Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2020’nin Mart ayında Corona virüsü salgınını pandemi ilan ettiğinde, virüsün öldürücü ve çok bulaşıcı olduğu zaten anlaşılmıştı. Bu yeni tür Corona virüsü birçok bilinmezi de beraberinde getirmişti. Uzmanlar, o dönemden bugüne virüsün hayati organları nasıl etkilediği ve uzun vadeli etkilerinin neler olduğu hakkında çok şey öğrendi.
Tıptaki adıyla SARS-COV2 (Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu Corona Virüsü 2) olarak bilinen yeni tür Corona virüsü, solunum sisteminde hastalığa neden oluyor.
Dünya genelinde halen etkisini sürdüren pandemi bir Corona virüsünün ikinci defa hastalık ve ölüme neden olduğu salgın. SARS ilk kez 2002 yılının Kasım ayında Çin'de görülmüştü. Virüsün günümüzdeki türüyse 2019'da yine Çin'de ortaya çıktı.
Akciğerleri işgal eden Corona virüsü, burada çoğalarak enfeksiyonla mücadele etmemizi sağlayan molekülleri etkisiz hale getiriyor.
Corona enfeksiyonu geçiren hastaların çoğu iyileşse de virüs akciğerlerde kalıcı hasara ve solunum zorluğuna yol açıyor.
Hasta hikayeleri
50 yaşındaki Thomas Steele, Corona enfeksiyonu nedeniyle çift akciğer nakli olsan sayılı hastadan biri. Steele, yaşadığı deneyim hakkında, "Hastane odanızda oturup aldığınız her nefes için mücadele etmeniz hiçbir şeye benzemiyor. Bunu 58 gün boyunca yaptım" diyor.
Corona virüsü, kana oksijen pompalayan akciğerlerde hasara yol açarak hastaların dolaşımındaki oksijen seviyesinin düşmesine neden oluyor.
Bazı hastalara ancak suni solunum cihazı desteğiyle nefes sağlanabiliyor.
Pıhtılaşma
Corona virüsü kan dolaşımında tehlikeli biçimde pıhtılaşmaya da neden oluyor. Yüksek tansiyon ya da inme nedeniyle kan damarları zarar görmüş kişiler ve kalp hastaları, Corona enfeksiyonu karşısında daha büyük risk altında.
Bu kan pıhtıları, akciğer ya da kalp dahil birçok organda tıkanıklığa neden olabiliyor; kalp krizi ya da inmeye yol açabiliyor.
Teksas eyaletinin San Antonio kentinden Dr. Allen Anderson, kalbi sağlıklı kişilerin Corona enfeksiyonu nedeniyle kalp hasarına uğradığına yakından tanık olan çok sayıda kardiyologdan biri.
Teksas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Merkezi'nden Dr. Anderson, "Hastaların kalp damarlarında herhangi bir tıkanıklık olmamasına rağmen kan enzimleri, kalp krizi tanısıyla uyumlu olabilecek ölçüde yüksekti. Kalp ritm bozuklukları da söz konusuydu" dedi.
Corona virüsü ve yol açtığı enflamasyon, kalp dokusuna zarar verebiliyor. Hasar bir yere karar geri çevrilebilse de bazı kalıcı hasarı onarmak mümkün olmuyor.
Böbrek hasarı
Uzmanlar, son bir yıl içinde Corona virüsünün bir başka hayati organ olan böbreklere de zarar verdiğini öğrendi. New York'ta yapılan bir araştırma kapsamında geçen yıl Corona enfeksiyonu geçiren 5 bin hastanın durumu incelendi.
New York eyaletinin Great Neck kentindeki Hofstra/Northwell Tıp Fakültesi'nden Dr. Kenar Caferi, tıp dergisi Kidney International'da yayınlanan araştırmanın baş yazarı.
Dr. Caferi, "5 bin 449 hastanın yüzde 36,6'sı akut böbrek yetmezliği ya da böbrek hasarıyla karşılaştı. Böbrek hasarına uğrayanların yüzde 14'ü diyalize bağlanmak zorunda kaldı" dedi.
Devam eden belirtiler
Corona enfeksiyonunu atlatan hastalar iyileşmelerine rağmen yorgunluk, baş ağrısı, nefes darlığı ya da göğüs ağrısı gibi belirtilerden kurtulamayabiliyor. Kimileriyse bilinç bulanıklığı, hafıza sorunları, anksiyete ve depresyonla yaşıyor.
Sadece hastanede tedavi altına alınanlar değil, Corona enfeksiyonu geçiren tüm hastalarda uzun vadeli belirtiler kalıcı hale gelebiliyor. Kimlerin bu durumdan etkileneceğini bilmekse mümkün değil.
Cleveland Clinic'ten bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Kristin Englund, "Şu anda kaç hastanın enfeksiyonu atlattıktan sonra da Corona virüsünün uzun vadeli belirtilerini göstereceğini bilmiyoruz. Araştırmalar, bu hastaların oranının yüzde 10 ila 80 olabileceğine işaret ediyor. İyileşme sürecinin normal olarak tamamlanmasını beklediğimiz dört haftadan sonra da enfeksiyonun belirtilerini göstermeye devam eden çok sayıda kişi olabilir" diyor.
Bazı tıp merkezleri, Corona enfeksiyonunu atlattıktan sonra da hastalık belirtilerini deneyimlemeyi sürdüren kişiler için özel klinikler açmaya başladı. Hastalık belirtileri tamamen geçen hastalar da Corona enfeksiyonunun hayatlarını derinden etkilediğini ve çok değiştirdiğini kaydediyor.
