WASHINGTON —
Tahran’ın nükleer programıyla ilgili olarak İran’la P5+1 ülkeleri arasındaki diyalog ilerlerken, İran’ın ekonomisini zora sokan ağır uluslararası yaptırımların azaltılması çalışmaları da devam ediyor.
Cenevre görüşmelerine katılan üst düzey bir Amerikalı yetkili, Amerika’nın Sesi’ne yaptığı açıklamada, Obama yönetiminin bu yumuşamanın sinyallerini verdiğini belirtti.
Dünya güçleri İran’la görüşmelere 7 Kasım’da Cenevre’de başladı. Amerika ve Avrupa Birliği, İran’ın nükleer silah geliştirmek istediğine inanıyor ancak Tahran ısrarla barışçı amaçları olduğunu vurguluyor.
İran’ın uranyum zenginleştirme programını sonlandırması için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi İran’a ağır yaptırımlar uygulanmasını öngören karar tasarısını onaylamıştı. Buna ek olarak, Amerika ve Avrupa Birliği de kendi yaptırımlarını uygulama kararı almıştı.
İran son haftalarda uluslararası siyaset trafiğini hızlandırdı, görüşmelerin ilerlemesi için yaptırımların kaldırılmasını şart koştu. Uzmanlara göre yaptırımlar İran’ın ekonomisini ve para birimini olumsuz etkileyip, işşizlik ve enflasyonun artmasına neden oldu.
Yaptırımların etkisiyle ilgili kanıt var mı?
Amerika’nın George W. Bush dönemindeki Birleşmiş Milletler Temsilcisi Büyükelçi John Bolton, yaptırımların İran’ın nükleer programını etkilediği konusunda bir kanıt olmadığını söylüyor. Bolton’a göre, Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi Başkanı ve Amerikan Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı’nın yaptığı açıklamalar da bunun en somut göstergesi.
Batılı ülkelerin kuşkuyla yaklaştığı nükleer program nedeniyle İran’la müzakereler uzun bir süredir devam ediyor. Uzmanlar son zamanlarda gündemde olan bir konunun da İran’a uygulanan ekonomik ve mali yaptırımların uranyum zenginleştirme programının sonlandırılması karşılığında azaltılması. Ancak bu konuda şu ana kadar fazla bir ilerleme kaydedilmiş değil.
Cenevre’de yapılan görüşmelerde taraflar görüşmelerin olumlu geçtiğini ve bundan memnun olduklarını dile getirdi. Uzmanlara göre bu ılımlı tonun sebebi Batı’ya yakınlık duyduğu söylenen İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin göreve gelmiş olması.
İran ve Batılı güçler arasındaki görüşmeler devam ederken, bazı Amerikalı senatörler uranyum zenginleştirme programını sona erdirmediği taktirde Tahran’a daha ağır yaptırımlar uygulanmasını istiyor ve bunun için de Kongre’den yeni bir yaptırım tasarısı geçirmeyi planlıyor.
Yaptırımlar Yarar Sağlamıyor
İran’ın nükleer programı konusunda uzman olan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden Jim Walsh, yaptırımların ters etki yaptığı görüşünde.
Görüşmeler sırasında Kongre’nin yeni yaptırım kararı almasının hiç yararlı olmayacağını savunan Walsh bunu şöyle dile getiriyor: “Aynı uygulamayı İran’ın yaptığını ve nükleer çalışmalarını hızlandırdığını düşünürseniz, Amerika böyle bir durumda zor durumda kalır. O nedenle yaptırımları savunanların konuyu bir de bu açıdan değerlendirmesi gerekir.”
Silahsızlanma Derneği Başkanı Daryl Kimball da sert yaptırımların ancak bir yere kadar yararlı olacağı görüşünde. İran’ın da her ülke gibi gururlu olduğunun altını çizen Kimball, yaptırımlar ağırlaştırılsa bile İranlılar’ın her isteğe kolayca boyun eğmeyeceklerini, bu yüzden yaptırımların da bir sınırı olduğunu düşünüyor.
İran’la yapılan görüşmelerde Amerika’yı temsil eden Büyükelçi Wendy Sherman, Amerika’nın Sesi’ne yaptığı açıklamada yeni yaptırımlar için zamanlamanın doğru olmadığını vurguladı.
Görüşmeler Olumlu
Kimball ve diğer yetkililer 20 Kasım’da devam etmesi beklenen Cenevre görüşmelerinin nükleer program konusunu çözümleme yönünde en iyi fırsat olduğu görüşünde.
Ancak İran uzmanı Joel Rubin’e göre Başkan Obama İran’la diyaloğa girerek büyük bir risk almış durumda. Rubin, yine de uluslararası ve siyasi koşulların bu riski gerekli kıldığını da doğruluyor.
Cenevre görüşmelerine katılan üst düzey bir Amerikalı yetkili, Amerika’nın Sesi’ne yaptığı açıklamada, Obama yönetiminin bu yumuşamanın sinyallerini verdiğini belirtti.
Dünya güçleri İran’la görüşmelere 7 Kasım’da Cenevre’de başladı. Amerika ve Avrupa Birliği, İran’ın nükleer silah geliştirmek istediğine inanıyor ancak Tahran ısrarla barışçı amaçları olduğunu vurguluyor.
İran’ın uranyum zenginleştirme programını sonlandırması için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi İran’a ağır yaptırımlar uygulanmasını öngören karar tasarısını onaylamıştı. Buna ek olarak, Amerika ve Avrupa Birliği de kendi yaptırımlarını uygulama kararı almıştı.
İran son haftalarda uluslararası siyaset trafiğini hızlandırdı, görüşmelerin ilerlemesi için yaptırımların kaldırılmasını şart koştu. Uzmanlara göre yaptırımlar İran’ın ekonomisini ve para birimini olumsuz etkileyip, işşizlik ve enflasyonun artmasına neden oldu.
Yaptırımların etkisiyle ilgili kanıt var mı?
Amerika’nın George W. Bush dönemindeki Birleşmiş Milletler Temsilcisi Büyükelçi John Bolton, yaptırımların İran’ın nükleer programını etkilediği konusunda bir kanıt olmadığını söylüyor. Bolton’a göre, Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi Başkanı ve Amerikan Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı’nın yaptığı açıklamalar da bunun en somut göstergesi.
Batılı ülkelerin kuşkuyla yaklaştığı nükleer program nedeniyle İran’la müzakereler uzun bir süredir devam ediyor. Uzmanlar son zamanlarda gündemde olan bir konunun da İran’a uygulanan ekonomik ve mali yaptırımların uranyum zenginleştirme programının sonlandırılması karşılığında azaltılması. Ancak bu konuda şu ana kadar fazla bir ilerleme kaydedilmiş değil.
Cenevre’de yapılan görüşmelerde taraflar görüşmelerin olumlu geçtiğini ve bundan memnun olduklarını dile getirdi. Uzmanlara göre bu ılımlı tonun sebebi Batı’ya yakınlık duyduğu söylenen İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin göreve gelmiş olması.
İran ve Batılı güçler arasındaki görüşmeler devam ederken, bazı Amerikalı senatörler uranyum zenginleştirme programını sona erdirmediği taktirde Tahran’a daha ağır yaptırımlar uygulanmasını istiyor ve bunun için de Kongre’den yeni bir yaptırım tasarısı geçirmeyi planlıyor.
Yaptırımlar Yarar Sağlamıyor
İran’ın nükleer programı konusunda uzman olan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden Jim Walsh, yaptırımların ters etki yaptığı görüşünde.
Görüşmeler sırasında Kongre’nin yeni yaptırım kararı almasının hiç yararlı olmayacağını savunan Walsh bunu şöyle dile getiriyor: “Aynı uygulamayı İran’ın yaptığını ve nükleer çalışmalarını hızlandırdığını düşünürseniz, Amerika böyle bir durumda zor durumda kalır. O nedenle yaptırımları savunanların konuyu bir de bu açıdan değerlendirmesi gerekir.”
Silahsızlanma Derneği Başkanı Daryl Kimball da sert yaptırımların ancak bir yere kadar yararlı olacağı görüşünde. İran’ın da her ülke gibi gururlu olduğunun altını çizen Kimball, yaptırımlar ağırlaştırılsa bile İranlılar’ın her isteğe kolayca boyun eğmeyeceklerini, bu yüzden yaptırımların da bir sınırı olduğunu düşünüyor.
İran’la yapılan görüşmelerde Amerika’yı temsil eden Büyükelçi Wendy Sherman, Amerika’nın Sesi’ne yaptığı açıklamada yeni yaptırımlar için zamanlamanın doğru olmadığını vurguladı.
Görüşmeler Olumlu
Kimball ve diğer yetkililer 20 Kasım’da devam etmesi beklenen Cenevre görüşmelerinin nükleer program konusunu çözümleme yönünde en iyi fırsat olduğu görüşünde.
Ancak İran uzmanı Joel Rubin’e göre Başkan Obama İran’la diyaloğa girerek büyük bir risk almış durumda. Rubin, yine de uluslararası ve siyasi koşulların bu riski gerekli kıldığını da doğruluyor.
