Fransa'da hükümet, aylardır çalışanları sokaklara döken ve bir haftadır Meclis’te tartışılan Çalışma Yasası Reformu'na aradığı desteği, kendi partisinde dahi bulamayınca yasayı zor kullanarak geçirme kararı aldı.
Hükümetin bu kararı üzerine aylardır yasaya karşı “Gece ayakta” eylemini sürdüren Fransızlar, Meclis binasının önünde toplandılar. Muhalefet ise 24 saat içinde hükümet aleyhinde gensoru önergesi vereceğini açıkladı.
Fransızlar’ın yüzde 77’sinin karşı olduğu Çalışma Reformu’na yeterli destek olmadığını gören Cumhurbaşkanı François Hollande, Bakanlar Kurulu'nu acil gündemle Elysee Sarayı'nda topladı. Toplantıda Anayasa'nın hükümetlere bir yasa üzerindeki değişiklik önerileri ile söz hakkını sınırlayan ve iktidara yasayı tartışmadan geçirme hakkı veren 49/3 maddesini işletme kararı alındı.
Yasanın Meclis'teki görüşmeleri sırasında muhalefetin yanı sıra iktidar partisinden 50 kadar sosyalist milletvekili de değişiklik önergesi verdi. Sosyalist Parti’nin sol kanadı, “hükümetten çalışma haklarının gaspına yol açan” yasayı geri çekmesini istedi. Ancak zaten yasayla ilgili yeterince geri adım attıklarını savunan hükümet görüşmelerin sürmesinde ısrar etti.
Kararın ardından Meclis'te konuşan Çalışma Bakanı Myriam El Khomri, "Başından beri hükümet bu konuda iyi niyetini gösterdi. Bek çok değişiklik yapıldı. Binin üzerinde önerge komisyon aşamasında incelendi. Bir haftadır bu konuda tartışmalara izin verdik. Sosyal diyalogla yasayı geçirmek istedik. Ama bu aşamadan sonra ilerlemeye ülkemize bu reform şansını vermek istedik" diyerek yeni kararı açıkladı.
Meclis'te tansiyon yükseldi
Ardından söz alan Başbakan Manuel Valls'in konuşması Meclis'te sık sık yuhalamalarla kesildi. Valls,"Meclis ülkemizin geleceği için önemli bir yasa görüşüyor. Bu reformla ilgili sorumluluğu alıyoruz. Bu reform geçmeli. Bakanlar Kurulu bu konuda bana 49/3 maddesini kullanma yetkisini verdi" dedi.
Konuşmaların ardından oturumu yöneten Meclis Başkanı Calude Bartelone yasanın görüşülmeden kabul edildiğini duyurdu.
Gensoru misillemesi
Bu duyuru hem Meclis’teki muhalefet partileri hem de iktidara mensup 50 kadar sol kanat milletvekilini ayaklandırdı. Muhalefetteki LR ve UDI aynı maddenin kendilerine verdiği yetkiyi kullanarak, hükümet aleyhinde "yasanın geçirilmesinden 24 saat sonra gensoru önergesi" vereceklerini açıkladı. PS'li muhaliflerden Pouria Amirshahi de, iktidar mensubu milletvekilleri olarak kendilerinin de zor kullanma karşısında gensoru önergesi vereceklerini kaydetti. Muhalefetin verdiği gensoru önergesi Perşembe günü görüşülecek.
Sendikalardan grev çağrısı
Meclis’te yasanın görüşülmeden kabul edilmesi sendikaları da öfkelendirdi. Ülkedeki çalışanların örgütlü olduğu 7 sendikal konfederasyonun 7’si de 17 ve 19 Mayıs’ta iki ayrı greve çıkma kararı aldı.
Çalışma yasasına karşı iki aydır yapılan eylemlerin sonrasında ortaya çıkan “Gece Ayakta” eylemi de kararın ardından büyüdü. Her akşam Republique Meydanı’nda toplanan göstericiler kararın ardından eylem alanlarını değiştirerek Meclis önünde toplandı.
Polis göstericileri parlamentonun önünden uzaklaştırmak isteyince yer yer çatışmalar çıktı. Fransa’nın hemen tüm kentlerinde sokağa dökülen “Gece Ayakta” eylemcileri, Paris’teki gösterilere destek verdi.
Yasa neden bu kadar tepki çekti?
Getirilen reformla 8 saat ile sınırlanan çalışma saatinin günde 10 ya da 12'ye çıkarılabilmesine, fazla mesailere daha az ücret ödenmesine olanak veriliyor. Ekonomik gerekçelerle sosyal plana giden, yani mali zorlukta olduğunu iddia eden şirkete işten çıkarmalar konusunda kolaylık getiriliyor. Bu şirketlerin zarar faaliyeti gösterme sınırları Fransa ulusal sınırları içinde belirleniyor. Ancak çalışanlar bu maddenin uluslararası sınırlara geliştirilmesini istiyorlar. Zira AB üyesi olan Fransa'da hemen her büyük firma AB içinde ya da uluslararası alanda faaliyet gösteriyor. Çalışanlar dev firmaların büyük sayıda işçi atabilmek için rakamlarla oynayarak, Fransa içindeki şirketlerde zarar göstererek hileli bir yönteme başvurmasının önünün açıldığı uyarısında bulunuyor.
Bir başka tartışma yaratan madde ise, şirketlere referandum hakkı verilmesinin sosyal damping yaratacağı endişesi. Buna göre eğer şirketle ilgili bir sosyal plan ya da işten çıkarma kararında, ya da hafta sonu ve gece çalışma kararında çoğunluk sağlanamazsa, şirketlere referandum yapma olanağı getiriliyor. Ancak bu maddenin br nevi 'sosyal damping' etkisi yaparak çalışanlar üzerinde baskı oluşturacağı ve çalışma ücretlerini düşürücü etki yapacağı endişesi dile getiriliyor.
Özetle, hükümet şirketlere işten çıkarmalarda esneklik getirmek istiyor, çalışma süreleri uzuyor, dinlenme süreleri kısalıyor. Çalışanlar ise bu tasarıyla 100 yıllık sendikal mücadeleyle alınan hakların bir kalemde kaybedileceğini savunuyor.
