İngiltere Başbakanı Boris Johnson Avrupa Birliği’nden ayrılık anlaşmasını yeniden müzakereye açmayı ve İrlanda’yla sınırda ‘backstop’ mekanizmasını devre dışı bırakmayı umuyor. Avrupa Birliği ise anlaşmayı yeniden müzakereye açmayı reddediyor.
Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk’ın ofisinden Johnson’un backstop mekanizmasına gerçekçi alternatifler üretmediği şeklinde açıklama yapılmasının ardından İngiltere Başbakanlık Ofisi’nden de bir açıklama geldi. Açıklamada, “Çekilme Anlaşması yeniden müzakereye açılmadan ve backstop mekanizması terk edilmeden bir anlaşma olmasına imkan yok. Backstop mekanizmasının alternatiflerini iyi niyetimizle görüşmeye hazırız” denildi.
İngiltere ve AB arasındaki Brexit krizi üç yıldan uzun süredir devam ediyor. Johnson AB’nin ayrılık anlaşmasını müzakereye açmaması halinde İngiltere’nin 31 Ekim’de AB’den anlaşma olmasa da ayrılacağını söylüyor.
Johnson Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Angela Merkel’le G-7 zirvesi kapsamında görüşmesi öncesinde, Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk’a dört sayfalık bir mektup yazdı.
Johnson mektubunda backstop mekanizmasının bir alternatifle değiştirilmesi talebini iletti ve zamanın azaldığını söyledi.
Johnson, mektubunda backstop anlaşmasının anti-demokratik olduğunu ve İngiltere’nin egemenlik haklarını ihlal ettiğini söyledi. Kuzey İrlanda’da ortak pazar kurlallarının uygulanmasının burayı İngiltere’nin geri kalanından ayırabileceğini kaydetti ve bu durumun Kuzey İrlanda’daki ulusalcılarla birleşme yanlıları arasındaki hassas dengeyi de yeniden bozabileceği endişesini dile getirdi.
Tusk ise Johnson’ın gerçekçi bir alternatif üretmediğini belirtiği Twitter mesajında, “Backstop anlaşmasına karşı olanlar ve buna gerçekçi bir alternatif üretmeyenler aslında itiraf etmeseler de yeniden sınır oluşturulmasını destekliyorlar” ifadelerini kullandı.
Almanya Başbakanı Angela Merkel ise AB’nin Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti arasındaki sınırla ilgili pratik çözümler arayacağını ancak bunun Brexit anlaşmasının yeniden müzakereye açılmasını gerektirmediğini belirtti.
Merkel, “Hayırlı Cuma anlaşması’nı nasıl koruyacağımız ve aynı zamanda iç piyasanın sınırlarını nasıl belirleyeceğimiz konusunda pratikte anlaşmaya vardığımızda zaten backstop’a ihtiyacımız kalmayacak” diye konuştu.
İngiltere siyasetinde Brexit çalkantısı
Avrupalı diplomatlar İngiliz parlamentosunun yeniden işbaşı yapacağı 3 Eylül’den önce konuyla ilgili ilerleme kaydedilmesini beklemiyor. Muhalif İşçi Partisi ise Johnson hükümetini devirmek istiyor.
İngiltere siyasetindeki bu çalkantı, Londra’nın AB’den ne zaman çıkacağının daha belirsiz hale gelmesine neden oluyor. Bazı kesimler birkaç ay içinde genel seçime gidilebileceğini tahmin ediyor.
Backstop mekanizması nedir?
Brexit Anlaşması’nın tartışmaya konu olan maddesi İngiltere’ye bağlı Kuzey İrlanda ile İrlanda Cumhuriyeti arasındaki 500 kilometre uzunluğundaki kara sınırı.
AB, İngiltere’yle tek kara sınırı olan bu sınırın Brexit’in ardından kaçakçılık yapılarak AB ortak pazarına ürün sokulan bir arka kapı haline gelmesini istemiyor.
Ancak İrlanda kontrolların 1998’de yapılan Hayırlı Cuma anlaşmasına gölge düşüreceği görüşünde.
Kuzey İrlanda’nın İngiltere’ye bağlı kalmasını isteyenlerle birleşik İrlanda isteyenler arasında yaklaşık 30 yıl boyunca süren savaşta 3 bin 600’den fazla kişi ölmüştü.
AB üyesi İrlanda ve İngiltere’ye bağlı Kuzey İrlanda arasında şu an bir sınır bulunmuyor. Her ikisi de AB üyesi ve AB ortak pazarında.
Ancak Brexit bu durumu sona erdirecek ve AB ile Londra arasında yeni bir ticaret anlaşması yapılması yıllar alabilir. Bu durumda backstop mekanizması İngiltere’yi gümrük konusunda bazı AB kurallarına tabi tutmayı öngörüyor.
İngiltere’den İrlanda’ya giren ürünlerin tamamı AB ortak pazarına da girebilecek. Brüksel’in bu ürünlerin ortak standartlar dışında kalmamasını ve fiyat rekabeti oluşturmamasını garanti altına almaya çalışıyor.
İngiltere’yle bir anlaşma yapılmaması halinde AB İrlanda-Kuzey İrlanda sınırında kontroller uygulanmasını istiyor. Ancak bunun Kuzey İrlanda barış anlaşmasını zedelemesinden endişe ediliyor.
İrlanda hükümetinden bir kaynağa göre Dublin, backstop mekanizmasını barışın önünde bir tehdit olarak görmüyor.
Johnson’la telefonda konuşan İrlanda Başbakanı Leo Varadkar da AB’nin Çekilme Anlaşması’nın yeniden müzakereye açılmayacağı şeklindeki görüşünü yineledi.
Backstop mekanizmasına alternatif olarak AB’nin kontrolları İrlanda’nın Avrupa’yla sınırında yapabileceği de konuşuluyor ancak bunun Dublin’in ekonomik çıkarlarını zedeleyeceği belirtiliyor.
