Türkiye’de yeni yasal düzenlemeyle ordunun profesyonelleşmesi yönünde adımlar atılırken, belirli ücret karşılığında zorunlu askerlik hizmetinden muafiyet tanınması ve askerlik süresinde kısaltmaya gidilmesi eleştirilere de yol açtı.
“Askeralma Kanunu”, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın HDP dışındaki tüm siyasi partilerle diyaloğu sonrası TBMM’de yasalaştı. 7179 sayılı yasa, ordunun mevcut yapısını değiştiriyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yasayı onaylamasıyla birlikte ilk aşamada zorunlu askerlik süresi kısaldığı için kışlalardan 100 bin askerin erken terhisi gündemde.
‘Erken terhis olmayana 2 bin TL harçlığa’ ilgi düşük
Türk Silahlı Kuvvetleri’nde (TSK) zorunlu askerlik süresinin 12 aydan 6 aya indirilmesiyle birlikte yaşanan bu terhis tablosu nedeniyle er ve erbaşlar tarafından yürütülen hizmetlerde aksama olabileceği iddiası söz konusu. Yasal düzenlemeyle 6 ay daha orduda görev yapmayı kabul edecek askerlere 2 bin Türk Lirası harçlık verilecek. Ancak Savunma Bakanlığı’nın beklentisi aksine 2 bin TL’lik harçlık karşılığında orduda göreve devam etmeye fazla ilgi gösterilmediği ve bunun servis araçları sürücülüğü gibi işleri üstlenen asker sayısındaki ani düşüş nedeniyle sıkıntı yaratabileceği kaydediliyor.
“6 aylık zorunlu askerlik süresi kısa”
Kanuna yönelik eleştiriler TSK’daki hizmetlerdeki olası aksaklık iddiasıyla sınırlı kalmıyor. Ordunun yapısal değişikliğe uğraması, “askerlik kavramının anlamını yitirmesi” olarak da değerlendiriliyor. Türkiye Emekli Subaylar Derneği (TESUD) Genel Başkanı Emekli Tuğgeneral Namık Kemal Çalışkan, özellikle bedelli askerlik uygulaması kalıcı hale getirildiği için endişe duyduklarını ifade ediyor. Çalışkan, VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, kalıcı bedelli askerlik ile Türk Ordusu’nun ilke ve değerlerine zarar verilebileceğini ve ayrıca 6 aylık zorunlu askerlik süresini de kısa bulduklarını ifade etti.
TBMM’deki görüşmeler sırasında kalıcı bedelli askerlik meselesi, kamuoyunda “artık sadece yoksullar askerlik yapacak” eleştirisine yol açtı. Yasayla 31 bin TL karşılığında 20 yaşını doldurmuş erkeklere bedelli askerlik hakkı tanınmasına, TBMM’de son güne dek HDP karşı çıktı. HDP, Türkiye’deki yoksulluk sınırı ve asgari ücret düşünüldüğünde 31 bin TL’nin yüksek bir meblağ olduğunu belirterek, sadece yoksullar için zorunlu askerliğin devam edeceği eleştirisinde bulundu. CHP ise, bedelli askerlik ücretinde taksitlendirme gibi seçenekler olmasını talep etti ancak yine de yasayı destekledi.
Kaçaklara bir sefere mahsus bedelli hakkı
65 maddelik “Askeralma Kanunu”, zorunlu askerlik süresi altı aya indirerek bedelli askerlik uygulamasını kalıcı hale getiriyor. Bedelli askerlik ücreti ise tek seferde ödenmesi koşuluyla 31 bin lira olarak belirlendi.
Yoklama kaçağı, bakaya veya saklı olanlara ise, 1 Kasım’a dek başvurmaları ve bedelli askerlikle ilgili bedeli peşin ödemeleri şartıyla kuraya tabi tutulmaksızın bir defaya mahsus bedelli askerlikten yararlanma hakkı tanındı. Bu kapsamda 460 bin kişi olduğu duyuruldu.
Doğu ve Güneydoğu’da hizmete ekstra harçlık
Yasayla askerlik süresi de değiştirildi. Hizmet süresi, erbaş ve erler için 6 ay, yedek subay ve yedek astsubaylar için 12 ay oldu. Ancak Türk Ordusu’nun personel ihtiyacında sıkıntı olmaması içinse er ve erbaşlar için 6 ay sonunda askerliğe devam etmeleri için “harçlık” formülü getirildi. Zorunlu askerlik süresi olan 6 aydan sonra 6 ayda daha askerliğe devam edecek kişilere aylık 2 bin lira harçlık verilmesi öngörüldü. Askerlik hizmetine 6 ay sonunda Hatay, Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin, Şırnak, Hakkari, Van, Ağrı ve Iğdır illerindeki hudut birliklerinde görev yaparak devam edeceklere ise ayrıca bin lira ilave ödeme yapılması kararlaştırıldı.
Bu noktada yeni yasayla birlikte zorunlu askerlik hizmetinde 6 ayı doldurmuş yaklaşık 100 bin kişi ise terhis edilecek görünüyor.
Çalışkan: “Asker millet, ordu millet felsefesi zarar görmemeli”
Türkiye Emekli Subaylar Derneği (TESUD) Genel Başkanı Emekli Tuğgeneral Namık Kemal Çalışkan, askerlik kavramıyla ilgili Türkiye’deki geleneksel “asker millet, ordu millet felsefesi” açısından yaklaştıklarını vurguladı. Bunun zarar görmesini istemediklerini kaydeden Çalışkan, Türk Ordusu’nun profesyonelleşmesi süreci uzun süredir gündemde olsa da zaten profesyonelliğe sahip bir ordu olduğunu dile getirdi. Çalışkan, “Biz profesyonellik söylemiyle Türk Ordusu’nun savaşma yani muharebe etme imkan kabiliyetini azaltabilme olasılığı olacak değişim ve dönüşümlere karşı çıkıyoruz” dedi.
“Muharip personel yetiştirilmesinde sıkıntı olur”
Çalışkan kalıcı bedelli askerlik uygulamasından duydukları endişeyi şu sözlerle ifade ediyor: “Bedelli askerlik kavramı Türk Ordusu sistematiği içinde çok özel koşullarda çıkarılan geçici bir askerlik yöntemi idi. Bedelli askerliğin kalıcı olması bizim içinden yetiştiğimiz Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bize kazandırdığı değerler ve ilkeler sistemi geriye gidişe yol açabileceği için karşı çıktığımız bir şey.”
Askerlik hizmet süresini 12 aydan 6 aya indirilmesi içinse süreyi kısa bulduklarını belirten Çalışkan, gelişmiş teknolojik teçhizat eğilimleri için dahi en az 2-3 aylık süreye ihtiyaç duyulduğunu vurgulayarak, dolayısıyla kısa sürede etkin bir muharip personel yetiştirilmesinde sıkıntı olabileceğini dile getirdi. Çalışkan, Türkiye’nin içerisinde bulunduğu Ortadoğu koşullarında TSK’nın hali hazırdaki mevcudiyetinde sayısal azalmaya yol açacak olması nedeniyle endişe ettiklerini kaydetti. TSK’nın vazifesini her zaman hakkıyla yerine getireceğini inandıklarını da sözlerine ekleyen emekli subay, kısa süreli askerlik dolayısıyla bazı sıkıntılar olabileceğini savundu.
