LONDRA —
Irak’ta onbinlerce Sünni gösterici Başbakan Nuri el Maliki’yi ve hükümetini protesto ediyor. Göstericiler Şii başbakanı, Sünniler’i dışlama yoluyla nüfuzunu arttırmakla suçluyor. Amerika’nın Sesi muhabiri Selah Hennessy’nin haberine göre Irak’ta mezhep ayrılıkları daha da artabilir.
Irak Aralık ayından bu yanahükümet aleyhtarı gösterilerle çalkalanıyor.
Çok sayıda Sünni, Şii Başbakan Nuri el Maliki’nin istifasını istiyor. Ayrıca yargılanmadan cezaevlerinde tutulan Sünniler’in serbest bırakılması, Sünniler’i haksız hedef haline getiren terörle mücadele yasasının kaldırılması da istekler arasında.
Şiiler de Maliki’ye destek için sokaklara dökülünce, mezhep çatışmalarının yeniden tırmanabileceği kaygısı arttı.
Londra’da bulunan Ortadoğu uzmanı Chris Doyle’a göre Sünniler, Şii hükümetin kendilerini dışladığına inanıyor: “Sünniler kendilerini ikinci sınıf vatandaş gibi hissediyorlar. Nuri el Maliki’nin liderliğini yaptığı ‘Hukuk Devleti’ adlı partinin gerçekte bir Şii milliyetçi hareketi olduğuna ve hiçbir şekilde kendilerini dikkate almadığını düşünüyorlar.”
İlk gösteriler bu azınlığın yoğun olduğu el Anbar ilinde, Sünni Maliye Bakanı Rıfat el İssavi’nin korumalarının tutuklanmasıyla başladı. İdam mangaları idare etmekle suçlanan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık el Haşimi’nin tasfiyesinden bu yana İssavi, Bağdat hükümetinin en üst düzeydeki Sünni yetkilisi. Gıyaben idam cezası alan Haşimi ise, siyasi bir oyuna getirildiğini savunuyor.
Başbakan Maliki’nin siyasi rakiplerinden radikal Şii din adamı Muktada el Sadr, Sünni göstericilere destek verdi. Sadr, Amerika’nın Sesi’nin Arapça yayın yapan el Hurra adlı kanalına verdiği demeçte Iraklılar’ın birleşmesi gerektiğini söyledi: “Açık talepler demokratik ve barışçı ifadelerdir. Bu taleplere medeni bir şekilde yanıt verilmeli.”
Ayaklanmayı bitirmek isteyen Maliki de bazı adımlar attı ve 700 Sünni kadını cezaevinden çıkarma sözü verdi.
Ortadoğu uzmanı Jamie Ingram’a göre, Maliki’nin işi zor: “Maliki de gösterilerin giderek artmasından kaygılanıyor. Bu durumun kendisini şaşırttığı kesin. Durumu sakinleştirmeye çalışsa da, Ürdün sınırını kapatma yoluyla Sünni göstericilere ekonomik baskı yapmaya çalışması geri tepebilir.”
Arap çoğunluğun idaresindeki merkezi hükümet bir de kuzeydeki özerk Kürt yönetimiyle petrol ve toprak anlaşmazlığı içinde. Sünni bakanların yanısıra, hükümetin Kürt üyeleri de Sünni göstericilere destek vermek için kabine toplantılarını boykot ediyor.
Amerikan kuvvetleri bir yıl önce Irak’tan ayrıldı. Ama Sünni ve Şii Araplar’ın yanısıra Kürtler’le yaşanan anlaşmazlık da derinleşiyor.
“Kriz gittikçe büyüyor. Gösteriler artıyor. Bu gerginliğe bir çözüm bulunmazsa daha büyük bir kriz yaşanabilir.”
Uzmanlar Irak’taki gösterilerin Nisan ayında yapılacak yerel seçimlere kadar süreceğini tahmin ediyor.
Irak Aralık ayından bu yanahükümet aleyhtarı gösterilerle çalkalanıyor.
Çok sayıda Sünni, Şii Başbakan Nuri el Maliki’nin istifasını istiyor. Ayrıca yargılanmadan cezaevlerinde tutulan Sünniler’in serbest bırakılması, Sünniler’i haksız hedef haline getiren terörle mücadele yasasının kaldırılması da istekler arasında.
Şiiler de Maliki’ye destek için sokaklara dökülünce, mezhep çatışmalarının yeniden tırmanabileceği kaygısı arttı.
Londra’da bulunan Ortadoğu uzmanı Chris Doyle’a göre Sünniler, Şii hükümetin kendilerini dışladığına inanıyor: “Sünniler kendilerini ikinci sınıf vatandaş gibi hissediyorlar. Nuri el Maliki’nin liderliğini yaptığı ‘Hukuk Devleti’ adlı partinin gerçekte bir Şii milliyetçi hareketi olduğuna ve hiçbir şekilde kendilerini dikkate almadığını düşünüyorlar.”
İlk gösteriler bu azınlığın yoğun olduğu el Anbar ilinde, Sünni Maliye Bakanı Rıfat el İssavi’nin korumalarının tutuklanmasıyla başladı. İdam mangaları idare etmekle suçlanan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık el Haşimi’nin tasfiyesinden bu yana İssavi, Bağdat hükümetinin en üst düzeydeki Sünni yetkilisi. Gıyaben idam cezası alan Haşimi ise, siyasi bir oyuna getirildiğini savunuyor.
Başbakan Maliki’nin siyasi rakiplerinden radikal Şii din adamı Muktada el Sadr, Sünni göstericilere destek verdi. Sadr, Amerika’nın Sesi’nin Arapça yayın yapan el Hurra adlı kanalına verdiği demeçte Iraklılar’ın birleşmesi gerektiğini söyledi: “Açık talepler demokratik ve barışçı ifadelerdir. Bu taleplere medeni bir şekilde yanıt verilmeli.”
Ayaklanmayı bitirmek isteyen Maliki de bazı adımlar attı ve 700 Sünni kadını cezaevinden çıkarma sözü verdi.
Ortadoğu uzmanı Jamie Ingram’a göre, Maliki’nin işi zor: “Maliki de gösterilerin giderek artmasından kaygılanıyor. Bu durumun kendisini şaşırttığı kesin. Durumu sakinleştirmeye çalışsa da, Ürdün sınırını kapatma yoluyla Sünni göstericilere ekonomik baskı yapmaya çalışması geri tepebilir.”
Arap çoğunluğun idaresindeki merkezi hükümet bir de kuzeydeki özerk Kürt yönetimiyle petrol ve toprak anlaşmazlığı içinde. Sünni bakanların yanısıra, hükümetin Kürt üyeleri de Sünni göstericilere destek vermek için kabine toplantılarını boykot ediyor.
Amerikan kuvvetleri bir yıl önce Irak’tan ayrıldı. Ama Sünni ve Şii Araplar’ın yanısıra Kürtler’le yaşanan anlaşmazlık da derinleşiyor.
“Kriz gittikçe büyüyor. Gösteriler artıyor. Bu gerginliğe bir çözüm bulunmazsa daha büyük bir kriz yaşanabilir.”
Uzmanlar Irak’taki gösterilerin Nisan ayında yapılacak yerel seçimlere kadar süreceğini tahmin ediyor.
