Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, uygulanmayan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararlarını görüşmek üzere Strazburg'da 9-11 Mart tarihleri arasında düzenlenen toplantısında, Türkiye'den iki önemli dosyayı da ele aldı. Bu çerçevede, AİHM Büyük Dairesi'nde "tutukluluk hallerinin sona ermesi" kararı kesinleşen ancak halen tutuklu bulunan işadamı Osman Kavala ile siyasetçi Selahattin Demirtaş'ın "en kısa sürede serbest bırakılmalarına ilişkin" kararlar görüşüldü.
Ankara'dan yapılan, "AİHM'e konu olan davalardan değil, başka davalardan tutukluluk süreci devam ediyor" açıklaması Komitede kabul görmedi. Bakanlar Komitesi, her üç ayda bir toplanan "AİHM kararlarının uygulanmasını takip" toplantılarının yanısıra, Kavala serbest bırakılana kadar bu dosyanın "her hafta yapılan olağan toplantı gündeminde de ele alınmasını" kararlaştırdı.
Komite, Osman Kavala hakkında yayınladığı kararda, AİHM tarafından "Kavala'nın makul delil yokluğunda ve yargılama öncesi tutukluluğunun gerçekleştiği yönündeki bulguları" hatırlatılarak, AİHM tarafından alınan "gizli bir amaç, yani Kavala’yı susturmak ve diğer insan hakları savunucularını caydırmak (AİHS 5'inci ve 18'inci maddesini ihlal) amacıyla tutuklandığı tespit edilmiştir" kararına atıfta bulunuldu.
Yerel mahkemelerin uygulama zorunluluğu
Komitenin daha önce defalarca “Kavala'nın derhal serbest bırakılması" kararı aldığı belirtilen kararda, Anayasa Mahkemesi’ndeki sürecin sonu beklenirken, "Kavala'nın serbest bırakılması" çağrısı yinelendi ve yetkililerden "beklemeden, derhal salıvererilmesini sağlamaları" istendi. "Kavala hakkında hem Gezi olaylarına, hem de darbe girişimine ilişkin iddialarla ilgili derhal serbest bırakılması kararı alınmasına rağmen, yerel mahkemelerin uygulamakta zorunlu oldukları AİHM kararlarını dikkate almadıkları tespit edilmiştir" denilerek, yerel mahkemelerin de bu kararı uygulamalarının sağlanması istendi.
Çavuşoğlu'na mektup
Bakanlar Komitesi Başkanlığı, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'na "Kavala'nın tutukluğunun devamından duyulan derin endişeyi bildiren" bir mektup yazacak. Mektupta, kararın uygulanması talebinin yansıra, "Türk yargı sisteminin bağımsızlığı ve tarafsızlığını korumak için gerekli yasal ve diğer tedbirlerin alınması, yürütme organı dahil olmak üzere dışarından yapılan baskılara direnecek kadar güçlü bir yapıya kavuşturulması için önlemler alınması" çağrısı da yapılacak.
Komitenin "Yeni İnsan Hakları Eylem Planı'nın" yakın zamanda kabul edildiğini not ettiği, "Avrupa Konseyi'nin bu yolda her türlü yardımı sağlamaya hazır olduğu da vurgulandı.
Demirtaş kararı Haziran'da yeniden
Komite tarafından görüşülen Demirtaş kararında da, Kavala gibi, Selahattin Demirtaş'ın da "tutuklanmasını gerektirecek yeterli delil bulunmadığı, özellikle iki önemli seçim kampanyası boyunca Demirtaş'ın tutuklu olmasının 'itiraf edilmeyen gizli bir amacı' olduğu, bu tutukluluk ile Demirtaş'ın kampanyasının engellenerek, Demirtaş'ın seçimlere katılmasının olanaksız hale getirildiği, siyasi çoğulculuğun bastırıldığı" vurgulandı.
Kararda, Ankara hükümetinin "Demirtaş'ın AİHM'de yargılandığı davadan farklı iddialar nedeniyle tutuklu bulunduğunu" savunduğu ancak AİHM tarafından incelenen bu tezlerin reddedildiği hatırlatıldı. Komite, bu red kararının gözönünde bulundurulması ve AİHM kararlarının uygulama zorunluluğunu düzenleyen 46'ıncı maddesi gereği "Davalı devletin mahkeme kararına uyması ve Demirtaş'ın derhal serbest bırakılması" çağrısını yineledi. AİHM'in aldığı kararın, Demirtaş hakkında devam eden 2 ayrı yargı sürecinin olumsuz sonuçlarını da ortadan kaldırdığı belirtildi.
Demirtaş'ın serbest bırakılmaması durumunda, Bakanlar Komitesi Haziran toplantısında konuyu yeniden ele alacağını duyurdu.
