Uluslararası Para Fonu (IMF), Corona virüsü salgınının 2021'de küresel kamu borcunu arttırmaya devam edeceğini, ancak aşılamayı hızlandırmak için daha fazla para harcamanın, hükümetlerin mali durumunu normalleştirmeye başlamanın en hızlı yolu olduğunu belirtti.
IMF, 2021 Mali İzleme raporunda, daha hızlı küresel aşılamaların virüsü daha erken kontrol altına alması durumunda, gelişmiş ekonomilerde 2025 yılına kadar 1 trilyon dolardan fazla ek küresel vergi geliri toplanabileceğini kaydetti.
IMF’ye göre, ekonomik tahminlerindeki aynı yukarı yönlü senaryo gerçekleşirse, işletmelerin yeniden açılıp daha hızlı işe alımıyla, aynı dönemde küresel GSYİH 9 trilyon dolar artabilir.
Raporda, "Aşılama, kendi masrafını çıkarmaktan daha fazlasını sağlayacak ve küresel aşı üretimini ve dağıtımını arttırmak için harcanan kamu parası için mükemmel bir değer sağlayacaktır" denildi.
Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası bu haftaki sanal Bahar Toplantıları sırasında üye ülkeleri, ekonomileri, savunmasız vatandaşları ve işletmeleri için, salgın sıkı bir şekilde kontrol altına alınana kadar, mali desteği sürdürmeye çağırıyor.
IMF, salgının başlamasından bu yıl 17 Mart'a kadar hükümetlerin, salgınla ilgili mali destek olarak yaklaşık 16 trilyon ABD doları dağıttığını tahmin ediyor. Bu miktar, ek harcamalardan ve vazgeçilen vergi gelirlerinden kaynaklı 10 trilyon doları ve işletmeler için 6 trilyon dolarlık devlet kredisi, garantileri ve sermaye enjeksiyonlarını içeriyor.
IMF 2021'de, pandemiyle ilgili yardımların süresi dolduğunda veya teşvikler azaldığında, işsizlik ödemeleri talepleri düştüğünde ve işletmelerin yeniden açılmasıyla gelirler toparlanmaya başladığında, çoğu ülkede mali açıkların biraz azalacağını öngörüyor.
IMF, gelişmiş ekonomiler için ortalama genel bütçe açıklarının 2020'de GSYİH'nin yüzde 11,7'sine ulaştığını kaydetti. 2019'daki yüzde 2,9'luk payın dört katı olan bu oranın, 2021'de yüzde 10,4'e inmesi bekleniyor.
Gelişmekte olan ekonomilerdeki açıklar da 2021'de az da olsa küçülecek. Bu açıklar, yükselen piyasa ekonomileri için GSYİH'nin yüzde 7,7'si ve düşük gelirli ekonomiler için yüzde 4,9 olacak.
Dünya çapındaki ortalama kamu borcunun 2021'de rekor kırarak GSYİH'nin yüzde 99'una ulaşması ve 2020'deki yüzde 97'den biraz yükseldikten sonra bu seviyede istikrar kazanması bekleniyor. Gelişmiş ekonomiler için, 2021’de borç yüzde 122,5 ile tavan yapacak. Bu oran 2020'de yüzde 120,1’di.
IMF, azınlıklar, kadınlar ve pek çok ekonominin kayıt dışı sektörlerinde düşük ücretli işlerde çalışan işçiler de dahil olmak üzere savunmasız hane halkları için daha hedefe yönelik destek çağrısında bulundu; ‘’Küçük işletmeler için de daha odaklı desteğe ihtiyaç var’’ mesajı verdi.
Ancak IMF’ye göre borç seviyeleri yüksek olan bazı gelişmiş ülkelerin, gelecekteki şoklara hazırlanmak için mali tamponları yeniden inşa etmeye başlaması gerekebilir. IMF, bu ülkelerin, gelirlerini arttırmak ve harcamaları makul kılmak için çok yıllık çerçeveler geliştirmesi, iklim değişikliğiyle mücadele ve ekonomik eşitsizliği azaltmak için yatırımlara öncelik verilmesi gerektiğini kaydetti.
IMF’nin Mali İzleme raporundan geçen hafta yayınladığı bir bölümde, COVID-19 salgınının ortaya çıkardığı eşitsizlikleri azaltmaya yardımcı olmak için gelişmiş ekonomilerin daha yenilikçi gelir vergileri, miras ve emlak vergileri ve "aşırı" şirket karları üzerindeki vergileri kullanabileceğini bildirmişti.
IMF’den Biden’a vergi planı desteği
Öte yandan IMF’nin Mali İşler Başkanı Vitor Gaspar, bahar toplantılarının ikinci gününde düzenlediği basın toplantısında, çoğu ülkenin mali durumlarının normale döndürmesinin epey uzun bir zaman alacağını söyledi. Gaspar, ABD’de Başkan Joe Biden’ın kurumlar vergisini yükseltme planına destek verdi.
IMF yetkilisi, Biden'in kurumsal gelir vergilerini arttırma ve küresel bir asgari vergiyi müzakere etme planını onaylayarak, salgın sırasında zenginleşen şirketlerin ve varlıklı bireylerin daha fazla ödeme yapabileceklerini kaydetti.
Vitor Gaspar, "IMF, kurumlar gelir vergisinde dibe vuruşu durdurmanın bir yolu olarak minimum küresel kurumlar vergisi oranı çağrısında bulunuyor. Bu, hükümetlerin sunmaları gereken çeşitli harcama öncelikleri adına ihtiyaç duydukları kaynaklara sahip olmalarını sağlamak için önemli" dedi.
Meksika ve Arjantin’den çağrı
Meksika ve Arjantin de IMF toplantıları kapsamında, orta gelirli ülkeler için borçların daha fazla hafifletilmesi çağrısında bulundu. İki ülke, bu adımın salgının ardından ortaya çıkan bir borç krizini önleyebileceğini savundu.
Solcu liderlerin başta olduğu iki ülkenin ortak açıklamasında yapılan daha fazla yardım çağrısı, Arjantin’in IMF’ye olan yaklaşık 45 milyar dolarlık borcunu yeniden müzakere etmeye çabalarken geldi.
IMF ve Dünya Bankası Bahar Toplantıları sırasında iki ülke, orta gelirli ülkelerin Özel Çekme Hakları (SDR) olarak bilinen IMF rezervlerine daha fazla erişime sahip olması gerektiğini söyledi. Meksika ve Arjantin, orta gelirli ülkelerde borçların düzenli bir şekilde yeniden yapılandırılmasını ya da iyileştirilmiş mali koşulları desteklemek için uluslararası kuruluşlar içinde belirli bir fon yaratılması gerektiğini savundu.
Latin Amerika'nın en büyük iki ekonomisinin hükümetleri tarafından yapılan ortak açıklamada, "Bu, sağlık ve ekonomi alanındaki krizin orta vadede bir borç krizine dönüşmesini engelleyecektir" denildi.
Açıklamada, 2020 yılında küresel olarak orta gelirli ülkelerde 94 milyon kişinin aşırı yoksulluğa düştüğüyle ilgili Dünya Bankası verileri de yer aldı.
