan uyumlu bir strateji olmadan çatışmaların süreceği ve IŞİD yenilse bile, bu kez de IŞİD eğitimili çocukların ciddi bir sorun yaratacağının altını çiziyor.
Uzun soluklu strateji: eğitim
Yardım kuruluşlarına göre, Suriye ve Irak’ta IŞİD tehdidi yüzünden veya çatışmalar nedeniyle evlerinden olan ya da mülteci kamplarında yaşamak zorunda kalan milyonlarca çocuğun eğitimi konusu üzerinde hemen hiç durulmuyor.
UNICEF Lübnan Sözcüsü Juliette Touma’ya göre, “Son dört yıl içinde hiç okula gitmeyen çocuklar var. Bazı çocuklarsa hayatlarında okula gitmemiş. Çocukların eğitilmesi gerek, belli becerileri edinmlesi gerek. Aksi halde Suriye’ye barış geldiği zaman çok ciddi sorunlar ortaya çıkacak.” Touma, şu anda komşu ülkelerde mülteci kamplarında 700 binden fazla çocuk eğitim imikanından yoksun. İki milyon 700 binden fazla çocuk da okula gidemiyor, eğitim almıyor.
Irak’taki durum da çok farklı değil. Irak’ta IŞİD’in elindeki bölgelerden kaçan milyonlarca kişi evlerinden olmuş durumda. Suriye ve Irak’taki çatışımalar yüzünden Ürdün, Lübnan, Türkiye ve Mısır’a sığınanların sayısı ve yolaçtıkları ekonomik yük giderek büyüyor.
UNICEF’in tahminlerine göre bölgede 14 milyondan fazla kişinin yardıma ihtiyacı var. Bir yıl önce sayı bu kadar büyük değildi.
Suriye-Ürdün sınırında incelemeler yapan Samantha Nutt, Suriyeli bazı çocukların Ürdün, Lübnan ve Türkiye’de yerel okullara kaydettirildiğini söylüyor. Ancak ortak bir ders programı yok ve bu çocuklar farklı düzeyde eğitim alıyor. Dil sorunları yüzünden birçokları okullara alınmıyor.
Nutt, “Yaşları büyük olduğu için arkadaşlarının alay konusu olan birçok çocuğun okula gitmek istemediğini gördüm” diyor.
Para sıkıntısı
Sivil toplum örgütlerinin çoğu için eğitimin öncelikli konu olması ve okullara para bulunması, açık öğretimin geliştirilmesi gerekiyor.
Nutt, Suriye’de iç savaşın beşinci yılına girdiğini hatırlatıyor ve çatışmaların sona ereceğini gösteren bir işaret bulunmadığına dikkati çekiyor. Eğitime çok para gerekiyor ve Nutt’a göre, “Talihsiz gerçek, savaş uzadıkça bu konular halkın gündeminde üst sıralarda olmaktan uzaklaşıyor. Aşırılıkla mücadelenin uzun dönemli bir mücadele olduğunun altını çizen Nutt, “Uzun dönemli stratejiler belirlemeliyiz. 3 ile 6 aylık planlar yapmak yerine 5 veya 10 yıllık stratejiler üretmeliyiz,” diyor.
