Gözetim Kurulu'nun eski Başkan Donald Trump'ın Facebook hesabının kapalı kalıp-kalmayacağına ilişkin uzun zamandır merakla beklenen kararı, gelecekte Facebook'un kurallarını ihlal eden dünya liderlerine karşı nasıl adımlar atacağı konusunda bir ipucu niteliği taşıyor.
Gözetim Kurulu, Facebook’un net standartlardan yoksun süresiz bir yasak uyguladığını kaydetti ve firmadan bir değerlendirme talep etti. Kurul ayrıca Facebook’un, diğer kullanıcılarına da uygulanan kurallarla tutarlı bir yanıt oluşturması gerektiğini kaydetti.
Facebook’un küresel işler sorumlusu Nick Clegg, karardan sonra yayınladığı bir blog yazısında, ”Şimdi kurulun kararını değerlendireceğiz ve net ve orantılı bir hamle belirleyeceğiz. Bu süre içinde Trump’ın hesaplarına getirilen engelleme sürecek dedi.
Facebook, 6 Ocak'ta eski Başkan’ın destekçilerinin ABD Kongresi'ne baskın düzenlemesi sonrasında şiddet eylemlerinin tırmanabileceği kaygıları üzerine Trump'ın resmi Facebook ve Instagram hesaplarına erişimini engellemişti.
Facebook CEO'su Mark Zuckerberg, Trump'ın hesabının askıya alındığı dönemde yaptığı bir paylaşımda, "Sunduğumuz bu hizmeti Başkan'ın kullanmasına izin vermeye devam etmekten kaynaklanacak riskler bu dönemde çok yüksek" demişti. Facebook daha sonra meseleyi, hesabının Trump'a iade edilip-edilmemesi gerektiğini kararlaştırması için yeni kurulan Gözetim Kurulu'na devretmişti.
Bağlayıcı olan bu karar, Facebook'un sorunlu içeriklerle nasıl ilgilendiği konusundaki eleştirilere yanıt olarak kurduğu bağımsız bir yapı olan Gözetim Kurulu açısından önemli ve büyük bir karar olarak kabul ediliyor. Facebook ayrıca kuruldan siyasi liderlerin resmi hesaplarının nasıl idare edilmesi gerektiğiyle ilgili tavsiyelerde bulunmasını da talep etti.
Eski Beyaz Saray Genel Sekreteri Mark Meadows, kararın açıklanmasından sonra Fox News kanalında yaptığı açıklamada, "Amerika için üzücü bir gün ama vahşi batı kurallarının geçerli olduğu denetimci iklimin tadını çıkaran dünyanın Facebook’ları açısından daha da üzücü. Büyük Teknoloji’yi sadece denetlemenin değil parçalamanın da zamanı geldi" dedi.
Temsilciler Meclisi’nin Cumhuriyetçi azınlık lideri Kevin McCarthy de paylaştığı Twitter mesajında, "Facebook, ifade özgürlüğü ve açık tartışma ortamı olmaktan çok Demokrat Parti’nin siyasi eylem komitesi gibi davranmakla ilgileniyor. Eğer Başkan Trump’ı yasaklayabiliyorlarsa sıra tüm muhafazakarlara gelebilir. Temsilciler Meclisi’ndeki bir Cumhuriyetçi çoğunluk büyük teknolojinin ifade özgürlüğümüz üzerindeki iktidarını dizginleyecek" ifadelerini kullandı.
Teknoloji platformları son yıllarda firma kurallarını ihlal eden dünya liderlerinin ve siyasetçilerin nasıl kontrol edilmesi gerektiğini belirlemeye çalışıyor. Facebook, gerek siyasi söylemlere müdahale etmekten uzak durması gerektiğini savunanlar gerekse Trump'a getirilen yasağı kaygı verici bir sansür eylemi olarak görenler tarafından eleştirilere maruz kalmıştı.
Trump, 88 milyondan fazla takipçisinin olduğu Twitter'dan da kalıcı olarak yasaklanmış durumda.
Elektronik posta formatında kısa basın açıklamaları gönderen Trump, hafta başında da başkanlık seçimlerine ilişkin yanıltıcı veri paylaşımında bulundu, "2020'nin Hileli Başkanlık Seçimi bu günden itibaren BÜYÜK YALAN olarak bilinecektir!" Dedi.
Trump, Salı günü mesajlarını yayınlayacağı ve takipçilerinin Facebook ya da Twitter hesaplarında bu mesajları paylaşabileceği yeni bir internet sitesi açtı. Üst düzey bir danışmanı, Trump'ın kendi sosyal medya platformunu kurmayı planladığını da bildirdi.
Facebook, platformda 35 milyon takipçisi olan Trump'ın başkanlık döneminin sonunda sıradan kullanıcılarla aynı kurallara uymak zorunda olacağını bildirmişti. Bu, Trump'ın Facebook'a geri dönmesi durumunda yaptığı paylaşımların doğru olup-olmadığı konusunda teyit sürecine maruz kalacağı anlamına geliyor.
Gözetim Kurulu'nun kapsamının Nisan ayında genişletilmesi üzerine tüm Facebook kullanıcıları, Trump'ın paylaşımları hakkında kurula başvuruda bulunabilecek.
Tartışmalı karar
Facebook, Trump'la birlikte ilk kez görev başındaki bir başkan, başbakan ya da devlet başkanının hesabını askıya almıştı. Facebook Gözetim Kurulu, Trump'a uygulanan yasak hakkında kamuoyundan 9 binin üzerinde yorum aldığını bildirdi.
Bazı akademisyenler ve medeni hak örgütleri, Facebook Gözetim Kurulu'nun Trump'a kalıcı yasak getirmesi çağrısında bulundukları mektupları kamuoyuyla paylaştı. Bazı Cumhuriyetçi Kongre üyeleri ve ifade özgürlüğü savunucularıysa kararı eleştirdi.
Sosyal medya firmaları, Trump'a yönelik yasak kararlarından sonra bazı hak örgütlerinden, kuralları çiğneyen İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney ve Brezilya Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro gibi dünya liderlerine ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi'ye bağlı siyasetçilere yönelik muamelelerin daha tutarlı ve istikrarlı olması gerektiği şeklinde taleplerle karşılaştı.
Washington'daki düşünce kuruluşu Partilerüstü Politika Merkezi'nde görevli Facebook kamu politikaları eski başkanı Katie Harbath, "Umarım bunun emsal oluşturan bir karar olduğunu düşünüyorlardır. Bunun uluslararası arenada nasıl göründüğünü, uzun vadede nasıl görüneceğini hesaba katıyorlardır’’ diye konuştu.
Facebook CEO'su Mark Zuckerberg'ün ilk kez 2018 yılında kamuoyuna açıkladığı Gözetim Kurulu, 20 üyeden oluşuyor. Bu üyeler arasında Danimarka eski Başbakanı Helle Thorning-Schmidt, bazı hukuk uzmanları ve hak savunucuları bulunuyor. Kararların alınması için salt çoğunluğun oyu yeterli sayılıyor.
Kimilerinin Facebook'un "Anayasa Mahkemesi" olarak adlandırdığı kurul, bazı araştırmacılar tarafından yenilikçi bir deneme olarak memnunlukla karşılanmıştı. Ancak kurulun bağımsızlığını sorgulayanlar, bu oluşumu, Facebook'la ilgili daha sistemsel sorunların üzerindeki dikkatleri dağıtmayı amaçlayan bir reklam kampanyası olarak değerlendirmişti.
Facebook tarafından oluşturulan 130 milyon dolarlık bir fonla desteklenen kuruş, nefret söyleminden çıplaklığa az sayıda vaka hakkında kararlar almıştı.
Facebook'un küresel işler sorumlusu Nick Clegg, Ocak ayında Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, firmanın Trump'a uyguladığı yasak konusunda "kendinden emin" olduğunu, Facebook'un kurallarını ve mevcut şartları değerlendiren "her mantıklı insanın" bu karara katılacağını söylemişti.
