Dünya Sağlık Örgütü (WHO) internet üzerinden düzenlenen genel kurul toplantısında, Corona salgını sürecini nasıl yönettiğine ilişkin bağımsız soruşturma çağrılarına olumlu yanıt verdi. Toplantıda Çin’den Dünya Sağlık Örgütü’ne 2 milyar dolar bağış sözü geldi.
ABD, Dünya Sağlık Örgütü’nün Corona virüsü salgınına müdahalesini yetersiz bulmuş ve örgüt bütçesine yaptığı katkıyı geçici süreyle askıya almıştı. Çin’i virüsle ilgili zamanında bilgi paylaşmamak ve şeffaf olmamakla suçlayan ABD, Dünya Sağlık Örgütü’nü de “Çin merkezli” davranmakla eleştirmişti.
Dünya Sağlık Örgütü, Pazartesi günü düzenlenen yıllık genel kurul toplantısında salgın sürecini nasıl yönettiğine ilişkin üye ülkelerden gelen talepleri kabul etti.
WHO Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, örgütün salgını yönetme sürecinin mümkün olan en kısa sürede bağımsız şekilde değerlendirileceğinin sözünü verdi.
Afrika, Avrupa ülkeleri ve diğer ülkelerden oluşan bir koalisyon tarafından talep edilen bağımsız değerlendirme sürecinde Dünya Sağlık Örgütü’nün salgına küresel çapta müdahaleden çıkarılan dersleri ve edinilen tecrübeyi ortaya koyması bekleniyor. Ancak bu değerlendirmede salgının ilk olarak nerede başladığı gibi hala tartışma konusu olan ayrıntılar ele alınmayacak.
ABD Başkanı Donald Trump virüsün Çin’deki bir laboratuvardan yayılmaya başladığına ilişkin güçlü bulgular gördüğünü savunmuş, Trump yönetimi Pekin’den Wuhan’daki araştırma laboratuvarına giriş izni vermesini talep etmişti.
Başkan Trump, Dünya Sağlık Örgütü’nü Çin’in ilk aşamalarda pandeminin boyutunu gizlemesine yardım etmekle suçlamış, bazı Cumhuriyetçi kongre üyeleri de örgütün başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus’un istifasını istemişti.
Genel kurul toplantısında “salgının neden kontroldan çıktığı konusunda dürüst olma zamanının geldiğini” söyleyen ABD Sağlık Bakanı Alex Azar, “Bu örgütün dünyanın ihtiyaç duyduğu verileri toplamaması çok sayıda can kaybına neden oldu’’ ifadelerini kullandı.
Azar, Çin’in ismini vermeden, ‘‘Salgını kontrol altına alma çabasında en azından bir üye ülke şeffaflık yükümlülüğüne uymadı, bunun da dünyaya bedeli ağır oldu” dedi.
‘‘Üye ülkeler iyi niyetle hareket etmediğinde Dünya Sağlık Örgütü’nün bilgi paylaşımı ve şeffaflık gibi en temel görevini yerine getiremediğini gördük. Bu durum bir daha yaşanmamalı” diye konuştu.
Çin’den Dünya Sağlık Örgütü’ne 2 milyar dolar sözü
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Corona virüsüyle ve salgının ekonomik etkileriyle mücadele için örgüte 2 milyar dolar bağışlayacaklarını açıkladı.Çin geçen yıl örgüte 86 milyon dolar bağışlamıştı.
ABD Sağlık Bakanı Azar ise, ABD’nin dünya genelinde salgının kontrol altına alınmasıyla ilgili çalışmalara bugüne kadar 9 milyar dolarlık katkıda bulunduğuna dikkat çekti.
‘‘Çin açık, şeffaf ve sorumlu şekilde davrandı’’
Çin Devlet Başkanı Xi, ülkesinin salgının Wuhan’da tespit edilmesinden itibaren açık, şeffaf ve sorumluluk sahibi olduğunu konusunda ısrar etti. Çin’in virüsün genetik dizilimi de dahil gerekli tüm verileri Dünya Sağlık Örgütü ve diğer ülkelerle zamanında paylaştığını savundu.
Xi, Corona virüsü salgını karşısında küresel çapta atılan adımların gözden geçirilmesine destek verdi, ancak bunun salgın kontrol altına alındıktan sonra yapılması gerektiğini savundu.
‘‘Şu an sorgulama zamanı değil”
Dünya Sağlık Örgütü’nün iç denetim birimi de örgütün salgına müdahalesiyle ilgili ilk değerlendirmesini 11 sayfalık bir rapor olarak yayınladı.
Raporda örgütün Corona virüsü salgınıyla mücadelede liderlik performansının gözden geçirilmesi gerektiği, ancak bunun salgınla mücadele edildiği sırada yapılmasının sürece zarar verebileceği belirtildi.
Örgüte reform tavsiyesi
Bağımsız komisyon, Ocak-Nisan arasındaki dönemi kapsayan raporunda uluslararası acil durum ilan etmeden önce ülkelerin dikkatini daha erken aşamalarda çekebilmek amacıyla kademeli bir uyarı sistemi getirilmesini de kapsayan bir dizi reform tavsiyesinde bulundu.
Komisyon, üye 194 ülkeye örgütün acil durum programının büyüklüğünü gözden geçirme ve programın kapasitesini arttırma tavsiyesinde bulunarak, yıllık 300 milyon dolardan daha düşük bir bütçenin fazla mütevazı olduğu görüşünü bildirdi.
Yedi üyeli komisyon, Corona virüsünün hala bilinmeyen yönlerinin olduğunu belirterek, virüse ilişkin bilinenlerin zamanla ortaya çıkmasının normal olduğunu vurguladı.
“Ortak siyasi destek olmadan başarılı olamayız”
Raporda, pandemiye müdahale sürecinin siyasileştirilmesinin virüsle mücadelenin kazanılmasını engellediği yorumu yapıldı, “örgütün ortak bir siyasi destek olmadan başarılı olamayacağının” altı çizildi.
Örgütün yıl sonuna kadar 1,7 milyar dolara ihtiyaç duyduğu, 1.3 milyar dolarlık bir kaynak açığının bulunduğu belirtildi.
Dünya Sağlık Örgütü Genel Başkanı Tedros da toplantıda Corona virüsü salgınına örgütün müdahale sürecini ayrıntılarıyla hatırlattı. Tedros, küresel sağlık acil durumunu 30 Ocak’ta ilan ettiklerini, bu dönemde Çin dışında yalnızca 100 vaka olduğunu belirtti. Bunu takip eden haftalarda da ülkeleri virüsün tüm dünyaya yayılmasının önlenmesi için fırsat penceresinin giderek kapandığı konusunda uyardıklarını kaydetti.
Toplantıda, Fransa, Güney Kore, Almanya ve Güney Afrika liderleri Dünya Sağlık Örgütü’ne destek verenler arasında yer aldı.
Salgının ilk aylarında örgüt yetkilileri virüsün yayılmasının kısıtlı olduğunu söylemiş ve grip kadar bulaşıcı olmadığını öne sürmüştü. Daha sonra uzmanlar Corona virüsünün gripten daha hızlı yayıldığını belirtmişti.
Dünya Sağlık Örgütü, dünya genelinde binlerce kişinin hayatını kaybetmesinin ve salgının Güney Kore, İtalya, İran gibi ülkelerde geniş çaplı olarak görülmesinin ardından, 11 Mart’ta pandemi ilan etmişti.
