İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Irak ve Kürt Bölgesel Yönetimi’nde (KBY) 2018 yılı sonu itibariyle yaklaşık 1500 çocuğun IŞİD bağlantısı iddiasıyla cezaevinde tutulduğunu bildirdi. New York merkezli insan hakları kuruluşunun yayınladığı raporda çocukların çoğunlukla dayanaksız suçlamalarla gözaltına alındığı, baskı ve işkence yoluyla asılsız itirafa zorlandığı belirtildi.
HRW Çarşamba günü yayınladığı 52 sayfalık raporda Irak ve Kürt Bölgesel Yönetimi mahkemelerinin, terör suçlamalarıyla tutuklanan çocukları, IŞİD’le bağlantılarının gerçekliği ya da boyutunu sorgulanmaksızın yargıladığına ve hüküm verdiğine dikkat çekiyor. ‘‘Herkes İtiraf Etmek Zorunda’: Irak’ta IŞİD Şüphelisi Çocukların İstismarı” başlıklı rapora göre, gözaltına alınan çocuklar kötü muamele ve işkenceye maruz kalıyor.
'Çocuklar bu durumda zanlı değil, kurbandır'
HRW’de kıdemli Irak araştırmaları uzmanı Belkis Wille, silahlı gruplara dahil edilen çocukların zanlı olarak değil, kurban olarak muamele görmeleri gerektiğine ilişkin uluslararası hukuk kurallarını hatırlattı ve Iraklı yetkililerin bu kurallara uyma konusunda ‘tamamen etkisiz’ kaldığını ifade etti. Wille ayrıca mahkemelerdeki duruşma sürelerinin ‘5-10 dakika kadar kısa’ olduğunu belirtti ve “Bu duruşmalar, istisnasız her biri soruşturma sonrasında zorla, çoğu kez de işkenceyle gelen itiraflara dayanıyor” dedi.
Kuruluşun çocuk hakları birimi direktörü Jo Becker ise IŞİD bağlantısı iddialarıyla gözaltına alınan çocukların baskı altında asılsız itirafa zorlandığının altını çizdi ve “Bu şiddetli cezalandırma yöntemi adil değil ve bu çocukların bir çoğunun üzerinde hayat boyu devam edecek olumsuz etkiler bırakacak” dedi.
‘Hakimler işkence iddialarını gözardı ediyor’
Raporda KBY yetkililerinin IŞİD bağlantısı iddiasıyla yargıladığı ve Erbil’de Kadın ve Çocuk Islah Evi’nde gözaltında tuttuğu 24 çocuk ve 5 eski mahkum çocukla yapılan röportajlara da yer verildi. Yaşları 14 ila 18 olan bu 29 çocuktan 19’u emniyet görevlilerince işkenceye maruz bırakıldıklarını ileri sürüyor. Çocuklar HRW uzmanlarına yaptıkları açıklamalarda cezaevi yetkililerinin kendilerini plastik boru, elektrik kablosu ve çubuklarla dövdüklerini söyledi.
HRW yetkililerinin 2016 yılında aynı cezaevinde 17 IŞİD zanlısı çocukla yaptığı röportajlarda da aynı işkence yönteminden bahsedilmiş olması dikkat çekiyor. Çocukların bu işkence iddialarının hala mahkemelerde hakimler tarafından dikkate alınmadığı da raporda özellikle vurgulanan noktalardan.
2017 yılında IŞİD’e karşı zafer ilan eden Irak’ta cezaevlerinde binlerce IŞİD zanlısı tutuklu bulunuyor. Çoğu kez ‘ihbar ve listeleme’ sonucunda da gözaltılar olabiliyor. Tutuklu çocuklar arasında da sadece IŞİD bağlantılı bir işletmede çıraklık yapmış olmak bile yargılanma sebeplerinden biri.
KBY’deki tutuklu çocuklara ulaşmayı başaran HRW uzmanları, Irak federal yetkililerin gözetimi altındaki çocuk mahkumlara erişim sağlayamadıklarını aktarıyorlar.
Uzmanlar raporda Irak ve KBY yetkililerine uluslararası çocuk adalet sistemi ilkelerine uyulması, asılsız suçlamalarla yapılan tutuklamaların sonlandırılması ve işkence iddialarının dikkate alınması yönünde çağrısında bulundu.
