Erişilebilirlik

El Salvador’da MS–13 Çetesini Araştırmak


BÖLÜM 3: San Salvadorlular’a göre, en fazla banliyölerde yaşayan yoksul halk çetelerin kurbanı oluyor. MS-13’ün devletten daha güçlü olduğuna inanların sayısı azımsanmayacak kadar fazla

Önceki yıllarda El Salvador’a bu kanlı çeteyi yerinde araştırmak için gittiğimde yerel emniyet yetkilileri ve birçok kişiyle yüz yüze görüşme imkanım oldu. Yetkiler cezaevinde bulunan çete üyeleriyle görüşme ve fotoğraf çekme isteğim için uzun bir süre verince bu ülkede fazla kalmayı göze alamadım.

Bu kanlı çetenin El Salvador halkına ve ilk kurulduğu ülke olan ABD’ye verdiği ve verebileceği zararı çetenin merkezi olan ülkenin sokaklarında bulmaya çalıştım.

Önceki yıllarda MS-13 çetesinin izini sürmeye gittiğim, El Salvador’da birçoğuyla konuşmaya çalışsam da aldığım yanıtlar birbirinden çok farklı değildi.

Yabancı bir gazetecinin MS-13’ün kalbinde, çeteyle ilgili sorular sorması asık olan suratları daha da asıyor.

En fazla cinayetin işlendiği bölgeyim


San Salvadorlular’a göre, en fazla banliyölerde yaşayan yoksul halk çetelerin kurbanı oluyor. MS-13’ün devletten daha güçlü olduğuna inanların sayısı azımsanmayacak kadar fazla.

El Salvador halkı büyük panik içerisinde yaşasa da sessizliğini korumayı tercih ediyor. Konuşursa başına bir şeylerin geleceğinden neredeyse emin. San Salvador’un merkezi, çetenin en aktif olduğu bölgelerden biri. Kentin seyyar satıcılarının çoğunlukla bulunduğu meydan çetenin San Salvadorlular’ı gözlediği yer olarak biliniyor.

San Salvador’da en fazla cinayetin işlendiği bir bölgedeyim. Ne kadar konuşmaya çalışsam sorularım cevapsız kalıyor. Cevap verenlerin birçoğu da sorularıma daha çok “Peligroso (tehlikeli) Amigo, Peligroso” diye geçiştiriyor.

Konuşmanın, sorularıma cevap vermelerinin ne kadar tehlikeli olacağını ürkek bir sesle anlatıyorlar.

Halkı bezdiren çete


El Salvador halkının çoğu artık bezmiş. Etraftaki belki bir seyyar satıcı, belki başka bir kılıkta olan çete üyeleri tarafından sürekli gözlendiklerini düşünüyor.

Buradaki esnaf, çete tarafından haraca bağlanmış. Sıradan bir esnaf bile her hafta çeteye en az 10–20 dolar haraç ödemek zorunda. Meydandaki çetenin gözleri herhangi bir esnafın işlerinin arttığını görürse tahsil ettikleri haracı birkaç misline çıkarıyor.

Çaresizce ödüyorlar. Polise bildirseler ya da direnseler çete tarafından öldürülecekleri korkusu ağır basıyor. Çaresizce baskıya razı olmak durumunda kalıyorlar.

MS-13’ün çete üyeleri de kendilerini bir ailenin parçası olmak diye tanımlıyor. Güvenlik güçlerini kendilerine yargısız infaz uygulamakla suçluyorlar.

MS-13 çetesinin içinde “ağabey, kardeş, baba oğul gibi. Bir ailedeki gibi birbirlerini koruyup kollamaktan başka çaremiz yok” diye anlatıyorlar kendilerini.

El Salvador da çete savaşları

Hükümete ait binalarda bomba yüklü araçlar patlatılıyor. Polis gece gündüz demeden çete üyelerinin denetimindeki yerlere baskın düzenliyor. El Salvador’da çeteler, hem kendi aralarında hem de güvenlik güçlerine karşı savaş veriyor.

Daha önceki yıllarda çete olarak nitelenen MS-13’ten artık ‘teröristler’ diye söz ediliyor.

“Ya tek başına ya çeteyle”

MS-13’ün halka söylemiyse, “Ya tek başına korumasız kalıp öleceksin ya da bize katılacaksın. Katılırsan, hem sen, hem ailen korunacak, hem de para kazanacaksın.”

Cinayet oranlarının en yüksek olduğu ülke

Ülkede yaşanan çete savaşları yüzünden kaydedilen can kaybı, iç savaş rakamlarını geçti. Yaklaşık 6,5 milyon nüfuslu küçük bir ülkede her saat başı en az bir kişi çete tarafından öldürülüyor. Ülke iç savaşta kaybettiği 75 bin kişiden fazlasını çetelerle yapılan savaşta kaybetmiş.

Ölümlere o kadar alışmış ki. El Salvador dünyada en fazla cinayetin işlendiği ülke durumunda. Ülkede aktif çete üyesinin sayısının en az 70 bin kişi olduğu belirtiliyor.

Çoğuysa henüz yirmili yaşlarının başlarında. Dolaylı olarak çeteyle bağlantısı olan kişi sayısı da 500 bin civarında. Ülke nüfusunun neredeyse her on kişisinden biri çete bağlantılı. El Salvador devleti çete üyelerini artık terörist diye tanımlıyor. Polisler çetenin intikamından çekindikleri için operasyonlara maskeyle katılıyor. Çetenin hedefinde daha çok güvenlik güçleri var.

En büyük istekleri ABD’ye kaçmak


Birçok El Salvadorlu bezmiş. Amerika’daki yakınlarının yanına kaçmak en büyük hayalleri. Meksika sınırından ABD’ye kaçmak için her yolu denemeye hazırlar ama hiç de öyle göründüğü kadar kolay değil. İnsan tacirleri 5-10 bin dolar arasında ülke dışına çıkarma vaadinde bulunsa da bu kadar kolay değil. MS-13 paraya el koyup aileyi ortadan yok edebilir.

Amerika Dışişleri Bakanlığı’nın 2017 İnsan Kaçakçılığı raporuna göre El Salvador hükümeti yasadışı insan ticaretiyle mücadelede ilerleme kaydetmiş olmasına rağmen mücadelenin henüz istenen seviyeye ulaşamadığı belirtiliyor.

Sınır dışı edilenler yeniden ABD’ye dönüyor

Aralarında çetenin önde gelenlerinin de olduğu birçok kişi sınır dışı edilerek El Salvador’a gönderildi, ancak çete üyeleri bir yolunu bulup yeniden kaçak olarak ABD’ye döndü ve işlerine kaldıkları yerden devam etti. Yakın bir zamana kadar, aralarında 4-5 kez sınır dışı edilen ve tekrar ABD’ye girdikten yakalanan çok sayıda çete üyesi vardı.

Ülkenin 6,5 milyon olan nüfusunun 2 milyondan fazlası başkent San Salvador’da yaşıyor. Yurtdışında yaşayan El Salvadorlular’ın sayısıysa yaklaşık 2,5 milyon kişi. Bunların çok büyük bir bölümü ABD’de yaşıyor.


Herkes silahlanmış

El Salvador dünyada en fazla cinayet işlenen ülkeler sıralamasının başlarında yer alıyor. Özellikle ateşli silahlarla işlenen cinayetler fazla. Uluslararası gözlemciler ülkede kolay silah ruhsatı verilmesinden rahatsız.

Ülkede turistlere yönelik silahlı saldırılar ve cinayetler oldukça fazla. Şehirlerarası kara yollarında seyahat eden birçok turist otobüsü soyuluyor. Birçok kent merkezi de turistler için sakıncalı ve tehlikeli olarak nitelendiriliyor. El Salvador’da birçok restoran, kafe, bar gibi işletmelerin kapısında ‘Silahla girilmez’ tabelası var. Toplumsal olaylarda tecrübelenen El Salvador polisi göstericilere göz açtırmıyor, her protesto gösterisinde gösterici başına neredeyse 4-5 polis düşüyor.

Çetelerin kanunu


El Salvador’da başta MS- 13 olmak üzere çeteler neredeyse kendi yasalarını uyguluyor kentlerde. El Salvador halkı, politikacı ve polisi yolsuzlukla suçluyor. MS-13 ve diğer organize suç çeteleri, el bombaları ve otomatik silahlar kullanıyor. MS-13 ve diğer çeteler gözlerini kırpmadan cinayet işliyor. Çoğu zaman iş yerlerine, otobüslere el bombaları ve otomatik silahlarla saldırıyorlar. Çete üyeleri turistleri havaalanlarında kaçırıyor. Şartlar böyle olunca da mükemmel doğa koşullarına sahip olan ülke turizmde beklenen gelişmeyi elde edemiyor.

Cinayetler milli takımın maçı olunca duruyor

Devlet, gençleri çetelere karşı korumak amacıyla spora yatırım yapmış ama karşılığını alamamış. El Salvador, tarihinde olimpiyatlara katılıp hiçbir olimpiyat madalyası kazanamayan nadir ülkelerden biri. Katıldıkları dünya kupası maçında, Macaristan’a 10-1 yenilen milli takımları da dünya kupası tarihinin en farklı yenilgisi olarak geçmiş kayıtlara.

Futbol ülkede bir tutku olsa da gençleri çetelerin elinden kurtarmaya yetmemiş. El Salvador’da müthiş bir Barcelona tutkusu var. Üzerinde giydikleri Barcelona formalarıyla yürüyen, çalışan çok sayıda kişiyle karşılaşıyorsunuz sokaklarda. El Salvador’da Barcelona maçı olduğu zaman adeta hayat duruyor, tabii çete faaliyetleri de. Cinayetlerin ve çete savaşlarının en az yaşandığı zamanlar Barcelona’yla El Salvador milli takımlarının maçlarının oynandığı saatlerde.

STÜDYO VOA

EKOTÜRK Stüdyo VOA
lütfen bekleyin
Embed

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG