Yaygın olarak bilinmeyen bir göçmen vizesi, yabancı öğrencilere Amerikan üniversitelerinde eğitim görme ve yeşil kart sahibi olma yolunu açıyor ancak bu vizenin ücretini karşılayabilecek çok az kişi var.
Göçmen Yatırımcı Vize Programı kapsamında verilen EB-5 vizesi öğrencilerin kampüs dışında nerede ve ne kadar çalıştığı konusunda bir kısıtlama getirmiyor ve bu vizeye sahip olan öğrenciler mezun olduktan sonra da ABD’de kalabiliyor. EB-5 vizesiyle ilgili yayın yapan EB-5 Daily isimli internet sayfasında da belirtildiği gibi, bu imkanlar F-1 öğrenci vizesi sahiplerine verilmiyor.
Ancak 500 bin Dolar gibi yüksek bir meblağ ödeyerek bu kısıtlamalara maruz kalmadan EB-5 vizesi temin edilebiliyor.
Üniversiteden yeni mezun olan EB-5 vizesi sahibi Ishaan Khanna, “ABD’ye gelen birçok varlıklı yabancı öğrenci var ve birçoğu mezun olduktan sonra da ABD’de kalmaya niyetli. Bu yüzden bu vize onlar için kullanışlı” diyor.
Göçmenliğe giden yol
Hindistan’dan ABD’ye F-1 öğrenci vizesiyle gelen ve Los Angeles’taki Loyola Marymount Üniversitesi’nde eğitim gören Khanna, mezuniyet tarihi yaklaşmaya başladığında ABD’de kalıp çalışabilme yolları araştırmaya başlamış.
“Kariyerimde ilerlemek istiyorsam, ABD’de, özellikle de Silikon Vadisi’ne yakın bir yerde, çalışmak elbette benim için en iyisi olacaktı” diyen Khanna, teknoloji sektöründe iş ararken, okulunun son yılında bir taraftan da EB-5 vizesini araştırmaya başlamış.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın tanımına göre, EB-5 vize programı yabancı yatırımcıları teşvik etmek ve Amerikalılar için istihdam olanakları yaratmak için 1990 yılında yürürlüğe girmiş.
Vizeye sahip olmak isteyen bir kişinin ya doğrudan bir işletmeye ya da yatırımları havuzlarda toplayan bir özel bölgesel işletme merkezine en az 500 bin Dolar yatırım yapması gerekiyor.
ABD Vatandaşlık ve Göçmenlik Hizmetleri Dairesi USCIS’e göre, “EB-5 bölgesel merkezler, ABD’de ekonomik büyümeyi hedefleyen kamu ya da özel iktisadi kuruluşlar” ve bu kuruluşlar “Göçmen Yatırımcı Programı’na dahil edilmek üzere USCIS tarafından belirlenir.”
Yatırımların bu vizeye uygun olabilmesi için en az 10 kişiye tam gün iş imkanı oluşturması ve bu işleri güvence altına alması gerekiyor.
2016 yılı verilerine göre EB-5 yatırımcılarının yüzde 91,5’i yatırımlarını bölgesel merkezler aracılığıyla yapmayı tercih etti. Kriterlere uyan başvuru sahipleri iki yıllığına yeşil kart sahibi alıyor ve yatırımları istihdam kriterlerini de yakaladığı takdirde yeşil kartlarının statüsü daimi oluyor.
Ancak eleştirmenlere göre, EB-5 endüstrisinin gözetimi o kadar az ki hak ihlallerine yol açıyor.
“Yatırımcılar parayı veriyor ve bu paranın ne için kullanıldığından haberleri olmuyor” diyen göçmenlik avukatı Lsu Pham da şunları söylüyor: “Bu paranın yasal olarak girişimlere ve istihdam olanaklarına harcanması gerekiyor.”
Ancak avukat Pham’ın belirttiğine göre bu para aslında ya geçmişte alınan kredi borçlarını ödemek için kullanılıyor ya da bankada teminat olarak tutuluyor.
Eleştiriler
Bazı dava belgelerine göre bu vize için alınan para bazen de zimmete geçirilmiş. Yaklaşık 287 merkezin ABD hükümetiyle olan anlaşması, gereken bilgiyi paylaşmadıkları ya da ekonomik büyüme amacına hizmet etmedikleri gerekçesiyle feshedildi. Son verilere göre, bu vize programı kapsamında bu ay bölgesel iktisadi merkez sayısı 1.382’ydi.
Başkan Trump’la olan yakınlığı nedeniyle yatırımcılara EB-5 programı kapsamında yeşil kart sağlayabileceğini ima etmesi nedeniyle, Başkan Donald Trump’ın damadı ve üst düzey Beyaz Saray danışmanı Jared Kushner hakkında geçen yıl soruşturma açıldı. Soruşturma hala devam ediyor.
Yeşil kartın cazibesinin elbette tartışılmaz olduğunu savunan Khanna, “Yabancı öğrenciler böylece ABD’de özgürce yaşıyor, okula gidiyor ve çalışıyorlar” diyor ve yeşil kart sahibi öğrencilerin işverenler için de daha cazip hale geldiğini söylüyor.
“Dürüst olalım! Eğer yeşil kartın yoksa Amerika’da iş bulmak gerçekten çok zor” diyor Khanna ve ekliyor, “Spacex’le mülakatım olmuştu. Mülakatın ilk aşamasını geçtim. Ama sonra başvuruma bakıp ‘O! Vatandaş değil misin? Yeşil kartın da mı yok?’ dediler ve ‘olmayacak’ deyip başvurumu reddettiler.”
Sponsor ihtiyacı olmadan ABD’de çalışma imkanı yakalamanın çok zor olduğunun altını çiziyor Khanna.
USCIS’in her yıl en fazla 10 bin EB-5 vizesi verebileceği biliniyor ancak ABD’de tam olarak kaç öğrencinin bu vizeye sahip olduğunu tahmin etmek zor.
Bir USCIS yetkilisi bununla ilgili verileri takip etmenin zor olduğunu söylüyor. Bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi de mevcut istatistikleri işaret ederek EB-5 vizesine sahip kaç öğrenci olduğu bilgisinin listede bulunmadığını vurguluyor.
Cornell Hukuk Fakültesi’nde göçmenlik yasası profesörü ve Miller Mayer LLP’nin avukatı Stephen Yale-Loehr, her yıl yüzlerce öğrencinin EB-5 vizesi aldığını tahmin ettiğini söylüyor ve “Ancak kimse tam olarak bilmiyor. Sadece 100 de olabilir” diyor.
Diğer taraftan, EB-5 vizesi sahibi Hintli Khanna, “Bunu yapan çok fazla kişi tanıyorum, çoğu da öğrenciler” diyor.
Bölgesel merkezlerin amacı EB-5 vize sahipleri adına yatırım yapmak olduğundan, bu merkezlerin ne kadar genç olursa olsun her yatırımcıyı değerlendirme gibi bir gayretleri var.
Örneğin, internet sayfalarında EB-5 vizesinin F-1 vizesine kıyasla çok daha yararlı olduğu söyleniyor.
Sözkonusu merkezlerden biri olan ABD Göçmenlik Fonu internet sayfasındaki bir başlıkta ‘EB-5 vizesinin ABD’de eğitim görmek isteyenler için en iyi vize programı olduğunu gösteren 4 neden’ diyerek bilgi veriliyor.
Nereye yatırım yapılabiliyor?
Her ne kadar bu vize için gereken parayı genelde ebeveynler ve aileler temin ediyor olsa da, yatırımın yapılacağı yere bazen öğrenciler de karar verebiliyor.
“EB-5 sürecinin yatırımcılar için en ürkütücü kısmı sanırım bu” diyor avukat Yale-Loehr ve ekliyor, “Rubik küpüne benzetiyorum durumu. Göç kısmı yatırım kısmıyla bağdaşmalı; sonra o da istihdam kısmıyla uyumlu olmalı. Bazen işletme okuyan öğrenciler bu konuyu oldukça iyi kavrayabiliyorlar.”
Ancak bilişim teknolojileri alanında eğitim gören Khanna, EB-5 vizesine başvuru sürecinde yatırımını nerede yapacağına karar verirken oldukça zorlanmış. Aylar süren araştırma sonrasında da yatırımını Puerto Rico’da bir Four Seasons oteli üzerinde, California merkezli EB5 United bölgesel iktisadi merkez aracılığıyla yapmaya karar vermis. Khanna şimdi EB5 United firmasında Hindistan’la ilişkilerden sorumlu yatırım müdürü olarak çalışıyor.
USCIS’in dolandırıcılığa karşı önlem almak için yaptığı çalışmalar 2015 yılında yayınlanan resmi bir raporda yetersiz bulundu.
Senatör Grassley EB-5 programında reform yapılması gerektiğini sıklıkla gündeme getirdi ve sözkonusu bölgesel merkezlerin tamamen kapatılması için Kongre’ye çağrıda bulundu.
Eylül ayının sonunda programın süresi araseçim sonrasına kadar uzatıldı. Programın yeni içeriğine Aralık ayında Başkan Trump ve Kongre üyeleri karar verecek.