Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) başsavcısı Kerim Han, Afganistan’da Taleban’ın ve IŞİD’in Horasan kolu olarak bilinen ISIS-K milislerinin eylemlerini kapsayan savaş suçları soruşturmasının yeniden başlatılması için izin istediğini açıkladı.
Pakistan asıllı yeni başsavcı, açıklamasında, Taleban’ın geçen ayki hızlı ilerleyişi sonrası ardından Afganistan’da iktidarı ele geçirmesinin ardından, soruşturma talebinin mahkeme yargıçlarına iletildiğini kaydetti.
ICC geçen yıl tam kapsamlı bir soruşturma başlatmadan önce 15 yıl boyunca Afganistan’da savaş suçları iddialarını incelemişti. Ancak bu soruşturma, savaş suçlarını kendisinin soruşturduğunu belirten Afgan hükümeti tarafından askıya alınmıştı.
Merkezi Lahey’de bulunan ICC, yalnızca bir üye ülke savaş suçlarını, insanlığa karşı suçları veya soykırımı soruşturma konusunda yetersiz veya isteksiz olduğunda, müdahale eden son karar merci konumunda.
ICC Başsavcısı Kerim Han uluslararası düzeyde tanınan Afgan hükümetinin düşmesi ve yerine Taleban’ın gelmesinin ülke koşullarında ciddi değişikliklere neden olduğunu söyledi.
Han yazılı açıklamasında, Afganistan içinde an itibariyle etkili bir iç soruşturma yapılamayacağı görüşünü dile getirdi.
ICC yargıçları şimdi, soruşturmanın yeniden başlatılması talebini değerlendirecek.
Savcılar daha önce Afganistan soruşturması kapsamında ABD güçleri ve Afgan hükümet güçlerinin de olası savaş suçlarını inceliyordu. Ancak savcı Kerim Han kaynakların eksikliği nedeniyle soruşturmanın bu kısmının öncelikli olmayacağını ve soruşturmanın mahkemenin yetki alanı içindeki suçların büyüklüğüne ve niteliğine odaklanacağını söyledi.
Mahkeme, 2003 ile2014 yılları arasında, aralarında sivillerin Taleban tarafından topluca öldürülmesi, Afgan yetkililerce tutuklulara işkence edilmesi ve bunlardan daha az da olsa ABD güçleri ve Merkezi İstihbarat Örgütü’nün (CIA) savaş suçları işlediğine dair makul dayanak bulunduğunu tespit etmişti.
Ancak ICC’ye üye olmayan ABD, kendi güçlerinin rolünü araştırdığı için soruşturmayı açan savcılık ofisine yaptırım uygulamıştı. Soruşturmanın odağının değişmesi, mahkeme ile Washington ilişkilerini düzeltmeye de yardımcı olabilir.
Hakimlerin talebi değerlendirmesinin ardından soruşturmanın onaylanması durumunda ise kanıt toplamanın zor olacağı tahmin ediliyor. Taleban yetkililerinin, örgütün son iktidar döneminin 2001'de sona ermesinden bu yana iktidarda olan hükümetlerle aynı şekilde işbirliği yapma olasılığı düşük görülüyor.
Han da mahkemeye sunduğu talepte, "İlk göstergeler, ceza adaleti ve diğer ilgili konulardaki Taleban politikalarının 2002'den bu yana benimsenenlere uyma olasılığının düşük olduğu yönünde" dedi.
Taleban yönetimi, ICC Başsavcısı’nın açıklaması ile ilgili henüz bir açıklama yapmadı.
