HDP, Ankara, İstanbul ve İzmir’den sonra en fazla taban bulduğu illerden Diyarbakır’da, yüzde 67,03, Van’da 60,59, Hakkari’de 71,62, Şırnak’ta ise 71,88 oranında oy aldı. 1 Kasım 2015 seçim sonuçlarına bakıldığında, HDP Diyarbakır’da 72, 8, Van’da 65,5, Hakkari’de 83,7, Şırnak’ta ise 85,5 oranında oy aldı. Rakamlara bakıldığında HDP’nin yüzde 14’lere varan oranlarda oy kaybettiği görülüyor.
Peki, HDP’nin en yakın rakibi AKP’de durum nasıldı? 24 Haziran seçimlerinde AKP Diyarbakır’da yüzde 20,31, Van’da 30,80, Hakkari’de 18,84, Şırnak’ta ise 16,99 oranında oy aldı. 1 Kasım 2015’te ise AKP Diyarbakır’da 21,4, Van’da 30, Hakkari’de 12,6, Şırnak’ta ise 11,1 oranında oy aldı. AKP ise çok az artış ve düşüş yaşamış.
Kürt oyları nereye gitti?
Bu rakamları Amerika’nın Sesi’ne değerlendiren Diyarbakır merkezli Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi (DİTAM) Başkan Yardımcısı Mesut Azizoğlu, HDP’nin olumsuzluklara rağmen barajı aşmasının önemli olduğunu söyledi. HDP’nin 63 ilde oylarını arttırdığına dikkat çeken Azizoğlu, “Birçok olumsuzluğa rağmen, lideri ve birçok üyesi cezaevinde olmasına rağmen, barajı aşması HDP açısından önemli. Hem de bu Kürtler’in siyaset kurumuna olan inancının devam ettiğini gösteriyor. HDP Türkiye’nin 63 ilinde 1 Kasım seçimlerine göre oyunu arttırmış. Bu, Türkiye’nin batısında HDP’nin Türkiye’nin partisi olduğu, HDP’ye ve Kürtler’e Türkiye’nin ihtiyacı olduğu sonucunu ortaya koyuyor. Rakam önemli değil ama 63 vilayette artış var. İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük iller dışında bölgede milletvekili çıkardığı illerde HDP’nin oyu düşüyor. 1 Kasım seçimlerinden başlamak üzere düşüş görülüyor. Meclise girmiş olmasına rağmen, son seçimde oyunun neden düştüğü yönündeki soruyu (partinin) kendine sorması gerekiyor” dedi.
Azizoğlu, AKP’nin 1 Kasım’daki sonuçların paralelinde gittiğine dikkat çekerek, partinin kendi çizgisini koruduğunu söyledi.
HDP nerede hata yaptı?
Merkezi Diyarbakır’da bulunan Rawest Araştırma Şirketi’nin Yönetim Kurulu üyesi Rojesir Girasun ise HDP’nin seçmen profilinin değiştiği görüşünde. Seçim sonuçlarını Amerika’nın Sesi’ne değerlendiren Girasun, “(HDP’nin) 16 Nisan referandumuna göre daha yukarda, 1 Kasım’a göre daha aşağıda bir oy aldığını görüyoruz. 2015’ten beri ilk defa HDP oylarının yükseldiğini görüyoruz. Tekrar sıçrayış olarak görebiliriz. Ancak bölgede politik Kürtlüğün çok güçlü olduğu, HDP’nin geleneksel olarak 1991’den beri milletvekili çıkardığı Hakkâri, Şırnak, Diyarbakır gibi illerde ise vekillik kaybettiğini görüyoruz. (HDP’nin) Kırsal oylarının kent merkezinde aldığı oyların altında olduğunu fark ediyoruz. (Bu) HDP seçmeninin Kürt coğrafyasında gittikçe orta sınıflaştığını, şehirleştiğini göstermekte. Kürt illeri dışındaki 63 ilde oylarını arttırmış. Bu da iki tablo ortaya koyuyor. Bugüne kadar bazı Kürt çevrelerinden HDP’ye getirilen ve hatta HDP’nin içerisinden de Türkiye soluna getirilen, ‘Türkiye solu HDP üzerinden meclise taşınıyor. Kürt oylarıyla seçiliyor’ eleştirisi vardı. Şimdi ise Türkiye solunun kendi oylarını da HDP’ye getirerek, ya da bir kısım CHP’li Türkiye solu üzerinden HDP’ye oy vererek, HDP’nin barajı aşması sağlanıyor. Bu anlamda bu, önemli bir okuma olur. Şırnak ve Hakkari gibi yerlerde yüzde 12-13 gibi düşüşün olması HDP açısından trajik çünkü burası, seçmen tabanı ve parti arasında metafizik bir ilişkinin olduğu yerler.Bu (yüzden) HDP’nin buraları gözden geçirmesi gerekebilir.”
MHP sürprizi
Girasun’a göre bölgede MHP yükselişe geçti. Girasun, bu yükselişin nedenini şöyle açıklıyor: “AKP, HDP’nin oyunu düşürdüğü kadar oyunu arttırmamış. Referandumda ‘Hayır’ oyları yüzde 68’di. Yüzde 32 ‘Evet’ oyu vardı. (şimdi) AKP’nin yüzde 22 aldığını görüyoruz. AK Parti oyları aynı oranda artmamış. Bunun dışında Saadet, CHP, HÜDA-Par oylarını arttırmış. Kürt coğrafyasında Cumhur İttifakı için genel parantez açmak gerekiyorsa, MHP oylarını arttırmış. Hatta Şanlıurfa’da vekil çıkarmış. Bölgedeki Arap ve Türk seçmen AK Parti’den MHP’ye kaymış. (Bu) AK Parti’den yükselen milliyetçiliğin MHP’ye sirayet ettiğini gösteriyor. İktidar ortağı olma cazibesi MHP’ye puan kazandırmış.MHP, Cumhur ittifakına girdiğinden beri bölgede çok sayıda teşkilat açtı. Sermayenin, rantın dağıtımı ilişkilerine MHP’nin dahil olmasıyla bölgedeki oylarının arttırdığını görüyoruz.”
MHP, Diyarbakır’da yüzde 1,19, Van’da 2,89, Hakkari’de 3,51, Şırnak’ta ise 3,85 oranında oy aldı. MHP anılan illerde 1 Kasım 2015 seçimlerinde aynı illerde yüzde 06 ile 1,4 arasında değişen oylar aldı. MHP 24 Haziran seçimlerinde Şanlıurfa’da yüzde 9,17 oy alarak bir milletvekilliği de kazandı.
