Fransa'da arka arkaya yaşanan terör saldırılarının ardından Cumhurbaşkanı François Hollande'ın getirmeyi vaat ettiği sert tedbirleri içeren "Ulusun Korunması" adlı terörle mücadele düzenlemelerini kapsayan Anayasa değişiklik reformunun Meclis'teki görüşmeleri başladı. İktidar ve muhalefet partilerini ikiye bölen değişiklik reformu ülkede olağanüstü halin uzatılmasını ve terör suçu işleyen çifte vatandaşların Fransız vatandaşlığının düşürülmesini öngörüyor.
Reform paketinin ilk maddesinde yer alan ve en son Cezayir ayaklanmasında düzenlenen Olağanüstü Hal Yasası'nın esaslarının Anayasa’ya yazılması öngörülüyor. İkinci maddede ise terör suçu işleyen çifte vatandaşların Fransız vatandaşlığının düşürülmesini anayasal güvenceye bağlanıyor. Fransa'da bugüne kadar genelgeyle uygulanan vatandaşlığın düşürülmesi uygulaması ceza yasasına yerleştiriliyor.
Geçtiğimiz Kasım ayında yaşanan Paris saldırılarının ardından Cumhurbaşkanı Hollande'ın ilk açıkladığında heyecanla alkışlanan vatandaşlık düzenlemesine, 3 ay sonra, Fransa saldırının şokundan çıkınca, eleştiriler artmaya başladı. Meclis Genel Kurulu'nda yasa üzerinde yapılan ilk görüşmelerde, hükümet sert eleştirilere hedef oldu. İktidar ve muhalefet partileri arasında OHAL konusunda bir uzlaşma gözlenirken, Genel Kurul'daki tartışmalarda tepkiler daha çok çifte vatandaşlık düzenlemesi üzerinde yoğunlaştı.
Başbakan Valls: ‘Terör tehdidi büyük’
Hükümet adına yasayı Genel Kurul'a sunan Başbakan Manuel Valls, olağanüstü hal uygulamasının süresini uzatmak ve bu uygulamanın kurallarını anayasaya yazmak istediklerini söyledi. Valls, "Anayasa değişikliği terör tehdidi gerçeğine yanıt veriyor. Sınırlarımız dışında, küresel ve uzun süreli bir tehditle karşı karşıyayız. Suriye ve Irak'a gidenlerin sayısı hiç bu kadar fazla olmamıştı. Pek çok planlı saldırıyı engelledik. Ohal uygulaması 4 ay süreli olacak ve yenilenebilecek. Anayasa Mahkemesi ve parlamento denetimine de açık olacak. Ulusal bütünlüğü bozmayalım, bu yasaya destek verin" dedi.
Ülkeyi ve iktidar partisi dahil tüm partileri ikiye bölen terör suçlularının çifte vatandaşlıklarının düşürülmesi düzenlemesiyle ilgili eleştirileri de dikkate aldıklarını açıklayan Valls, "Sayın Cumhurbaşkanı ile birlikte bu konu üzerinde çok düşündük, tarafları detaylıca dinledik. Hükümet olarak yeni bir önerge getirdik. Bununla teröre bulaşan herkesi içine alıyoruz. Dolayısıyla Anayasa önündeki eşitlik ilkesini de sağlamış oluyoruz" diye konuştu.
İktidar partisi Sosyalistler'e mensup milletvekilleri dahil, pek çok milletvekili, vatandaşlık hakkına dokunan 2. maddenin "Fransızlar arasındaki eşitlik ilkesini yok ettiğini" savundu. Yeşiller Partisi adına söz alan eski bakan Cecile Duflot, "Bu uygulama en son Nazilerle işbirliği yapan Vichy hükümeti tarafından kullanılmıştı. Bu cumhuriyetin en temel değerlerinden birisinin savrulup atılması anlamına geliyor" dedi.
Adalet Bakanı Christian Taubira'nın hükümetten istifasına yol açacak kadar büyük bir kriz yaratması üzerine, Başbakan Valls, "teröre bulaşanların tümünün vatandaşlığının düşürülmesi" ifadesini getirerek çifte vatandaşlık sözünü tümüyle yasa maddesinden çıkardı. Ancak bu yeni adım da Meclis'te, "Başka milliyeti olmayanları nereye göndereceksiniz? Vatansız bir sürü insan mı yaratacaksınız" diye eleştirildi. Cumhuriyetçi Parti vekili Guillaume Larrivé, "Uluslararası sözleşmelere göre vatansızlar yaratamazsınız. Bize bunları geri alın, oturum izni verin diyecekler. Bütün bu çabalar anlamsız, işlevsiz ve etkisiz." sözleriyle yasa tasarısını eleştirdi.
OHAL için Türkiye örneği
İlk maddeye karşı çıkan her partiden milletvekili, OHAL uygulamasının Anayasa'ya yazılmasına gerek olmadığını, bunun gereksiz hatta yanlış ellerde tehlikeli biçimde kullanılabilecek haklar içerdiğini savundular. Ancak terör saldırısı tehdidinin halen geçerli olduğunu düşünen çok sayıda milletvekili birinci maddeye destek veriyor.
Hukukun üstünlüğünü savunan dernekler ve yargı çevreleri de polise yargı denetiminden uzak yetkiler veren değişikliklerin ülkeyi "hukuk devletinden uzaklaştıracağı" endişesini dile getiriyor. Hukuku Savunma Derneği temsilcisi eski bakanlardan Jacques Toubon, "Sınırlı ve doğru tanımlanan bir olağanüstü hale evet. Ama güvenlik güçlerine aşırı yetkiler verilmesine ve özgürlüklerin sınırlanmasına karşıyız" dedi. Hükümet eleştiriler üzerine yasanın komisyon aşamasındaki görüşmelerinde Olağanüstü Hal'e parlamento denetimi yetkisini ekledi.
Bazı milletvekilleri de OHAL'in süresinin belirgin olmamasını eleştirdi. Sosyalist vekil Michel Pouzol, "Amerika'da OHAL uygulamasının süresi 120 günü geçemiyor, Türkiye'de de 6 ay ile sınırlı. Bizde de OHAL uygulaması 6 ay ile sınırlandırılabilir" dedi. Hükümet ise, OHAL süresinin 4 ayla sınırlandırılmasına sıcak baktıklarını, ancak kaç defa yenilenebileceğine sınır getirmeye karşı olduklarını açıkladı. Cumhuriyetçiler'den milletvekili Jean-Frederic Poisson, "Bu yıl Fransa'da yapılacak EUFA 2016 bitmeden olağanüstü hal uygulamasının kalkmasını beklemiyoruz zaten. 3 aydır OHAL içinde yaşıyoruz. Bunu 3 ay daha uzatacakları kesin" dedi.
555 parlamenterin onayı gerekiyor
Politik krize yol açacak kadar büyük tartışma yaratan Anayasa değişiklik tasarısı, Meclis'teki görüşmelerinin tamamlanmasının ardından muhalefetin çoğunlukta olduğu Senato'ya sevk edilecek.
Anayasa değişikliklerinin kabul edilmesi için, yasanın hem Ulusal Meclis hem de tek kelimesi değiştirilmeden Senato'nun onayını alması gerekiyor. Ardından parlamentonun her iki kanadının da Versailles'da yapacağı ortak toplantıda milletvekili ve senatörlerin toplam oyunun 5'te 3'ünün, yani 925 parlamenterden 555'inin desteğini alması gerekiyor.
