Çin, ABD Başkanı Donald Trump’ın Hong Kong’un özel statüsünü kaldırma girişiminde bulunma ve Çinli öğrencilere kısıtlamalar getirme kararının ardından misilleme yapma tehdidinde bulundu. Trump’ın bu hamleleri, Çin’in Hong Kong’da geçirmeye çalıştığı ulusal güvenlik yasasının ardından gelmişti. Çin, bu yasayla, istihbarat dairelerinin Hong Kong’da büro açmasını sağlamayı planlıyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian, ABD tarafından alınan önlemlerin Çin’in içişlerine ciddi müdahale anlamına geldiğini ve ABD-Çin ilişkilerine zarar verdiğini söyledi. Sözcü, ABD tarafından Çin’in çıkarlarına zarar verecek her türlü açıklama ya da eyleme sert şekilde karşılık verileceğini bildirdi.
Trump, Cuma günü yaptığı açıklamada, güvenlik yasasının Hong Kong halkı için üzücü olduğunu söylemiş ve Çin’in Hong Kong’un özerkliğini koruma sözünü ihlal ettiğini bildirmişti.
Trump, Çin hükümetinin kentin uzun yıllar öncesine dayanan onurlu statüsünü baltaladığını söyledi.
Başkan Trump, Hong Kong’un finans merkezi olmasını sağlayan ayrıcalıklarının kaldırılması için henüz çağrı yapmadı.
Güvenlik yasası gösterileri tetikledi
Çin geçen hafta Hong Kong’da ayrılıkçı ve huzur bozucu faaliyetlerle yabancı müdahale ve terör olarak değerlendirdiği eylemleri yasaklayan bir güvenlik yasasını meclisten geçirmiş, bu durum, Hong Kong’da büyük çaplı protesto gösterilerini tetiklemişti.
Dünya genelinde yaklaşık 200 siyasi lider, ulusal güvenlik yasasının, Hong Kong’un İngiliz egemenliğinden Çin’e devredilmesini düzenleyen Ortak Deklarasyon’a ‘‘alenen aykırı’’ olduğu yorumunu yapmıştı.
Öte yandan Hong Kong Borsası, Pazartesi gününe yüzde 3’ün üzerinde yükselişle başladı. Bu durum, Başkan Trump’ın özel imtiyazları hemen kaldırmayacağı şeklindeki açıklamasının yatırımcıları rahatlattığı yorumlarına neden oldu.
İşlemler kapanırken Hong Kong borsası 25 Mart’tan bu yana günlük en büyük kazanımı elde ederek yüzde 3,36’lık yükselişle günü tamamladı.
Goldman Sachs yatırım şirketi tarafından Pazar günü yapılan açıklamada, Çinli yetkililerin karşılık vermeden önce ABD’nin Hong Kong’la ilgili tam olarak nasıl bir uygulama yürüteceğini görmeyi bekleyeceklerini bildirdi.
Cuma günü Çin’e karşı en sert açıklamalarından birini yapan Trump, Çin’in yeni güvenlik yasasını kabul ederek Hong Kong’un özerkliğiyle ilgili verdiği sözleri tutmadığını belirtmiş, bölgenin bundan böyle ABD tarafından verilen ekonomik ayrıcalıklara sahip olmayacağını kaydetmişti.
Trump, Çin’in dünya genelinde büyük acılara ve ekonomik kayba neden olduğunu söylemişti.
Trump ABD’nin Hong Kong’un özgürlüklerinin yok edilmesine neden olan yetkililere de yaptırım uygulayabileceğini bildirmiş, ancak isim vermemişti.
Hong Kong’da faaliyet gösteren ABD şirketleri, Trump’ın Hong Kong’u finans merkezi haline getiren en önemli ayrıcalıkların kaldırılmasına karşı çıkıyor. Trump da Hong Kong konusunda atılacak adımlar için bir takvim bildirmedi. Reuters haber ajansına göre bu durum, Başkan’ın bu en hassas ayrıcalıkları kaldırma konusunda adım atmadan önce zaman kazanmak istiyor olabileceği yorumlarına neden oldu.
Hong Kong’un Pekin destekli hükümeti de daha önce ABD’ye ulusal güvenlik tartışmalarının dışında kalması çağrısı yapmış ve Hong Kong’un özel statüsünün kaldırılmasının ABD ekonomisini de olumsuz etkileyebileceği uyarısında bulunmuştu.
Reuters haber ajansına göre Çin, iki devlet firmasının ABD’den soya fasülyesi ve domuz eti alımını durdurmasını istedi. Reuters, konuya yakın iki kaynağa dayandırdığı haberinde, Çin’in, bu talimatı, Washington’un Hong Kong konusunda başka adımlar atması halinde ABD’den alınan başka çiftlik ürünlerini de kapsayacak şekilde genişletebileceğini belirtti.
Hong Kong, 1997’de İngiltere yönetiminden çıkmış ve Çin’e devredilmişti.
ABD Kongresi tarafından kabul edilen ve Başkan Trump tarafından geçen yıl onaylanan Hong Kong İnsan Hakları ve Demokrasi Yasası, Hong Kong’un ABD ile ticaret konusunda ayrıcalıklı konumunu sürdürmesi için yeterli özerkliğe sahip olduğunun Dışişleri Bakanlığı tarafından onaylanmasınıa içeriyor. Bu ayrıcalıklar, Hong Kong’un şu an sahip olduğu dünyanın önde gelen finans merkezlerinden biri olma konumunu da destekliyordu.
ABD vize yasağı gibi yaptırımlar uygulayabilir
Bu yasa kapsamında ABD, Hong Kong’daki insan hakları ihlallerinden sorumlu yetkililere aralarında vize yasağı ve mal varlıklarının dondurulmasının da bulunduğu yaptırımlar uygulayabilir.
Çin’in ulusal güvenlik yasası teklifi Hong Kong’da aylar sonra tekrar geniş katılımlı protesto gösterilerine neden olmuştu.
