Amerika ve İran arasında gerilimin arttığı bir dönemde Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK), İran’ın zenginleştirilmiş uranyum üretimini hızlandırdığını açıkladı. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede “Yanlış yönde atılmış büyük bir adım” ifadesini kullandı.
Trump yönetiminin İran’a yönelik yaptırımları yeniden devreye sokması ve ardından İran Körfezi yakınlarında petrol tankerlerine yönelik saldırılar ve karşılıklı askeri hamlelerle gerilimin yükselmesinin ardından İran nükleer anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerinin bazılarını askıya aldığını açıklamıştı.
İran ile yaşanan gerilimde bugüne kadar daha çok İran’ın anlaşmaya uyduğu yönünde açıklamalar yapan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu bu kez şimdiye kadar benimsediği temkinli söylemden biraz farklı bir açıklama yaptı.
İran’ın nükleer anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerine uyup uymadığını takip eden UAEK’nın Başkanı Yukiya Amano, İran’ın önceye kıyasla daha fazla zenginleştirilmiş uranyum ürettiğini, üretim hızının arttığının gözlemlendiğini söyledi. Ancak İran’ın nükleer anlaşmada belirtilen depolama sınırına ne zaman ulaşabileceğine ilişkin bilgi vermedi.
Amano, “Mevcut tansiyonu düşürmek için diyalogla bir çözüm bulunabilmesini umuyorum. İran’ın nükleer bağlantılı yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmesi önemli” mesajını verdi.
ABD’den İran’a: ‘Yanlış yönde atılmış büyük bir adım’
Konu ABD Dışişleri Bakanlığı’nda düzenlenen basın brifinginde gündeme geldi. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Morgan Ortagus, “nükleer şantajın İran rejiminin kullandığı tipik araçlardan biri olduğunu ve son gelişmenin de yanlış yönde atılmış büyük bir adım olduğunu" belirtti. Uluslararası toplumun İran konusunda ortak bir duruş sergilemesi gerektiğini vurgulayan sözcü, İran’ın "normal bir ülke" gibi davranması halinde Amerika’nın diyaloğa hazır olduğunu yineledi, “İranlı liderler bize nasıl ulaşacaklarını biliyorlar” dedi.
Brifingde Fransa, İngiltere ve Almanya’nın İran’la ticaret yapmaya devam etmek için oluşturmayı planladığı Instex adı verilen özel ödeme mekanizması da gündeme geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, “Yaptırımlar kapsamında bulunan İran kurumlarıyla şirketlerin iş yapmalarına imkan veren hiçbir ödeme sistemini hoş karşılamayız” diye konuştu.
Alman Bakan Maas: “Mucize yaratamayız”
Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas Washington ve Tahran arasında geçtiğimiz ay gerilimin tırmanmasından bu yana İran’a giden en üst düzey batılı yetkili oldu. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile ortak basın toplantısı düzenleyen Heiko Maas “Bölgede durum son derece tehlikeli. Mevcut gerilimin tırmanması durumun askeri olarak tırmanmasına da yol açabilir” uyarısında bulundu.
Maas, İran’dan gelen “nükleer anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerinizi yerine getirin” çağrısına “Yükümlülüklerimizi yerine getirmek istiyoruz. Mucize yaratamayız ama (nükleer anlaşmanın) başarısız olmasını engellemeye gayret edeceğiz” şeklinde yanıt verdi. İran Dışişleri Bakanı Zarif de, İran’ın nükleer anlaşmayı kurtarmak için AB ile işbirliği yapacağının mesajını verdi.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de Heiko Maas ile yaptığı görüşmenin ardından gerilimin tırmanmasından ABD’yi sorumlu tuttu, nükleer anlaşmada imzası bulunan Avrupa ülkelerine de “Amerika tarafından dayatılan ekonomik savaşa direnme” çağrısında bulundu.
