İran, Tahran’daki araştırma reaktörü için uranyum-metal temelli yakıt üretimine başladığını açıkladı. İran böylelikle 2015 yılında imzalanan uluslararası nükleer anlaşmayı bir kez daha ihlal etmiş oldu.
Birleşmiş Milletler’in İran Temsilcisi Kazım Garibabadi Twitter’dan yaptığı açıklamada ‘‘Tahran Araştırma Reaktörü için gelişmiş bir tür yakıtın üretimiyle bağlantılı araştırma ve geliştirme çalışmaları başladı. İlk aşamada uranyum metal üretmek için doğal uranyum kullanılacak’’ ifadesini kullandı.
Garibabadi, araştırmasıyla ilgili Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi’ne (IAEA) bilgi verdiklerini kaydetti.
2015 yılında imzalanan anlaşma plütonyum ya da uranyum metalurji konusunda araştırma geliştirme faaliyetlerini özellikle yasaklıyordu. Anlaşmanın yürürlükte kalmasından 10 yıl sonra İran’ın Tahran Araştırma Reaktörü için metal temelli yakıt arayışına girmesi durumunda anlaşmanın diğer taraflarından onay alması gerektiği belirtiliyordu.
Uranyum metal, nükleer silahlarda kullanılması olası görülen hassas bir konu olarak değerlendiriliyor. IAEA, 2015 yılındaki nükleer anlaşma imzalanmadan önce uranyum metalin İran tarafından geçmişteki olası kullanımını soruşturmuştu. İran ise hiçbir zaman nükleer silah üretmeye çalışmadığını bundan sonra da çalışmayacağını belirtiyor.
Aralık ayında İran’da katı muhafazakarların çoğunlukta olduğu meclis tarafından geçirilen bir yasa, hükümetin nükleer duruşunu güçlendirmesini ve İsfahan’daki metal uranyum fabrikasının beş ay içinde faaliyete başlamasını da içeriyordu.
Yasa ayrıca ABD yaptırımlarının 21 Şubat’a kadar hafiflememesi durumunda Tahran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini arttırmasını ve IAEA’ya verilen geniş kapsamlı denetleme yetkilerini geri alarak bu yetkileri yalnızca belli nükleer sahalarla sınırlandırmasını da içeriyordu.
ABD’de 3 Kasım seçimlerinin galibi Demokrat Joe Biden’ın 20 Ocak’ta görevi devralmasından sonra ABD’yi 2018 yılında ayrıldığı nükleer anlaşmaya yeniden sokmaya çalışması bekleniyor. İran’ın geçtiğimiz günlerde Ferda nükleer yeraltı tesisinde yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirmeye başlamasınınsa Biden’ın çabalarını zorlaştırabileceği tahmin ediliyor.
Tahran, 2015 yılında yapılan nükleer anlaşmayı Başkan Donald Trump’ın ABD’yi 2018 yılında anlaşmadan çekmesi ve yaptırımları yeniden yürürlüğe koymasının ardından 2019’dan itibaren adım adım ihlal etmeye başlamıştı.
ABD iki İran kurumunu daha yaptırım listesine aldı
ABD ise Çarşamba günü İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’e bağlı iki kurumu ve alt kurumlarını yaptırım listesine aldı.
Listede İmam Humeyni’nin Emrini Uygulama Merkezi (EIKO) ve Astan Kuds Razavi (AQR) kurumları, liderleri ve bunlara bağlı alt kuruluşları yer alıyor.
Maliye Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada ‘‘EIKO, topraklarına ve mülklerine el koyarak siyasi muhaliflerin, dini azınlıkların ve sürgündeki İranlılar’ın haklarını sistemli şekilde ihlal etmektedir’’ denildi.
Yaptırımlar hedef aldıkların kişi ve kurumların ABD’deki mal varlıklarının dondurulmasını içeriyor. Ayrıca bu kurum ve kişilerle iş yapanların da yaptırım kapsamına alınması öngörülüyor.
