Çocuğun hangi okula gideceği, nasıl bir eğitim alacağı her çocuklu ailenin en önemli kararlarından biri. Mevcut eğitim sisteminden hoşlanmayanlar için özel okullar bir seçenek olarak çıkıyor. Peki ama her iki seçeneği de istemeyen veliler ne yapmalı? İste bu soruyu sorarak yola çıkan Türkiye’nin farklı illerindeki veliler 2010 yılında Başka Bir Okul Mümkün Derneği’ni kurdu.
Uzman eğitimcilerin de katkılarıyla Türkiye’deki mevcut eğitim sistemini ve dünyadaki modelleri araştıran gönüllü ebeveynler, “alternatif eğitim, demokratik yönetim, ekolojik duruş ve özgün finansman” anlayışına dayalı bir model geliştirdi.
Bu modelin ilk somut örneği 2013’ün Eylül ayında Bodrum’da açılan Mutlu Keçi İlkokulu oldu. Bunu Ankara’da Meraklı Kedi, İzmir’de Renkli Orman, İstanbul’da Koşan Kaplumbağa, Çanakkale’de Bilge Leylek ve Eskişehir’de Uçan Bisiklet okulları izledi. Türkiye’nin farklı il ve ilçelerinde kurulan eğitim kooperatiflerinin yeni okullar açma yönündeki çalışmaları da devam ediyor.
Renkli Orman Okulu
İzmir’de Bornova ilçesine bağlı Yakaköy’de ağaçlarla çevrili bir bölgede kurulan Renkli Orman okulunda hem erken çocukluk merkezi var hem de ilkokul. Erken çocukluk merkezinde üç, dört ve beş yaşlarındaki çocuklar için birer şube bulunuyor. Bu merkezde eğitim gören çocukların büyümesiyle sonradan açılan ilkokul kısmında ise birinci, ikinci ve üçüncü sınıflar var. Toplam öğrenci sayısı 110’u buluyor.
Okulun hemen yanı başındaki orman da bir eğitim alanı olarak kullanılıyor. İlkokul öğrencileri haftanın üç günü derslerini ormanda yapıyor. Kimi yürüyerek okuldan ormana gidiyor, kimi servislere binerek. Kahvaltılıklarını kendileri taşıyor, sınıf arkadaşlarıyla birlikte kahvaltı yapıyorlar. Kahvaltı sonrasında da öğrenciler sırayla kahvaltı malzemelerini kendileri topluyor. Anaokulu öğrencileri de haftanın iki günü doğanın ortasında keşfederek, eğlenerek, oynayarak ders yapıyor.
Çemberler ve meclislerle öğrenci katılımı
Anaokulu öğretmeni Didem Cerit her gün kahvaltı sonrasında sınıflarda çemberler kurulduğunu söyledi. VOA Türkçe’ye konuşan Cerit, “Çemberde günümüzü, duygularımızı, o gün neler hissettiğimizi paylaşıyoruz veya o gün oyun oynamak istiyorsak oyun oynuyoruz. Çocukların hayal gücüne, isteğine, ilgisine bağlı oluyor bu. Her gün akşam da çember yapıyoruz. O günün nasıl geçtiğini, neler hissettiğimizi paylaşıyoruz. Bu çemberler bizim için önemli. Çünkü birbirimizle bağlantı kurduğumuz, birbirimizi duyduğumuz, dinlediğimiz, sınıfla ilgili kararlar aldığımız yer burası. Haftanın bir günü de okul meclisimiz var. Mecliste çocukların önerilerini, isteklerini konuşuyoruz. Onlardan gelen taleplere göre atölyeler açıyoruz. Müzik, sanat gibi sabit atölyelerimiz var. Ama bu sene onlardan gelen taleplerle kitap yapım ve oyuncak yapım atölyeleri açıldı. Bu sene yoga atölyesine başladık” diye konuştu.
Sadece güneşli günlerde değil, kışın da ormanda ders yaptıklarını söyleyen Cerit, “Bizim için kesinlikle kötü hava koşulu yoktur. İyi giyinmeyen çocuk vardır. O yüzden her hava koşulunda ona uygun ekipmanımızla ormana gidiyoruz” dedi.
Demokratik katılım, alternatif eğitim, ekolojik duruş, özgün finansman
Doğa, oyun, keşif ve deneyim bu okuldaki eğitimin temel kavramları. Doğayla bağ kuran, ekolojik dengeye saygılı, dayanışmacı, kendine güvenli, yaratıcı, esnek düşünceli, meraklı çocuklar yetişmesi hedefleniyor. Ama bu eğitim sürecine ebeveynlerin de aktif katılım göstermesi, eğitimcilerin iletişime açık olması ve böylece bir topluluk kültürü oluşması amaçlanıyor.
Dört yıldır Renkli Orman Okulları’nda uzman gelişim psikoloğu olarak çalışan Pınar Bilir, mevcut sistemdeki okulların ihtiyaçlara karşılık verememesi nedeniyle başka bir okul ihtiyacı doğduğunu söyledi. VOA Türkçe’nin sorularını cevaplayan Bilir, eğitim felsefesini ise şu sözlerle anlattı: “Başka Bir Okul Mümkün Derneği okulları dört eksen üzerine kuruldu; Demokratik katılım, alternatif eğitim, ekolojik duruş ve özgün finansman. Bu dördü de gerçekten emek verilerek oluşturulmuş kavramlar. Mesela demokratik katılım kavramı gereğince okulda meclislerimiz ve çemberlerimiz var. Çocuklarla birlikte karar alıyoruz. Alternatif eğitim dediğimiz ayak aslında bize akademik başarının her şey demek olmadığını anlatıyor. Çocuklar farklı alanlarda kendilerini geliştirip gösterebiliyorlar. Onun dışında ekolojik duruş var, doğayla uyumlu olmaya çalışıyoruz. Plastik kullanmamaya çalışıyoruz, bostanımız var, çocuklar ağaçlardan meyveleri topluyorlar. Özgün finansman dediğimiz şey de bu okulların kar amacı gütmemesi.”
Yeni hedef bir ortaokul açmak
Çocuğunu okula kaydettirmek isteyen ebeveynlerden kooperatife ortak olmaları bekleniyor. Böylece aileler de okul yönetiminde ve finansmanında sorumluluk üstleniyor. Okulun yönetim kurulu kooperatif üyeleri tarafından oluşuyor. Öğretmen seçimi konusunda kooperatif üyelerini oluşturduğu bir komisyon son sözü söylüyor. Okul kar amacı gütmediği için bir kazanç elde edilse bile ortaklara dağıtılmıyor. Şu anda da hedef yeni bir kampüste gelecek yıl ilkokulu bitirecek olan öğrenciler için bir ortaokul açmak.
Bilir, “Biz burada yetişkinlerin ya da sistemin ihtiyaçlarını çocuklara dayattığımız bir ortam değil de, onların içsel motivasyonlarını destekleyerek büyümelerine eşlik ettiğimiz bir ortam oluşturmayı amaçladık. Çocukların ihtiyaçlarını görmeye başlayınca birçok şey çözülüyor” diye konuştu.
