Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) tarafından Corona virüsünün işçilere etkisine ilişkin hazırlanan raporda, işçiler arasındaki vaka oranının Türkiye ortalamasından üç kat yüksek olduğu vurgulandı. 60 binden fazla DİSK üyesinin salgından etkilendiği vurgulanan raporda, üretimin devam ettirilmesi ısrarının işçiler arasında vaka sayısını arttırdığına dikkat çekildi.
DİSK, Corona virüsü salgınının üyelerinin sağlığı, işi ve geliri üzerindeki etkisini ölçmek amacıyla başlattığı çalışma kapsamında 17 Nisan 2020 günü itibariyle yaklaşık 134 bin üyesinin bilgilerini derleyerek rapor hazırladı.
Salgının etkilediği sağlık risklerinden ve sosyal risklerden 60 binden fazla DİSK üyesinin doğrudan etkilendiği belirtilen raporda, 17 Nisan 2020 itibariyle dört DİSK üyesinin hayatını kaybettiği ifade edildi. DİSK üyesi işçilerden en az 378’inin Corona virüsü testinin pozitif çıktığı vurgulanan raporda, en az 646 DİSK üyesinin ise karantina altında olduğu kaydedildi. Corona virüsüne yakalanan 68 DİSK üyesininse iyileştiği bilgisi raporda yer aldı. Raporda, “DİSK üyeleri arasında Covid-19 pozitif vaka oranı Türkiye ortalamasının 3 katıdır. DİSK üyeleri arasında pozitif vaka oranı binde 2,8 iken Türkiye ortalamasında Covid-19 pozitif vaka oranı binde 0,9’dur” görüşüne yer verildi.
Raporda, DİSK’in örgütlü olduğu 48 işyerinde üretime ara verildiği veya durdurulduğu kaydedilirken, bu işyerlerinin kapsadığı DİSK üye sayısınınsa 12 bin 446 olduğu ifade edildi. DİSK üyesi sendikaların örgütlü olduğu 11 işyerinde çalışmaktan kaçınma hakkının kullanıldığı vurgulanan raporda, bu hakkı kullanan üye sayısının en az 1249 olduğu ifade edildi. Raporda, DİSK’in örgütlü olduğu işyerlerinin en az 112’sinin kısa çalışma ödeneğine başvurduğu, başvuruların kapsadığı işçi sayısının 30 bin 785 olduğu ifade edildi.
“İşçiler salgınla karşı karşıya bırakılıyor”
“Türkiye evde kal” kampanyaları yapılırken zorla işe gönderilmelerinin işçileri salgınla karşı karşıya bıraktığı vurgulanan raporda, “Mart ayı sonu itibariyle işsizlik sigortası başvurularının 221 bine, kısa çalışma ödeneği başvurularının 2 milyon 700 bine ulaşması, salgının yarattığı iş kaybının sadece ilk dalgasıdır” denildi.
Raporda, DİSK verilerinin sendikalı iş yerlerini yansıttığına dikkat çekilirken, sendikasız ve kayıtsız iş yerlerinde hastalık oranının çok daha yüksek olduğu iddia edildi. Ortaya çıkan tabloda işçilerin genel ortalamaya göre çok daha büyük risk altında olduğuna dikkat çekilen raporda, “Zorunlu ve acil olmayan işlerde çalışmaya devam edilmesinin riski artırdığı net bir şekilde ortaya çıkmaktadır. İşçilerin çalışmaya devam etmesi virüs bulaşma riskini arttırmaktadır” denildi.
“En çok vaka metal ve genel iş kolunda”
DİSK üyeleri arasında pozitif vaka sayılarının en yüksek olduğu iş kolunun metal ve genel iş kolları olduğu belirtilen raporda, şu bilgilere yer verildi: “Metal iş kolunda DİSK Birleşik Metal-İş üyeleri arasında 118 pozitif vaka saptanırken, Genel-İş üyeleri arasında bu sayı 115’tir. Sendikaların uyarısıyla alınan işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine rağmen üretimin devam ettirilmesi ısrarı, işçiler arasında vaka sayısını arttırmaktadır. Lastik-İş üyelerinin ise en az 51’i Covid-19 pozitiftir. Savunma ve güvenlik ile dokuma, hazır giyim iş kolları DİSK bünyesinde Covid-19 pozitif üye sayılarının yüksek olduğu diğer iş kollarıdır. Bu iş kollarında alınan önlemlere rağmen vaka sayıları artmakta, işçiler ısrarla üretime zorlanmaktadır. Karantinadaki DİSK üye sayısının en yüksek olduğu işkolu genel işlerdir. En az 383 Genel-İş üyesi Covid-19 nedeniyle karantina altındadır. Lastik-İş’in ise en az 106 DİSK üyesi karantina altındadır. Metal, savunma ve güvenlik ile inşaat, karantina altında olan DİSK üyelerinin yoğunlukta olduğu diğer iş kollarıdır.”
En çok etkilenen sektörler petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç
Vaka sayısının ve can kaybının artması sonucu bazı fabrikaların üretimine ara verdiği veya üretimini durdurduğu kaydedilen raporda, “Üretime ara verilmesinden veya durdurulmasından en çok etkilenen sektör petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç iş kolu olmuştur. İkinci sıradaki iş kolu ise tekstil olarak görülmektedir. Bazı işyerleri belirli süreliğine üretimi durdurmuşken bazıları belirsiz süreli olarak işi durdurmuştur. Üretimi durdurulan veya üretime ara verilen işyerlerinden bazıları geçtiğimiz haftadan bu yana çeşitli şekillerle çalışmaya tekrar başlamıştır. Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu ve üretime ara veren iş yerlerinin bir kısmı üretime tekrar başladı, bir kısmı ise kısa çalışmaya geçti” denildi.
“Sendikasız iş yerlerinde ciddi sayıda işten çıkarmalar var”
Raporda, salgının sosyal tahribatını önlemenin en önemli yollarından birinin işten çıkarmaların yasaklanması olduğunu belirten DİSK, sendikalı olmayan işyerlerinde çok sayıda işçinin işten çıkarıldığını vurguladı.
Raporun sonuç kısmında ise şu görüşlere yer verildi:
-Basın, yayın ve gazetecilik iş kolunda matbaa çalışanları arasında vaka sayıları artış gösteriyor. Ayrıca bu iş kolundan sendikanın verdiği bilgiye göre DİSK üyesi olmayan bir TV100 muhabiri, Covid-19’a karşı işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin alınmasını talep ettiği için işten çıkarıldı.
-İletişim, haberleşme, posta ve çağrı merkezlerinde çalışan işçiler arasında salgının ilk aşamalarında alınmayan işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri daha sonra alınmaya başladığı için vaka sayısının iş kolunda arttığı bildirilmiştir.
-Madencilik ve taş ocakları iş kolunda hastalanan, ateşi yükselen ya da kendisini iyi hissetmediğini belirten işçiler hiçbir işlem yapılmadan ya evlerine gönderiliyor ya da koğuşlarda tedavi edilmeye çalışılıyor. Bazı maden işletmelerinde servis sayıları iki katına çıkarıldı. Ancak yeraltı işletmelerinde üretim alanlarında çalışanlarda bu önlemlerden söz etmenin mümkün olmadığı ifade edildi.
-Sağlık ve sosyal hizmetler işkolunda özellikle sağlık işçileri arasında önlemlerin zayıf olduğu ve yayılma hızının yüksek olduğu belirtildi.
-Gıda sanayiinde örgütlü sendikadan aldığımız bilgiye göre gıda işkolundaki alınmayan önlemlerden dolayı son bir hafta içinde gıda işçileri arasında pozitif vaka sayısı artmıştır. Sendikalardan edinilen bilgilere göre Covid-19’a yönelik işyerlerinde bazı önlemler alınsa da bunların yetersiz olduğu vurgulanmaktadır.
-İşçiler salgında İSİG önlemlerinin yetersiz olduğu iş yerlerinde çalışmaya zorlanmaktadır. Bu koşullar altında zorunlu mal ve hizmet üretimi dışındaki işlerin durdurulmaması, vakaların daha fazla artmasına sebep olacaktır.
