Avrupa ülkeleri cumartesi gününü pazara bağlayan gece kış saati uygulamasına geçiyor. Türkiye’nin tek saat uygulamasına geçmesi nedeniyle Avrupa ülkelerinin çoğunluğunun Türkiye ile saat farkı yeniden ikiye çıkacak. Kış saat uygulaması yıllardır Avrupa’da tartışmalara neden oluyor.
Hatta aralarında çok sayıda bilim insanının da bulunduğu uygulamanın karşıtları ve bazı Avrupa ülkelerinin girişimleri sonrasında konu Avrupa çapında bir kamuoyu anketinde oylandı; 4 milyon 600 bin kişinin katıldığı ankette yüzde 84’lük bir çoğunluk farklı saat uygulamasına karşı çıktı. Ardından 2018 yılında Avrupa Parlamentosu’nda farklı saat uygulamasından vazgeçilmesi için yapılan oylamada da vekillerin ezici çoğunluğu tek saat uygulamasına geçilmesinden yana oy kullandı. Bu kararı üstlenen Avrupa Birliği, üye ülkelere içinde bulunduğumuz 2020’ye kadar yaz ve kış saati arasında bir tercihte bulunmayı ve 28 Mart 2021’den itibaren de tek saat uygulamasına geçmeyi tavsiye etti. Ancak tavsiye kararı henüz hiçbir ülke tarafından yaşama geçirilmedi.
Salgın saat tartışmasını sürüncemede bıraktı
Bu yılın ik altı ayında AB dönem başkanlığını yürüten Hırvatistan ve Temmuz ayından bu yana dönem başkanı olan Almanya, Corona krizini öne sürerek, sürüncemede kalan konuyla ilgili herhangi bir girişimde bulunmadı. Uygulamanın çıkış hedefi olan enerji tasarrufuna katkısı olmadığının anlaşılmasına, bilim dünyasıdan ve kamuoyundan gelen itirazlara rağmen, AB’nin kararının kısa vadede gerçekleşmesi ve hali hazırdaki saat farklılığının sona ermesi beklenmiyor.
İlk uygulama 1916 yılında Almanya’da
Temelde günışığından faydalanmak için ortaya çıkan yaz/kış saati uygulaması fikri 1760'lı yıllara dayanıyor. Saatlerin kışın geri alınması yazın da ileri alınmasıyla gün ışığından daha çok faydalanılacağını öne sürerek bu işin mucidi olarak tarihe geçen isim ise, o dönemde Thomas Jefferson ve John Adams ile Amerika’nın Bağımsızlık Bildirgesi’ni hazırlayan fizikçi Benjamin Franklin. Franklin, Fransa'ya elçi olarak yollandığı dönemde, Paris halkının mum israfını önlemesi ve gün ışığından daha çok yararlanması için saatlerin kış aylarında bir saat geri alınmasını önerirken, bu fikri yaşama geçiren ilk ülke 1916 yılında Almanya oldu.
Türkiye dört yıldır uygulamayı kaldırdı
Daha sonra başka ülkeler de enerji kaynaklarından tasarruf hedefiyle uygulmayı başlattı. 1973’deki petrol krizi sonrasında hemen tüm Avrupa ülkeleri yılda iki kez saat değişimini hayata geçirdi. Ancak uygulamanın Avrupa genelinde standart hale gelmesi 1981 yılında oldu. O dönemdeki düzenlemeyle her yılın Mart ayının son Pazar günü saatler bir saat ileri alınırken, Ekim ayının son Pazar günü de bir saat geriye alınması kararlaştırıldı. Türkiye ise 1972 yılından sonra sürdürdüğü yaz ve kış saati değişikliğini 2016 Ekim ayından itibaren sonlandırdı. Türkiye'de dört yıldır sürekli olarak yaz saati uygulanıyor.
Son yıllarda yapılan sayısız bilimsel araştırma, yaz/kış saati uygulamasının enerji tüketimini azaltmak amacına ulaşmadığını kanıtlıyor. Gün ışığından daha fazla yararlanmak için yapılan düzenlemenin, teknolojinin geldiği noktanın ihtiyaçlarına cevap veremediği, uluslararası görüşmelerle, yolculukların ayarlanmasında, faturalandırmalarda olumsuz etkilerinin daha ağır bastığı belirtiliyor. Ayrıca saat değişikliğinin insan vücudu üzerinde yan etkilerinin bulunduğunu söyleyen uzmanlar, uyku problemleri ve ona bağlı psikolojik etkilerle özellikle kışın saatlerin bir saat geri alınmasının insan sağlığı üzerinde olumsuzluk yarattığını ve iş saati kaybına yol açtığını öne sürüyor. Almanya’da her dört bir kişiden biri, saatlerin değişmesi sonrasında uykusuzluk ve huzursuzluk gibi sağlık sorunları ile karşılaştığını belirtiyor.
Avrupa, yaz saatinin kalıcı hale gelmesini daha bir süre tartışacağa ve bekleyeceğe benziyor. Bu arada 28 Mart 2021’e kadar uygulanacak kış saati nedeniyle Avrupa ülkeleri ile Türkiye arasındaki saat farkı da yeniden artacak. Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, İtalya, İsveç, İsviçre, Danimarka ile Türkiye arasındaki saat farkı 1’den 2’ye, İngiltere ile 3’e çıkacak.
