İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şubesi tarafından hazırlanan 2020 hak ihlali raporunda, 6 bin 327 ihlal iddiası yer aldı. Rapora göre geçen yıl 376 kişi çeşitli nedenlerle yaşamını yitirirken, 97 kadın ve çocuk intihar ya da şiddet sonucu hayatını kaybetti.
İHD Şube binasında düzenlenen basın toplantısına açıklanan raporun “Yaşam Hakkına Yönelik İhlaller” başlığı altında, geçen yıl meydana gelen ölüm olaylarına yer verildi. 376 kişinin öldüğü vurgulanan raporda şu bilgiler yer aldı: “keyfi öldürme, silah kullanma yetkisinin ihlali veya dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle, güvenlik güçleri tarafından vurulan 5 kişi yaşamını yitirdi, 10 kişi yaralandı. Hapishanelerde 7 mahpus yaşamını yitirdi. Altı asker ve polis, intihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi. 2020 yılında; 1 siyasi parti yöneticisi saldırı sonucu yaşamını yitirirken, 1 siyasi parti yöneticisi yaralandı. 3 gazeteci ve 3 sağlık görevlisi gerçekleşen saldırılarda yaralandı.”
“Bölge kentlerinde gerçekleşen silahlı çatışmalarda; 43 kolluk görevlisi yaşamını yitirirken, 30’u da yaralandı. 218 silahlı örgüt militanı yaşamını yitirdi. Çatışmalar arasında kalan 1 sivil yaşamını yitirdi. Silahlı örgütün eylemleri sonucu 15 kişi yaşamını yitirdi, 23 kişi de yaralandı. 8 kişi silahlı örgüt militanları tarafından öldürüldü. Sınır hatlarında 4 kişi vurularak yaşamını yitirdi. 13 kişi ise donarak ölü bulundu. Mayın patlamalarında 1 çocuk yaşamını yitirirken, 2 çocuk yaralandı. 2 yetişkin (erkek) yaralandı. 8 çocuk, 37 kadın ve 10 erkek olmak üzere toplam 55 kişi, kuşkulu bir biçimde ölü olarak bulundu.”
“97 kadın ve çocuk öldü”
Raporun kadınlar ve çocuklara yönelik şiddetle ilgili başlığında ise 97 kadın ve çocuğun şiddet sonucu hayatını kaybettiği vurgulandı. Raporda yer alan bilgiler şöyle; “38 kadın intihar etti, 4 kadın da intihar teşebbüsünde bulundu. 34 kadın aile içi şiddet sonucu yaşamını yitirdi, 33 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 3 kadın cinsel saldırıya maruz kaldı. 17 kadın toplumsal yaşamda saldırı sonucu yaşamını yitirdi, 12 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 17 kadın cinsel saldırıya maruz kalırken, 1 kadın ise fuhuş yapmaya zorlandı. 4 çocuk intihar etti, 1 çocuk da intihar teşebbüsünde bulundu.
1 çocuk aile içi şiddet sonucu yaşamını yitirdi. 7 çocuk ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 2 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. 3 çocuk toplumsal yaşamda maruz kaldığı şiddet sonucu yaşamını yitirdi, 5 çocuk ise yaralandı.”
Raporda yer alan bilgilere göre 2020 yılında bölgede 217 çocuk cinsel istismara maruz kaldı.
Rapora göre, 4 kent ve bu kentlere bağlı 13 ilçe sınırlarında, 10 kez özel güvenlik bölgesi ilan edilirken, 3 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 8 ilçede bulunan 96 köyde 13 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
İşkence iddiaları sürüyor
Raporun, “İşkence Yasağına Yönelik İhlaller” başlıkla bölümünde ise 12 kişinin gözaltında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldığı iddia edilirken, “97 kişi; gözaltı yerleri dışında (sokak-ev baskını) 54 mahpus; cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı” denildi. Rapora göre geçen yıl 6’sı çocuk bin 550 kişi gözaltına alınırken, 2’si çocuk 310 kişi tutuklandı, 22 kişi hakkında ev hapsi verildi.
“Düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlaller”
Raporun “Düşünce, İfade ve Örgütlenme Özgürlüğüne Yönelik İhlaller” bölümünde ise 29 soruşturma dosyasında 183 kişi hakkında soruşturma başlatıldığı, 17 dava dosyasında 119 kişi hakkında dava açıldığına vurgu yapılırken, “53 dosyada aralarında siyasetçi, gazeteciler ve kamu emekçilerinin de bulunduğu 230 kişi hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi. 9 siyasi parti binası, 2 dernek, 3 belediye binası saldırı veya baskına uğradı. 1 siyasi oluşum (Demokratik Toplum Kongresi) kapısı savcılık talimatıyla mühürlendi, 1 siyasi partinin (Kürt Demokrat Partisi) faaliyetleri fiili olarak durduruldu. Güvenlik güçleri tarafından 19 toplumsal gösteri veya açık hava toplantısına müdahale edildi.
Toplantı veya gösteriler, kimi kentlerde süresiz, kimi kentlerde ise 15 günde bir ya da her ay yenilenerek yasaklandı. 2020 yılında 72 kez yasaklama kararı açıklandı” denildi.
Raporda, güvencesiz çalışma koşulları sonucu meydana gelen iş kazalarında; 18 işçinin yaşamını yitirdiği, 2 işçinin yaralandığı belirtilirken, 418 kişinin işten çıkarıldığı, 46 kişinin görevinden alındığı ve 42 kişinin de ihraç edildiği ifade edildi.
HDP’ye kayyum atamaları sürdü
Rapora göre 2020 yılında 4’ü il, 8’i ilçe ve 4’ü belde olmak üzere 16 HDP’li belediyeye, 3 belediye meclis üyeliğine kayyum atanırken, 21 belediye meclis üyesi ve 10 il genel meclis üyesi görevinden alındı.
