Geçen yıl Mart ayından beri maslahatgüzar seviyesinde olan Türkiye-Hollanda ilişkilerinin normalleştirilmesi kararı alınırken, iki ülkenin yeniden büyükelçi atayacağı açıklandı.
Konuya ilişkin Türkiye ve Hollanda Dışişleri bakanlıklarınca ortak açıklama da yapıldı.
Ortak açıklamada, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Hollanda Dışişleri Bakanı Stef Blok arasında NATO Zirvesi kapsamında 11 Temmuz’da Brüksel’de yapılan ikili görüşme hatırlatıldı.
Açıklamada, bakanlar arasındaki görüşme sonrası Hollanda – Türkiye ilişkilerindeki nasıl bir uzlaşmaya varıldığı şöyle dile getirildi:
“Bakanlar, Hollanda ve Türkiye arasındaki ilişkilerin bozulmasına sebebiyet veren, 2017 Mart ayında vuku bulan üzüntü verici olayları ele almışlardır. İki Bakan, Türkiye ve Hollanda’nın birçok ortak çıkara sahip iki dost ve NATO müttefiki ülke olduklarının altını çizmişlerdir. İki ülke 400 yılı aşkın süredir yakın ilişkiler sürdürmüşlerdir, halen 60 yılı aşkın süredir NATO müttefikidirler ve aralarında kayda değer ticaret ve yatırım ilişkileri bulunmaktadır. İki Bakan Türkiye ve Hollanda arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesine ülkelerinin hazır olduklarını beyan etmişlerdir. Göç, terörle mücadele ve ekonomik işbirliğini ilerletme gibi birçok konuda iki ülke arasındaki stratejik işbirliğinin öneminin altını çizmişlerdir. NATO Zirvesi’ndeki bu olumlu görüşmeyi takiben iki Bakan birbirleriyle tekrar temasa geçmek için inisiyatif almışlardır. Hollanda Dışişleri Bakanı, Türkiye Dışişleri Bakanı’na bir mektup göndermiş ve Türk Dışişleri Bakanı, Hollanda Dışişleri Bakanı’nı telefonla aramıştır. Bu telefon görüşmesinde iki Bakan Hollanda ile Türkiye arasındaki diplomatik ilişkilerin normalleştirilmesi konusunda mutabık kalmışlardır. Bu doğrultuda, Bakanlar, Ankara ve Lahey Büyükelçilerinin kısa sürede görevlerine başlamaları konusunda uzlaşmışlardır. Bakanlar ayrıca Hollanda Dışişleri Bakanı’nın 2018’in ikinci yarısında Türkiye’ye resmi bir ziyarette bulunması hususunda anlaşmışlardır.”
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, ayrıca yazılı ortak açıklama öncesinde bugün Hollanda Dışişleri Bakanı Stef Blok ile bir telefon görüşmesi de yaptığını söyledi.
NATO Zirvesi kapsamında yaptıkları yüz yüze görüşmedeki ‘normalleştirme’ kararını teyit ettiklerini vurgulayan Çavuşoğlu, böylece karşılıklı olarak büyükelçi atamayı öngördüklerini dile getirdi.
Çavuşoğlu, NTV kanalının yayınında canlı telefon bağlantısında yaptığı açıklamada, Hollanda Dışişleri Bakanı Blok’un bu yılın ikinci yarısında Türkiye'yi ziyaret edeceğini de duyurdu.
Hollanda tarafınca kendilerine bir sayfalık ilişkileri normalleştirme talebiyle bir mektup geldiğini de açıklayan Çavuşoğlu, “İlişkilerimizin daha ileriye götürülmesi için mektupta bir irade vardı. İlişkileri normalleştirme için mutabakata vardık. Hollanda Dışişleri Bakanı Türkiye’yi ziyaret edecek. Ziyaret sanırım bir iki ay içinde gerçekleşecek. Hollanda da yaşayan vatandaşlarımızın durumu da önemli. Onlar da bu durumdan etkilendiler” dedi.
İlişkilerde kriz nasıl ortaya çıkmıştı?
Hollanda’nın, AKP’li bakanların geçen yıl 16 Nisan anayasa değişikliği referandumu öncesinde “evet” oyu lehine planlanan propaganda ziyaretlerine izin vermemesi üzerine diplomatik ilişkilerde kriz sürecine girilmişti.
Hollanda’nın bakan ziyaretlerine engelleme kararıyla Mart 2016’da başlayan ve zaman içerisinde çözümünde uzlaşma sağlanamayan kriz nedeniyle 406 yıllık geçmişe sahip Hollanda – Türkiye ilişkileri 5 Şubat 2018 günü resmen maslahatgüzar seviyesine indirilmişti.
Hollanda Dışişleri Bakanlığı’ndan 5 Şubat 2018 günü yapılan açıklamada, dönemin Hollanda Dışişleri Bakanı Halbe Zijlstra’nın, “Yakın zamanda yapılan görüşmeler Hollanda ve Türkiye’nin birbirine yaklaşması için bir fırsattı, fakat normalleşme sürecinin nasıl yürütülmesi gerektiği konusunda bir mutabakata varamadık” sözleri aktarılmıştı.
Açıklamada, “Son dönemde farklı seviyelerde Hollanda ve Türkiye arasında müzakereler gerçekleştirilmiştir. Bu aşamada, yapılan müzakereler, ikili ilişkilerin normalleşmesine dair bir perspektif sunmamaktadır. Bu nedenle, Hollanda Bakanlar Kurulu, Mart 2017'den beri Türkiye'ye girişi mümkün olmayan Ankara’daki Hollanda Büyükelçisi’ni resmi olarak geri çekme kararını almıştır. Hollanda’nın Türkiye’de Büyükelçisi olmadığı müddetçe Hollanda, yeni bir Türk Büyükelçisi’nin işe başlamasına da izin vermeyecektir. Bu bilgi az önce Lahey’deki Türkiye maslahatgüzarına iletilmiştir. Bununla birlikte, Türkiye ile yapılan müzakerelere de ara verilmiş olundu” denilmişti.
Böylece Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a güven mektubunu sunarak Türkiye’de resmen 30 Eylül 2015’te göreve başlamış olan Hollanda’nın Ankara Büyükelçisi Kees Van Rij’nin görevi resmen sona ermişti. Büyükelçi Kees Van Rij, iki ülke ilişkilerindeki krizden dolayı 10 ay boyunca da fiilen görevde değildi ve Ankara’ya dönmemişti.
2012 yılında Osmanlı İmparatorluğu dönemi de dahil olmak üzere iki ülke ilişkilerinin 400’ncü yıl kutlaması yapılmıştı. İstanbul’a 1612 yılında gönderilen ilk Hollanda temsilciyle Osmanlı döneminde başlayan ilişkiler, Türkiye Cumhuriyeti sürecinde de devam ediyor.
