Kanser tedavisi sırasında hastaların psikolojik destek alması yararlı mı? Kanser hastaları için psiko-onkolojik destek ne gibi yararlar sağlayabilir? Hastanın psikolojik durumu tedaviyi etkiler mi? Karser hastalarının tedavi sürecinde ailelerine, çevrelerine nasıl bir sorumluluk düşer ve onların da destek alması önerilir mi? Neolife Kanser Tedavi Merkezi'nden uzman doktor psikoonkolog Elçin Şayan, Amerika'nın Sesi'nin sorularını yanıtladı. Doktor Şayan, Hülya Polat'ın sorularına şu yanıtları verdi:
Polat- Kanser çok ciddi bir hastalık ve hasta için ciddi psikolojik sıkıntılara, ruhsal çöküntüye neden olabiliyor. Daha çok gördüğünüz psikolojik sorunlar neler hastalarınızda?
Dr. Şayan- Hastalık sürecinde tedavi gerektirecek düzeyde psikolojik yada psikiyatrik sendromlar olabileceği gibi tanı kriterlerini karşılamayan ancak kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkileyen psikolojik sıkıntılarla sıklıkla karşılaşmaktayız. Tedaviler uzun süreli olduğundan hastalığa verilen tepki de zamanla artıp azalabilir ya da farklılaşabilir. En yaygın karşılaştığım sıkıntılar arasında kaygı, çökkünlük ve uyku problemlerini sıralayabilirim. Araştırmalara göre, kanserde en sık görülen psikiyatrik sendromlar arasında da uyum bozuklukları, depresyon, organik ruhsal bozukluk ve kaygı bozuklukları gösterilmektedir.
Polat- Sizce kanser hastalarının psiko-onkolojik destek alması gerekir mi?
Dr. Şayan- İnsan duygusal, zihinsel ve bedensel olarak bir bütünlük ve etkileşim içerisindedir. Kanser, bu durumda hem bedeni hem de psikolojik durumu etkiler. İlk patoloji sonuçlarını beklerken kişinin kanser olma ihtimali bile psikolojik etkilerin baş göstermesi için sebep olabilir.
Psiko-onkolojik destek almak için tedavi düzeyinde bir psikiyatrik sendromun olması gerekmez. Ayrıca, uzun süreli ve psikolojik olarak da zorlayıcı bir hastalık sürecinde psikolojik destek almak hem hasta hem de ailesi açısından bu süreyi daha rahat geçirmelerine katkıda bulunur. Ancak, tedavi gerektiren haller dışında gönüllülük ilkesiyle işler. Bu sebeple, kanser hastalarının psiko-onkolojik destek alması önerilir, diyebilirim.
Polat- Psikolojik destek bağışıklık sistemini ne ölçüde etkiler ve tedavide başarı açısından ne kadar önem taşır?
Dr. Şayan- “Bu hastalıkta moralin çok önemli” olduğu düşüncesi oldukça doğru ve toplumda yaygın. Yoğun stres, kaygı, çökkünlük vb. hallerin bağışıklık sistemine olumsuz etkisi tedaviyi de olumsuz yönde etkileyebilir ya da diğer bir ifadeyle, moralin bağışıklık sistemine olumlu katkı sağlaması tedaviye de olumlu katkı sağlar. Kişinin psikolojik durumu, tedaviyi, yaşam kalitesini ve hastalık yaşantısını etkileyen faktörlerden biridir. Günümüzde kanser tedavisi medikal tedavi, psikolojik destek, beslenme, hasta yakınlarının tutumları ve psikolojik durumu, hastalık yaşantısı vb dahil olmak üzere çok boyutlu bir “tedavi yönetimi” olarak ele alınmalıdır. Psikolojik durum, bunun önemli bir parçasıdır. Bu sebeple, var olan stres unsurlarıyla kısa süreli baş etme ve ilerde yaşanması muhtemel sıkıntılara karşı önleyici eğitimler, grup terapileri, bireysel terapiler gibi destek hizmetlerden faydalanmak bağışıklık sistemini, tedavi sürecini ve tedavi sonrası yaşamı iyi geçirmeye katkı sağlar.
Polat- Toplum genel olarak psikolojik tedaviye karşı önyargılı diyebilir miyiz? Bunu kanser hastalarında da görüyor musunuz?
Dr. Şayan- Geçmiş yıllara kıyasla psikolojik tedaviye karşı önyargı giderek azaltmakta olabilir ancak kanser hastaları da dahil olmak üzere hala var. Hastalar, tıbbi tedavilerine odaklanmak isteyerek psikolojik desteği tedavi sonrasına erteleyebiliyor; ulaşım sorunları, ekonomik güçsüzlükler vb. sebeplerle de psikolojik desteği tercih etmeyebiliyorlar. Bunun dışında, bu önyargı sebebiyle ihtiyacının çok arttığı ana kadar destek almayı tercih etmeyen hastalarla da sıklıkla karşılaşıyorum.
Polat- Kanser hastalarının ailelerine, eşlerine, çocuklarına,çevrelerine düşen sorumluluk nedir tedavi sürecinde? Ailelerin de psikolojik destek almasında yarar görüyor musunuz?
Dr. Şayan- Psiko-onkolojik destek, hem hastayı hem de ailesini, yakınlarını kapsar. Çünkü, hasta yakınları da sevdiklerinin yaşadığı bu deneyimden psikolojik olarak neredeyse hasta kadar etkilenir. Üstelik, çoğunlukla uzun sureli olan tedavi sürecinde önemli role sahiptirler. Bu sebeple, bu uzun süreçte hastaya en iyi desteği verebilmeleri için kendi ihtiyaçlarını ihmal etmemelerini, hem tedaviyi hem de günlük yaşantılarını sürdürmeleri için çevreden gelen desteklere açık olmalarını, iş bölümü yapmalarını, kendilerine vakit ayırmak için kısa molalar vermelerini, ihtiyaç duyduklarında psikolojik destek almayı tercih etmelerini öneririm.
Hastaya karşı tutumlarında en önemli şeylerden biri “hastanın ihtiyacını anlamak” tır. Bunun için iyi bir gözlemci ve dinleyici olmaları; eleştirmek, normalleştirmek ya da sürekli neşeli görünmek yerine karşılıklı olarak kendilerini ifade edebilecekleri açık iletişime olanak verecek şekilde davranmaları hastanın davranışlarını ve ihtiyaçlarını anlamak ve aralarındaki yakınlık hissi açısından önemlidir. Tedavinin izin verdiği sınırlar dahilinde, hasta ve ailesinin hastalık öncesindeki “normal” yaşantıya en yakın şekilde günlük hayatını ve ilişkilerini sürdürmesi de önemlidir.
Polat- Kanser geçiren, tedavi olan ve tedavisi biten hastalarınıza nasıl bir yaşam tarzı öneriyorsunuz? Nasıl ortamlarda yaşamaları ömürlerini uzatabiliyor? Stresli çalışma ortamları veya aile hayatları olan hastalarınıza tavsiyeleriniz neler? Stres ne kadar önemli bir faktör tedavi sırasında ve sonrasında?
Dr. Şayan- Öncelikle rutin kontrollerini muhakkak takip etmelerini öneriyorum. Tabii ki stres hastalık öncesinde, tedavi sırasında ve sonrasında önemli bir faktör. Ancak kanser deneyimi, kişinin hayata bakış açısında, hayattaki önceliklerinde ve onu yaşama biçimlerinde değişimlere sebep olabilen sıradışı bir deneyim. Hem bedensel hem de kişinin kendini, yaşamını gözden geçirdiği içsel bir yolculuk gibi. Tedavi bitiminde normal hayatlarına kendi isteklerini, ihtiyaçlarını ihmal etmeyip önemseyen, daha pozitif daha güçlü bireyler olarak devam edebiliyorlar. Stresten uzak durmalarını ya da onunla baş edecek yöntemler edinmelerini, doğru beslenmelerini, uygun egzersizler yapmalarını, bedensel ve ruhsal açıdan olumsuz durumlara maruz kalmamalarını öneririm.
http://www.neolife.com.tr/#
