Balbay: Türkiye'de Gazeteci Çağının Sanığı

ANKARA —  Gazeteci ve CHP İzmir Milletvekili Mustafa Balbay, tutuklu kaldığı 4 yıl 278 gün sonra Türkiye'deki gazetecilikten yana duyduğu endişeyi paylaşarak, tüm gazetecileri dayanışmaya çağırdı. Amerika'nın Sesi'nin sorularını yanıtlayan Balbay, "Gabriel Garcia Marguez'in çok güzel bir sözü var. Diyor ki 'Gazeteci yaşadığı çağın tanıdığıdır'. Ben diyorum ki 'Türkiye'de ise gazeteci yaşadığı çağın sanığıdır'. Maalesef bu hale geldi" dedi.

Balbay, TBMM'deki ikinci mesai gününde, Meclis Başkanı Cemil Çiçek ile bir araya geldi. Ardından TBMM'de ilk kez CHP Milletvekili olarak basın toplantısı düzenleyen Balbay, Çiçek ile Türkiye'deki yargılama sorunlarını konuştuğunu açıkladı.

Gazeteci Balbay, basın toplantısı sonrasında ise milletvekili odasında Amerika'nın Sesi’nin sorularını yanıtladı.


VOA: Türkiye'de tutuklu gazeteci olmak ne anlama geliyor ve uzun tutukluluk süresini nasıl yorumlamalıyız?

Balbay: Gabriel Garcia Marguez'in çok güzel bir sözü var. Diyor ki 'Gazeteci yaşadığı çağın tanıdığıdır.’ Ben diyorum ki 'Türkiye'de ise gazeteci yaşadığı çağın sanığıdır'. Bu hale geldi. Ne yazık ki dün parlementoda Başbakan Yardımcısı (Bülent Arınç) dediki 'Eğer gazetecilik yapacaksınız biraz cesur olacaksınız. Sayın Balbay gibi 5 yıl hapis yatmayı göze alacaksınız' gibi bir değerlendirme yaptı. Gazeteci için tutuklanmak meslek hastalığı gibi. Madenci akciğer hastalığına, öğretmen varise yakalanır. Hemşireler bulaşıcı hastalığa yakalanır gibi yaygın bir meslek hastalığı haline gelmiş durumda. Gazeteci tutuklanır meslek hastalığı haline gelmiş durumda. Hükümet'in de bunu güncel gidiş ve icraat gibi görebilmesi. Türkiye, bu konuda deyim yerindeyse sabıkalı pekçok ülkeden daha kötü durumda.

VOA: ABD'deki basın özgürlüğüyle ilgili kuruluşlar sizinle nasıl bir temas kurdu? Şimdi yurtdışı çıkış yasağınız var ancak ABD'ye davet aldınız mı?

Balbay: ABD'ye henüz davet almadım. Freedom House başta olmak üzere ABD'deki pekçok kuruluşun Türkiye'deki gazetecilerle ilgili çalışma yürüttüklerini biliyorum. Doğrusunu isterseniz kişisel bir davet almam gerekmez. Evrensel olarak gazeteciliğin sınır tanımayan bir meslek olarak özgür oluşuyla ilgilenilmesi gerekir. Doğrudan benimle ilgilendiklerinde tabii kendimi kişi olarak daha güçlü hissederim ama önemli olan Türkiye'deki bu sorunla ilgilenmeleri. Basın özgürlüğüne ilişkin bir sorun yalnızca o ülkenin sorunu değil diğer ülkelerin de sorunudur. Bu tür özgürlüklerde müdahale olduğunda buna müdahale etmek evrensel bir sorumluluktur diye düşünüyorum.

"Sadece gazetecilik yaptım"

VOA: Size yöneltilen suçlamaları düşündüğünüzde siz gazetecilik faaliyeti dışında birşey yaptığınızı düşünüyor musunuz?

Balbay: Kesinlikle düşünmüyorum. Bu konuyu şimdi daha iyi anlatacağım. Şimdi çıktım, insanlara örnekleriyle paylaşacağım. Ben meslektaşlarıma hesap vermeye hazırım diyeceğim. Buyrun, Balbay deyin şu cümlen, şu haberin şu kitabın deyin. Hepsi ile ilgili sözüm var benim. Bugüne değin insanı fiilen işkence altında tutan demir parmaklıklarınızın arkasındasınız ve kendinizi ifade etme hakkınız yok. Birincisi bir gazateciyi tutuklayarak bütün gazetecileri tehdit ettiniz. İkincisi, bir gazeteciyi tutuklayarak toplumun bilgi alma hakkını engellemiş oldunuz. Üçüncüsü, o gazeteciyi tutuklayarak kendisini ifade etmesiniz engellediniz. Bu bağlamda üç özgürlüğün ciddi olarak engellediğini düşünüyorum.

Küçük bir örnek vermek isterim. Ben geçmişte dedim ki 'Askerler ile hükümet arasında gerginlik var'. Manşetler, arşiv ortada. O dönemde 'Herşey süt liman, Balbay ortalığı karıştırıyor' dediler. Şimdi ne diyorlar? 'O dönem öyle gergindi ki bildiğiniz gibi değil' diyorlar. Balbay bunu o zaman yazdı. Balbay, bunu 8 yıl sonra yazmamış, o gün yazmış. Zaman beni haklı çıkartıyor. Gerçek zamanın çocuğudur sözü de benim davamda bir kez daha yaşama geçmiş oluyor.

"Baransu'yu saldırıdan korumalı"

VOA: Sizin yargılandığınız Ergenekon Davası. Mehmet Baransu ismiyle çok ilişkili. Şimdi yine belgeleriyle Baransu ismi gündemde. Siz bir gazeteci olarak Baransu'nun bir bavul dolusu belge sunmuş olmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Balbay: Buna karşı söyleyebileceğim çok şey var. Gazetecilik anlamında çok şey konuşabilirim. Baransu'nun, Balbay'ın gazeteciliği eleştirilebilir. Ama Baransu böyle bir saldırı altında iken bunun doğru olduğunu düşünmüyorum. O'nu eleştirmem yanlış olur. Ama o gazeteci, olağanüstü bir saldırı altında ise önce o saldırı ortadan kaldılır. Sonra gazetecinin, gazeteciliği eleştirilebilir. Örneğin, büyük bir sel bahçe duvarından içeri girip evi mahvetmek üzere iken evin duvarlarının boya rengini tartışma konusu yapmak ne kadar mantıklı ise, bir gazeteci saldırı altında iken O'nun gazetecilik yöntemlerini sorgulamakta benzer bir durum diye düşünüyorum.

VOA: Bu noktada mesleki bir dayanışma gösterdiğinizi görüyoruz. Peki siz içerideyken mesleki dayanışma gördüğünüzü düşünüyor musunuz?

Balbay: Bu konuda çok yaralıyım ve çok gururluyum. Yaralıyım, yargıdan daha ağır saldırı meslektaşlarımdan aldım. Gururluyum, benim yargılandığım dava ile ilgili pekçok meslek kuruluşu dayanışma gösterdiler. En büyük dayanışmayı gazeteciler gösterdiler. Türkiye Gazeteciler Federasyonu Başkanı Atilla Sertel, Türkiye Gazeteciler Sendikası Başkanı Ercan İpekçi, o dönemki İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Orhan Erinç, Ankara'dan Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin, Anadolu'dan bazı mesleki örgütler dayanışma gösterdiler. Bunu da ifade etmek isterim. Ama kimi meslektaşlarımızın sorgulamadan en ağır suçlamaları yöneltmeleri de söz konusu oldu. Şimdi onlarla ilgili durumu yorumlamak istemiyorum.

"Birazcık hukuk varsa suç olmadığı görülecek"

VOA: Bizim haberimizde sizinle ilgili 'Balbay özgür ve milletvekili kalabilecek mi?' diye bir soruyu ifade ettik. Siz Yargıtay aşamasından umutlu musunuz?

Balbay: Hapiste şunu öğrendim. en kötü olasılığı hazır olup, en kötüden iyiye doğru yaşamı buna göre biçimlendirmek. Türkiye öyle bir hale geldi ki böyle bir saldırı ile karşı karşıya kalma olasılığı pekçok gazeteci var. Ben meslektaşlarıma diyorum ki tek başına Balbay'ın başına ne gelir diye bakmayın, bu yargılamalar nedir, ne değildir, ona bakın diyorum.

Vicdanım rahat.Türkiye'de birazcık hukuk varsa, birazcık delil hukuku varsa Mustafa Balbay ile ilgili delil diye ortaya konulanların delil değeri sakatlanmış olduğunu görülecektir. Bunlardan hiçbiri üzerine suç unsuru inşaa edilemeyecektir, görülecektir diye düşünüyoum.

"KCK ile Ergenekon'da iddianame ruhu aynı"

VOA: KCK davaları nedeniyle de tutuklu yargılanan gazeteciler söz konusu. Bu konuda BDP ile işbirliği yapmayı düşünüyor musunuz?

Balbay: Ben KCK davalarındaki bazı iddianameleri okudum. Ergenekon iddianamesinin ruhu neyse, KCK'daki ruh da o. Ben bugün Cemil Çiçek ile görüşmem ardından bu değerlendirmeyi de ilk size yapmış oluyorum ama. Tekrar altını çiziyorum ben milletvekili olarak da haddimi biliyorum ama. Türkiye'nin ünlü öykücü Sait Faik'in güzel bir sözü var, 'Bir insanı sevmek ile başlar' herşey diyor. Ben diyorum ki 'Bir insanın bir sorunu bıkıp, usanmadan gündeme getirmesiyle başlar çözüm'. Sadece tutuklu gazeteciler değil, sadece tutuklu milletvekilleri değil bu ülkede tutuklu belediye başkanları, tutuklu avukatlar, tutuklu öğrenciler var bu ülkede. Madem ben milletvekiliyim bu sorunun üstüne gitmek benim görevim diyorum.

"Cezaevinde 70 yıl önce Nazım'ın daktilosu vardı"

VOA: Türkiye'deki cezaevleri koşulları da hep tartışmalı. Siz koşullarla ilgili ne düşünüyorsunuz?

Balbay: Hapis içinde hapis yatmak diye bir söz var. Yani katmerlenmiş bir şekilde hapis yatmak. Benim için de yazmamak öyleydi. Türkiye'de cezaevlerine gazeteciler ve yazarların girmesi serbest, bilgisayarlar yasak. 70 yıl önce Nazım Hikmet'in odasında daktilo vardı. Bana bırak bilgisayar, daktilo dahi verilmedi. Bir konuyu yazarken o konuya ısındığımda elim yorulduğunda 1 saat sonra aynı cümleler aklıma gelmiyor. Ben pekçok kişi gibi sağ elimle yazarken hapishanede sol elimle yazmayı öğrendim. Resmen bir parmağın bana yalvardığını hissediyordum. Ne olur beni bırak diye. O zaman da sol elimle yazmaya başlıyordum. Nazım o ünlü şiirinde, 'Bugün pazar bugün beni güneşe çıkardılar' şiirinde, 'Toprak, güneş ve ben bahtiyarız' diyor. Türkiye'nin bugün cezaevlerinde toprak yok. Güneş cezaevlerine, neredeyse doğmuyor gibi. Ben cezaevinde iken benim için güneş 11.45 gibi doğuyordu, 12.30 gibi batıyordu. Güneş bizim için 1 saat bile olmuyordu. Sadece bu değil tabii. Cezaevlerindeki pekçok koşul olması gerektiği gibi değil. Bu konuda da çalışacağım.

"Bunlar yaşanmasaydı milletvekili olmazdım"

VOA: Eğer Ergenekon Davası ve yaşadığınız bu süreç olmasaydı, siz bir gazeteci olarak siyasetçi, milletvekili olur muydunuz?

Balbay: Hayır. Olmazdım. Geçmişte 35 yaşında iken Bülent Ecevit, 42 yaşımda Deniz Baykal bana milletvekilliği teklif ettiler. Ben gazeteciliğin, edebiyatın her alanında ilerlemek istediğimi söyleyerek bu teklifleri hemen reddettim. Gurur duydum ama mesela düşüneyim bile demedim. Hemen orada kabul edemeyeceğimi söyledim. Ama şimdi siyaseti sevdim. Türkiye'nin sorunlarına çözüm bulma mekanizması başında da siyaset geldiğini de gördüm.