Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Ankara’da Irak Başbakanı Haydar el Ebadi’yi ağırladı.
Ebadi Ankara’da yaptığı açıklamada, “Ortak çıkarlar bağlamında ikili ilişkilerimizin güçlü bir şekilde devam etmesini önemsiyoruz. Hiçbir ülkenin içişlerine şahsi çıkarlar bağlamında müdahale edilmesini kabul etmiyoruz” dedi.
Son dönemde iki komşu ülke oldukça gergin ilişkilere sahipti. Cumhurbaşkanı Erdoğan da geçmişte Başika Askeri Üssü nedeniyle Irak Başbakanı’nı sert sözlerle eleştirmişti.
Başbakan Binali Yıldırım’ın, Irak Bölgesel Kürt Yönetimi (IKBY) nedeniyle Türkiye’nin yaşadığı rahatsızlık dolayısıyla Bağdat’a gitmesi gündemdeydi, ancak sonradan belirsiz şekilde ertelendi. Irak Başbakanı Ebadi, ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’un sürpriz Bağdat ziyaretinin ardından önceki gün açıklanan ziyaret programıyla Ankara’ya geldi.
Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndaki heyetler arası görüşmede, Türkiye tarafında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu ile Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Müsteşarı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı İbrahim Kalın masadaydı. Ancak Irak’la son günlerde askeri işbirliği ve Başika Askeri Üssü’nün durumu yönünde Bağdat’ın talepleri söz konusu olmasına rağmen masada Milli Savunma Bakanı Nurettin Canikli’nin bulunmadığı görüldü.
İkili ve heyetler arası görüşmeler sonrası Erdoğan ve Ebadi, kameralar karşısına geçerek ortak basın açıklaması yaptı. Erdoğan, Irak Başbakanı’nı “dostum, kardeşim” ifadeleriyle selamladı. Erdoğan, sözlerine “Referanduma karşı tavrımız değişmedi” diyerek Kürt Bölgesel Yönetimi’ni hedef alan açıklamalarda bulundu ve Ebadi’yle siyasi, askeri, ekonomik ve kültürel noktalardan, bundan sonra ne gibi adımlar atacaklarını değerlendirdiklerini söyledi.
IKBY’nin aldığı referandum kararına ilişkin üzüntü duyduklarını ve buna ilişkin tavırlarında değişiklik olmadığını belirten Erdoğan, “Başından itibaren biz Irak'ta toprak bütünlüğünden yan olduğumuzu hep ifade ettik, bundan sonra ifade edeceğiz. Bunu kabullenmemiz mümkün değildir. Arada yapmış olduğumuz bazı uyarılara rağmen herhangi bir olumlu gelişme olmayınca, bazı yaptırım kararlarını almak durumunda kaldık. Türkiye -İran ve Irak olarak yaptığımız görüşmeler ile olumlu bir noktaya geliyoruz” dedi.
PKK ile mücadele çağrısı ve petrol boru hattı hatırlatması
Şu anda Irak ile Türkiye’nin 9 milyar dolarlık bir ticaret hacmi bulunduğunu kaydeden Erdoğan, bu ticaret hacmini ileri noktalara taşımak istediklerini çünkü Irak’la kardeşlik bağları olduğunu kaydetti. “Ne yazık ki Irak büyük darbeler yedi. Musul’un geldiği noktada ortada. Kerkük öyle.. Aynı şeyler Anbar’da da yaşandı. DEAŞ terör örgütü bütün buraları yıkarak gitti” diyen Erdoğan, Irak Merkezi Hükümeti’nin kararlı şekilde attığı son adımlarla IŞİD’den ülkeyi “yüzde 25 haricinde” temizlediğini söyledi. IŞİD’in tümüyle temizleneceğine inandığını da kaydeden Erdoğan, “Bu durumu fırsat bilen PKK terör örgütünün de Irak’ta bir yapılanması olduğunu biliyoruz. Kandil ve Sincar’da PKK'nın varlığı söz konusu. Bizler her türlü dayanışma içinde ortak mücadeleyi sürdürmeye Türkiye olarak varız. Temennim odur ki yıkım olan bölgede Irak yeniden ayağa kalksın. Bizler de elimizden gelen desteği vereceğiz.” diye konuştu.
Türkiye’nin petrol boru hattını Irak’la birlikte çalıştırmak istediğini de açıklayan Erdoğan, kara sınır kapıları içinse görüşmeleri sürdürdüklerini ve merkezi yönetim endeksli olarak adım atacaklarını söyledi.
Ebadi’den ‘Irak’ın içişleri’ mesajı
Irak Başbakanı Ebadi ise, komşu ve kardeş ülke Türkiye’ye geldiğini belirterek, iki ülkeyi de istikrarsızlık yaşanan coğrafyaya mensup ülkeler olarak yorumladı. Bu istikrarsızlıklardan birisi olarak IŞİD terör örgütünün Irak’ın pek çok kentini ve altyapısını yıkmış bulunduğunu söyleyen Ebadi, IŞİD’e karşı zafer kazandıklarını vurgulayarak, “Bu zafer sonunda Irak’ta bir hukuk devletinin gerektirdiği şekilde ağırlığımızı ortaya koyduk. Bizler sınırlarımız içinde hiçbir silahlı gruba izin vermeyiz. Irak Anayasası’na göre yasalar dışında silah sahibi olan her gruba karşı yasal mücadele verilir. Iraklı kardeşlerimiz büyük bir cesaretle savaştılar. Şu anda anayasal statü sahibi olan Haşdi Şabi içerisinde savaşan evlatlarımız da oldu. Bizim görevimiz Irak’ın toprak bütünlüğünü sağlamak ve bütün bölgeyi tehdit eden terör örgütlerine karşı mücadele etmektir” dedi.
Irak’ta diğer toplum bileşenleri görüşlerine saygı duyulmaksızın bir referandum yapıldığını kaydeden Ebadi, “Bazıları toprağımızı bu referandumla parçalamak istedi. Güç kullanarak bu parçalanmayı desteklemeyi düşündü. Bizler, mezhebi, ırkı ne olursa olsun tüm Irak vatandaşlarını korumakla yükümlüyüz. Şu anki Irak Ordusu’nun tek hedefi tüm Irak vatandaşlarını korumaktır. Irak Güvenlik Güçleri, Kürtler, Araplar ve Türkmenler ve diğer toplum bileşenleri desteğiyle yasaları uygulamak üzere Irak’ta güvenliği sağladı” diye konuştu.
Bölgede artık savaşlar yerine ekonomik kalkınma adımları atılmasını sağlama projesine sahip olduklarını söyleyen Ebadi, Türkiye ile Irak ilişkileri açısından, “Ortak çıkarlar bağlamında ikili ilişkilerimizin güçlü bir şekilde devam etmesini önemsiyoruz. Hiçbir ülkenin içişlerine şahsi çıkarlar bağlamında müdahale edilmesini de kabul etmiyoruz” dedi.
Ayrıca “Sadece hükümetler düzeyinde değil, halklar arasındaki köklü bağların tekrar güçlenmesi ve yeşermesi için gerekenleri yapmaya hazır olduklarını belirten İbadi, "Ziyaretlerimizin, anlayış içinde geçen görüşmelerimizin sadece iki ülke için değil, tüm bölge ve halkları için hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum” ifadelerini kullandı.
Ebadi’nin terörle mücadele noktasında ise IŞİD’den söz ederken PKK ile mücadeleye hiç değinmemesi de dikkat çekti.
Erdoğan ve Ebadi’nin basın açıklaması bitiminde soru almaması da göze çarptı.
Yıldırım’a da ‘içişleri müdahale’ hassasiyetini anımsattı
Irak Başbakanı Ebadi, sonrasında Çankaya Köşkü’nde mevdikaşı Binali Yıldırım ile bir araya geldi. Ebadi, Yıldırım ile ortak açıklamasında, "Türkiye’yle ikili ilişkilerimizi en üst düzeye ulaştırmak için gelmiş bulunmaktayız. Türkiye ile ilişkileri gerçekten önemsiyoruz. Bizler her iki ülkenin de çıkarları temelinde içişlerine de müdahale etmeksizin bölgemizdeki güvenlik ve istikrarın daha iyi düzeylere gelmesi için çalışmalıyız. Halklarımız ve devletlerimiz için daha yapmamız gereken çok şey var. Terör bizi hep geriye doğru götürürken biz daha çok çalışarak, üreterek istenilen düzeye hedeflere ulaşmalıyız. Iraklılar birlik olarak kendilerini bölüp parçalamak teröre karşı durma kararı aldılar ve bu duruşla birlikte bu başarıyı sağlamış oldular bu şekilde de devam ediyorlar” dedi.
Ebadi, Türkiye’den beklentisini ise, "Ekonomik, ticari, kültürel alanların yanı sıra siyasi alanda da işbirliğimizin gelişmesini önemsemekteyiz. Şüphesiz Türkiye ve diğer ülkelerin desteği ile birlikte Irak'ın toprak bütünlüğünün korunması ve parçalanmasının engellenmesi hayata geçirilmiş oldu. Bizler aynı coğrafyada yaşayan ülkeleriz. Halklarımızın güven içerisinde yaşamasını temin etmeliyiz” sözleriyle ifade etti.
Başbakan Yıldırım da, IKBY’nin bağımsızlık referandumunu “yanlış hesap” olarak niteleyerek, “Yanlış hesap Bağdat, Ankara ve Tahran’dan döndü. Irak Hükümeti’nin, değerli kardeşim Ebadi’nin liderliğinde referandumu takip eden günlerde gösterdiği kararlı duruş ve federal otoritenin sağlanması için attığı adımları takdirle karşılıyoruz. Atılan bu adımlarda Irak hükümeti ve devleti ile beraberiz” diye konuştu.
Habur Sınır Kapısı’nın kontrolünün Bağdat yönetimine geçmesi için gerekeni yapacaklarını da söyleyen Yıldırım, “Ayrıca petrol boru hatlarıyla petrol taşıma konusunda merkezi hükümet ile çalışmaya kararlıyız. Irak ile başta ticaret hacmi olmak üzere karşılıklı yatırımların artırılması için daha yakın çalışma içinde olmayı arzu ediyoruz. Bu amaca yönelik Müşterek Bakanlıklar Toplantısı'nın en kısa zamanda Türkiye'de gerçekleşecek” açıklaması yaptı.
