Erişilebilirlik

Guterres İran İçin Güvenlik Konseyi’nden İşaret Bekliyor


Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, Güvenlik Konseyi'nden “yeşil ışık” alana kadar, ABD’nin talep ettiği İran yaptırımlarının yeniden uygulanmasını desteklemeyeceğini söyledi.

Associated Press haber ajansı, BM Genel Sekreteri’nin Güvenlik Konseyi başkanına yazdığı mektubu yayınladı. Guterres mektubunda, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun Güvenlik Konseyi kararında "snapback" mekanizmasını devreye sokup-sokmadığına dair "belirsizlik olduğunu" söyledi. İran’ın Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya ile imzaladığı 2015 nükleer anlaşmasında yer alan "Snapback" mekanizması Tahran’ın’ın anlaşmanın şartlarını ihlal etmesi halinde daha önce yürürlükte olan tüm yaptırımların yeniden devreye sokulmasını öngörüyor.

Trump yönetimi geçen Cumartesi günü, İran'a yönelik tüm BM yaptırımlarının geri getirildiğini açıklamıştı. Bu gelişme, diğer ülkelerin büyük bir kısmının hukuk dışı olduğu gerekçesiyle reddedeceği ve muhtemelen görmezden geleceği bir adım şeklinde yorumlanıyor. ABD’nin açıklamasının, bugün başlayan ve Corona virüsü salgını nedeniyle büyük bölümü sanal ortamda düzenlenen BM Genel Kurulu zirvesinde gündeme gelmesine kesin gözüyle bakılıyor.

ABD yaptırım açıklaması, Pompeo'nun Güvenlik Konseyi’ne Trump yönetiminin "Snapback"i devreye sokacağını bildirmesinden 30 gün sonra yaptı . Gerekçe olarak da İran’ın, Ortak Kapsamlı Eylem Planı veya JCPOA olarak bilinen anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirilmemesi olarak sıralandı.

Ancak 15 ülkeden oluşan konseyin üyelerinin büyük çoğunluğu, Başkan Donald Trump, 2018'de ABD'yi anlaşmadan çektiği için, bu snapback mekanizmasını başlatamayacağı görüşünde.

Üyeler, nükleer anlaşmayı destekleyen 2231 sayılı Güvenlik Konseyi kararına işaret ediyorlar. Karara göre sadece anlaşmaya taraf olan ülkeler "snapback" mekanizmasını çalıştırabilir. ABD ise anlaşmanın imzalanma sürecinde katılımcı olduğu gerekçesiyle hala yaptırım kararına müdahale hakkı olduğunu savunuyor.

Guterres mektupta, ABD Dışişleri Bakanı’nın mektubunu aldıktan sonra ne Güvenlik Konseyi’nin ne başkanının ne de üyelerinin herhangi bir işlem yaptığına dikkat çekti.

Genel Sekreter, üyelerin çoğunluğunun Konsey Başkanına "mektubun snapback’in devreye sokulduğuna dair bir bildirim oluşturmadığını" bildirdiğini de kaydetti. Guterres ayrıca, Ağustos ve Eylül aylarının konsey başkanlarının "bu konuda herhangi bir işlem yapacak durumda olmadıklarını belirttiklerini" söyledi.

Guterres "Bu nedenle belirsizlik yokmuş gibi ilerlemek genel sekreterin görevi değildir" dedi.

Guterres, kaldırılan yaptırımların yeniden uygulanıp-uygulanmayacağı konusu Güvenlik Konseyi tarafından açıklığa kavuşturulana kadar, BM’nin herhangi bir adım atmayacağını açıkladı.

Guterres'in başkanlık ettiği BM Genel Sekreterliği, yaptırımların uygulanmasında Güvenlik Konseyi'ne destek sağlıyor. Bu desteğe yaptırımların uygulanmasını izlemek için komisyonlar ve uzman panelleri kurulması, yaptırımların niteliğine ilişkin internet siteleri ve kara listelerde yer alanların belgelenmesi dahil.

"Snapback" hükmüne göre, nükleer anlaşmayla hafifletilen veya kaldırılan BM yaptırımları, yine BM üyeleri tarafından uygulanmak zorunda. Bu yaptırımlar, İran'a herhangi bir düzeyde uranyum zenginleştirme, balistik füze faaliyeti ve konvansiyonel silah alışverişine ceza verilmesini kapsıyor. Bu yasaklar 2015 anlaşması uyarınca ya kaldırılmıştı. Yaptırrımların süresi sona ermek üzereydi. Anlaşma, İran'a nükleer programını frenlemesi karşılığında milyarlarca dolarlık yaptırımlardan muafiyet sağlıyordu.

BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri Çin ve Rusya, ABD'nin tutumunu reddetme konusunda kararlı davranıyor, Amerika’nın müttefikleri de Washington’un adımlarından rahatsız.

Nükleer anlaşmaya bağlı kalan üç Avrupalı katılımcı olan İngiltere, Fransa ve Almanya, geçen Cuma Güvenlik Konseyi Başkanı’na gönderdikleri mektupta, ABD'nin açıklamasının "yasal bir etkiye sahip olmadığını", bu nedenle İran'a yeniden yaptırım uygulayamayacağını kaydetti.

Rusya'nın BM Büyükelçisi Yardımcısı Dmitry Polyanskiy, ABD'nin bu adımla yalnızca kendisini izole ettiğini söyledi. Polyanskiy, Twitter'da "Büyük bir ülkenin kendisini nasıl böyle küçük düşürdüğünü görmek çok acı verici. İnatçı hezeyanı ile, BM Güvenlik Konseyi'nin diğer üyelerine karşı çıkıyor" ifadelerini kullandı.

JCPOA Ortak Komisyonu'nu koordine eden Avrupa Birliği Dış Politika Şefi Josep Borrell de ABD'nin İran nükleer anlaşmasının katılımcısı bir devlet olarak kabul edilemeyeceğini ve BM yaptırımlarını eski haline getirme sürecini başlatamayacağını yineledi.

Çin'in BM Misyonu’nun Twitter hesabında da, "ABD'nin İran'a yönelik BM yaptırımlarına dönülmesine ilişkin tek taraflı duyurusu her türlü yasal, politik veya pratik etkiden yoksundur. ABD'nin siyasi dramını sona erdirmenin zamanı geldi" mesajı paylaşıldı.

İran da, Cumartesi günü Güvenlik Konseyi'ne gönderdiği kendi mektubunda, ABD'nin adımının "hükümsüz olduğunu ve bu nedenle tamamen kabul edilemez olduğunu" belirtti.

Trump yönetiminin, özellikle nükleer anlaşmayı canlı tutma sözü veren Avrupalı müttefikleri tarafından görmezden gelinmeye nasıl tepki vereceği belirsizliğini koruyor. ABD'nin tutumunun topyekun reddedilmesi, halihazırda birçok BM kurumundan, örgütlerden ve anlaşmalardan geri çekilmiş olan ABD’yi, uluslararası toplumdan daha da uzaklaştırabilir.

STÜDYO VOA

Trump’a ‘sus payı davası’ öncesinde konuşma yasağı – 27 Mart
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG