Türkiye’nin 3 Şubat’tan bugüne en az 56 can kaybı verdiği Suriye’nin İdlib bölgesindeki gelişmelerle ilgili Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun bilgilendirme yaptığı TBMM’nin bugünkü kapalı oturumu, en az 10 yıl boyunca devlet sırrı statüsünde olacak.
TBMM Genel Kurulu, bugün saat 15.00’te İdlib’deki gelişmeleri görüşmek üzere kapalı oturum yapılması ön kabulüyle toplandı. 6 saat süren oturum sona erdi.
Türkiye’nin Suriye rejimince 27 Şubat’ta hava saldırısı nedeniyle 33 asker kaybı vermesi üzerine İdlib’deki kriz tırmandığı için bunun parlamentoda tartışılması talebi gündeme gelmişti.
Hatay Valisi Rahmi Doğan’ın ilk ölüm haberini açıklamasının ardından CHP, ertesi gün TBMM Başkanlığı’na başvurarak, 29 Şubat Cumartesi günü TBMM’nin olağanüstü görüşmeye davet edilmesini istedi. Ancak AKP, olağanüstü toplantı yerine TBMM’nin olağan takvimindeki oturum günü olan bugün için İdlib konusunda kapalı oturum yapılabileceğini dile getirdi. Neticede bugün TBMM’nin İdlib oturumu kamuoyuna ve basına kapalı şekilde yapıldı.
Türkiye’nin 24 Haziran 2018’de geçiş yaptığı Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi (Başkanlık Sistemi) dolayısıyla milletvekili statüsünde olmayan ve anayasal yemin etmeyen bakanlarca “gizlilik” niteliğine sahip kapalı oturumda nasıl konuşma yapılacağı ele alındı.
Bu nedenle TBMM Genel Kurulu öncesinde TBMM Başkanı Mustafa Şentop başkanlığında AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, İyi Parti Grup Başkanvekili Dursun Müsavat Dermişoğlu, ve MHP Grup Başkanvekili Muhammed Levent Bülbül’ün Danışma Kurulu toplandı. Burada kapalı oturumda, TBMM Genel Kurulu’nda Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın hazır bulunması ve Akar ile Çavuşoğlu’nun da “gündem dışı konuşma” şeklinde bilgilendirme yapmasında uzlaşıldı.
TBMM Başkanı Şentop da, saat 15.00’te oturumu açtığında Danışma Kurulu’nun önerisiyle bakanlarca yapılacak bilgilendirme konuşmaları ardından siyasi parti gruplarınca otuzar dakikalık ve grubu olmayan milletvekillerince ise beşer dakikalık konuşmalar yapılacağını duyurdu.
Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı ve İstanbul Milletvekili Erkan Baş, “İdlib’le ilgili tüm Türkiye’nin bilgileri duymaya ihtiyacı ve talebi olduğu” görüşüyle TBMM’nin kapalı oturum yapmasına itiraz etti. Baş, öncesinde Twitter aracılığıyla da “Neyi kimden saklıyorsunuz? Ölen yoksul emekçi çocukları ne konuşulduğunu da bilmeli” görüşünü paylaştı.
Baş, TBMM Başkanı Şentop’un kapalı oturuma geçiş yapılması için AKP’nin sunduğu önergeyi oylatmasına itiraz ederken, usul yönünden tartışma açılmasını ve kendisine söz verilmesini istedi. Açık tutanaklara da yansıdığı üzere Baş ile Şentop arasında sözlü münakaşa yaşandı. Ancak oy çokluğuyla kapalı oturuma geçiş kararı alındı ve böylece TBMM saat 15.20’de İdlib’i kapalı oturumda görüşmeye başladı. Oturum yaklaşık 6 saat sürdü.
TİP’li Baş ve Hatay Milletvekili Barış Atay ise, kapalı tartışma yapılmasını protesto etme kararıyla TBMM Genel Kurulu’ndan ayrıldı. Baş, buna ilişkin Twitter’da “Kapalı oturum yapılıp yapılmayacağına dair usul tartışmasını bile açık olarak yapmaya cesaret edemediler. Halktan gizleyerek, halka rağmen, halkın geleceğine karar vermek ancak halktan korkanların yapabileceği bir iştir” tepkisini paylaştı.
TBMM istediği sürece tutanaklar devlet sırrı statüsünde
TBMM Genel Kurulu’nun İdlib’le ilgili bugünkü görüşmeleri kapalı oturumla yapması nedeniyle konuşulanlar en az 10 yıl süreyle devlet sırrı olarak kabul edilecek. Yasal çerçeve bakımından TBMM’nin bugünkü İdlib görüşmeleri tutanakları, 10 yıl sonra yani Mart 2030’da kamuoyuna açıklanabilecek. Ancak TBMM Genel Kurulu, eğer 10 yıl sonra devlet sırrı statüsünü kaldırmak istemezse bugünkü görüşmeler devlet sırrı statüsünde kalmaya devam edecek.
TBMM, eğer bugünkü tutanakları kamuoyuna açma yönünde karar alırsa söz konusu görüşmeleri bu linkten okumak mümkün olacak.
mhttps://www.tbmm.gov.tr/tutanak/kapali_oturumlar/kapali_oturum_tutanaklari.htm adresinde açıklanacak tutanaklardan okuyabilmek mümkün olacak.
Öte yandan örneğin TBMM’nin 1 Mart 2003’te Irak Tezkeresi’ne ilişkin görüşmeleri de kapalı oturumda yapılmıştı ve o günkü tutanaklar 10 yıllık süre geçmiş olmasına rağmen halen kamuoyuna açıklanmadı. Irak Tezkeresi, 533 milletvekili katılımıyla (o dönemde TBMM’deki sandalye sayısı 550’ydi) 264 kabul, 250 ret, 19 çekimser sonuç çıkmıştı ancak salt çoğunlukla tezkereye “evet” demediği için reddedilmiş oldu. Bu oylama sonucu kamuoyuna o gün açıklandı, ancak aradan 17 yıl geçmiş olmasına rağmen öncesindeki kapalı oturumda TBMM’de neler konuşulduğu ise halen gizliliğini koruyor.
İlk kapalı oturumda Mustafa Kemal Paşa Suriye’yi konuşmuştu
Bu arada TBMM tarihinin ilk kapalı oturumu, açıldığı 23 Nisan’ın ertesi günü 24 Nisan 1920 tarihinde yapıldı. Kapalı oturumda, Mustafa Kemal Paşa (o zaman henüz Atatürk soyadını almamıştı) kürsüdeydi ve milletvekillerine Kurtuluş Savaşı süreci kapsamında Türkiye’nin bulunduğu durumu ve komşu ülkelerdeki tabloyu değerlendirdi. Atatürk, Suriye’den söz ettiği konuşmasında, “1914 öncesinde Devlet-i Osmaniye’ye dahil Suriye’nin İngilizler ve Fransızlarca farklı bir sürece doğru itildiği” yönünde açıklamalar yaptı. Atatürk, “Suriye’nin Suriye halkınca bağımsızlığını sağlamasından Türkiye’nin istifade edeceği” görüşünü dile getirerek, bunun dışında Türkiye’nin “kendi yaşam mücadelesini vermesi nedeniyle Suriye’deki gelişmelere müdahale etmek için maddi olanağı olmadığını” anlattı.
Atatürk’ün bu konuşmasına TBMM’nin tutanaklarından ulaşılabilir.
