IKBY Başkanı Mesut Barzani geçen hafta, Bağdat’ı ziyaret etti. Iraklı yetkililerce karşılanan Barzani Başbakan Adil Abdulmehdi ile biraraya geldi. Daha sonra Necef kentine geçen Barzani, Şii Lider Mukteda Sadr ile görüştü. Barzani bunun ardından Körfez ülkelerine gitti. Başbakan Neçirvan Barzani’nin geçen aylarda Türkiye’ye gelmesi, Güneydoğulu iş adamlarının bölge ziyareti IKBY’i hareketlendirdi. Referandum sonrası hem merkezi hükümet hem de başka ülkelerle ilişkileri bozulan Kürt yönetimi yeniden eski günlerine dönmenin yollarını arıyor. Peki bölge eski günlerine dönebilecek mi?
“Türkiye ilişkilerin normalleşmesi için çaba gösteriyor”
VOA Türkçe bu sorunun yanıtını bölgedeki uzmanlara sordu. 2009-2013 yıllara arasında yerel parlamentoda milletvekilliği yapan Aso Kerim, ilişkilerin düzelme yoluna girdiğini söyledi. Kerim, “Barzani’nin Bağdat ziyaretinin muhakkak yansımaları olacak. Bu durum abluka döneminde gibi değil. ABD ve İran bunu destekliyor. Türkiye de bundan uzak durmak istemiyor. Erdoğan ve AKP Hükümeti Kürtlerin sadece Bağdat’la ilişkilerinin düzelmesi ve etkisinde kalmasını istemiyor. Eskiden Türkiye Irak içinde sadece iki etken üzerinde uğraşıyordu, birisi Kürtler, diğeri de Irak Sünnileri ve şimdiye kadar bunun kontrolundan çıkmasını istemiyordu. Özelikle ABD’nin İran’a yönelik ambargosu nedeniyle, Türkiye Kürt ve Sünnilerden hiç uzak durmak istemiyor. Bir boşluk oldu zaman başka bir güç bu boşluğu doldurmak istiyor. Türkiye bunu değerlendiriyor olabilir. Bundan dolaylı Türkiye, ilişkilerin normalleşmesi için çaba gösteriyor. Irak’ta bir fırsat yeniden doğdu. Söylediğim gibi Irak’ta yeni başbakan görev başındad ve bu yeni başbakan bir şekilde ya da başka şekillerde Kürtlere yakın ve Kürt siyasi liderlerle tarihi ilişkiler içinde. Aynı zamanda Kürt sorunuyla da yakın ilişki içinde. Adil Abdulmahdi’yi kastediyorum. Abdulmahdi’nin arkasında diüer Şii güçler gibi güçlü bir siyasal parti olmadı. Yeni başbakan uzlaşma ile görev başında gelmiş. Yeni başbakan önce de merkeziyetçiliğe karşıydı. Ona göre var olan tüm sorunlar ve belalar merkeziyetçiliğin sonucunda. Bağdat – Erbil arasında büyük sorunlar var. Bütçe sorunu var. Öyle görünüyor ki bu sorunlar yavaş yavaş çözüme gidiyor. Erbil Bağdat’a muhtaç, aynı zaman da Bağdat Erbil’e muhtaç” dedi.
IŞİD’in Musul ve Kerkük’te yeniden harekete geçtiği iddiası
Kerim’e göre ilişkilerin iyileşmesi sürecinde, IKYB ekonomisi de güçlenecek. Kerim,” Şimdiye kadar IŞİD sorunu tümden bitmiş değil. Bu konuda Kürdistan bölgesi yardımcı olur. IŞİD’in özelikle Musul ve Kerkük çevresinde yeniden harekete geçtiği iddiaları var. Bu sorunların çözümüne yönelik zemin var. Peşmerge sorununun çözülmesi gerekir. Bunun dışında ABD’liler Kürdistan bölgesi ile Bağdat hükümetinin ilişkilerinin iyi olmasını istiyor. Bu Kürtlerin lehinedir. Bizim Irak’ta ayrılma gücümüz olmadığı için, bağımsız devlet kurma gücümüz olmadığı için, Erbil’in Bağdat’la iyi ilişikler kurma ihtiyacı ortaya çıkıyor. Sadece siyasi anlamda değil hatta ekonomi açısından da bu Kürdistan’ın lehine. Irak istikrara kavuşsun o zaman yeniden yapılandırma başlayacak. Ekonomi düzelecek. Kürdistan Irak’a göre daha istikrarlı olduğu için Kürt şirketler ve Kürt işadamları Irak’ın yapılanmasına katkı sunacaklar ve bu şekilde Kürdistan da faydalanacak” dedi.
Prof. Kamuran Mantık: “Türkiye Kürt bölgesini kendi monopolüne çevirdi”
Selahattin Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kamuran Mantık ise bölgenin normalleştiği görüşüne katılmıyor. Mantık, “Ben Türkiye ile Kürdistan bölgesinde herhangi bir çelişki olduğuna inanmıyorum. Çünkü siyasal açıdan Türkiye bu bölgeyi kendi monopolüne çevirmiş durumda. Ayrıca referandumdan sonra varolan ticari ve ekonomik ilişkiler fazla değişmedi ve aynı şekilde devam etti. Türkiye kapıları kapatmadı, yaşadığı değişiklik sadece siyası açıdan. Kürdistan yöneticileri, Türkiye’nin referandum karşısında tavrının yumuşak olacağını sandı ama tersi oldu. Türkiye bölgesel güçlerle anlaşarak referandumu boşa çıkarttı. Bence ekonomik olarak varolan ilişkiler hiçbir şekilde değişmedi ve devam ediyor” diye konuştu.
Bölgedeki değişimin dünyadaki değişimlere bağlı olduğunu savunan Mantık, “Şimdiye kadar Kürdistan bölgesinin çevreyle ilişkilerinde bir değişim yaşanmadı, ama partilerin ilişkileri değişiyor. Ama bu değişimin, Kürdistan eski döneme döndüğü anlamına gelmiyor. Tersine Kürdistan açık bir şekilde küçüldü. ‘Kadına karşı şiddet mücadele günü’ vesilesiyle düzenlenen toplantıda, Kürdistan marşından önce Irak marşı çalındı. Bence bu geriye dönmek anlamını taşıyor. Önceden böyle bir şey yaşamıyordu. Bence bugün Irak Kürdistan bölgesi her açıdan Irak’a dönüyor bu da Kürdistan’ın küçülmesi anlamına geliyor. Kürdistan’ın geleceği bölgesel ve dünyada yaşanacak değişimlere bağlı. Dünyanın yeniden dizayn edilmesi mücadelesinde Kürdistan’ın geleceği doğrudan etkilenir. Şimdi Kürdistan halkını temsil edecek bir irade yok” diye konuştu.
