Erişilebilirlik

Andican Olaylarının Yıldönümü


Andican Olaylarının Yıldönümü
Andican Olaylarının Yıldönümü

Yıldönümü nedeniyle Moskova’da yapılan bir toplantıda hem ölenler anıldı, hem de o zamandan bir meydana gelen gelişmeler değerlendirildi.
12 Mayıs 2005’de, Andican’da, adliye binası önünde toplanan yüzlerce kişi, dinci militan oldukları gerekçesiyle tutuklanan 23 işadamının serbest bırakılmasını istedi. Halk suçlamaların asılsız olduğuna inanıyordu. Gece cezaevini basan silahlı bir grup gözaltında işadamlarıyla birlikte yüzlerce hükümlüyü serbest bıraktı.
Ertesi gün binlerce Özbek tutuklamaları ve hükümeti protesto etmek için kentte barışçı bir gösteri yaptı. Ancak güvenlik kuvvetlerinin göstericilerin üzerine ateş açması ortalığı kan gölüne çevirdi. Silahlar sustuğunda yüzlerce kişi ölmüştü. Hükümete göre resmi ölü sayısı 187 ve ölenler ya dinci terörist ya da onlar tarafından öldürülen masum insanlardı.
Özbek ve yabancı insan hakları örgütlerine göre ise ölenlerin çoğu masum siviller. Bu dernek ve kuruluşlar ölü sayısının hükümetin verdiği rakamın çok üstünde olduğunu da ileri sürüyor. Aranan beş yıl geçmesine rağmen kesin ölü sayısı hala belli değil.
Yıldönümü nedeniyle Moskova’da Bağımsız Basın Merkezi adlı kuruş tarafından bir panel toplantısı düzenlendi. Toplantıya katılan uzmanlardan Vitaliy Ponomarev, can kaybının kesin olarak belirlenememesini Özbek hükümetinin gizlilik politikasına bağlıyor ve sadece ölü sayısı değil; uluslararası soruşturma açılmadığı için olaya sebep olan toplumsal huzursuzluğun kaynaklarının da bilinmediğini söylüyor.

Rus Memorial insan hakları derneğinin Orta Asya bölüm başkanı olan Ponomarev, Özbekistan’daki ön önemli sorunun Devlet Başkanı Islam Kerimov olduğu görüşünde. Ponomarev, Kerimov’un dikta rejiminin binlerce kişiyi gizli yaşamaya ya da yurt dışına kaçmaya mecbur ettiğini belirtiyor ve baskıcı politikanın tüm bölgede istikrarsızlık yarattığını söylüyor. Rus uzmana göre, bazı Özbeklerin radikal gruplara katılmasının başlıca nedeni tepki ve öfkelerini meşru yollarla dile getirememeleri.
Vremya Novosty gazetesinin Orta Asyu uzmanı Arkadiy Dubnov, Andican’daki olayları liderlerin halkla teması kaybetmesi olarak niteliyor ve Özbekistan’a özgü olmadığını savunuyor:

Arkadiy Dubnov, Orta Asya liderlerinin sadece kendi halkları değil dış dünyayı anlamakta da güçlük çektiklerini belirtiyor ve daha da kötüsü, kendi ülkelerinde olup bitenlerden bihaber olduklarını vurguluyor.
Rus İslam Dünyası Araştırma Merkezi’nden Şamil Sultanov da, dış dünyayı anlayamamanın beraberinde üç büyük risk getirdiğini ileri sürüyor. Birincisi, Kerimov 72, komşu Kazakistan’ın Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev ise 70 yaşında olduğu için iki ülkedeki iktidar mücadelesinin kanlı bir hale dönüşmesi ihtimali. İkinci risk baskıcı rejim nedeniyle dinci grupların güçlenmesi: üçüncüsü ise uyuşturucu kaçakçılığının devlet memurlarını yolsuzluğa sürüklemesi:

Sultanov, narko-rejim adını verdiği yozlaşmış rejimlerde uyuşturucu kaçakçılarının kendi liderleri, orduları, okulları, ajanları ve hatta uluslararası temasları bulunduğunu ve normal bir devlet gibi çalıştıklarını söylüyor. Sultanov’a göre şu anda Orta Asya ülkelerini yöneten kişiler ülkelerini nasıl modernleştireceklerini bilmiyor. Bilmedikleri için de onlarca yıl öncesinden, Sovyet döneminden kalma sloganlarla mümkün olduğu kadar uzun bir süre iktidarda kalmaya çalışıyorlar.
Şamil Sultanov, nüfus patlaması ve su sıkıntısının Orta Asya’daki tüm ülkeleri etkilediğini ancak batılı örgü ve kuruluşların bile bu konuda nasıl yardım edeceklerini bilmediklerini söylüyor.
Rus uzmanlara göre, başta Amerika olmak üzere Batı ülkeleri de kendi çıkarları için demokratik ilkelerinden ödün vermekle diktatörlerin görev süresinin uzamasına dolaylı olarak katkıda bulunuyor. Örneğin Avrupa’nın doğal gaz kaynakları, Amerika’nın ise Afganistan savaşı nedeniyle bölgedeki rejimleri karşılarına almak istememeleri.
Amerika gerçi Andican katliamından sonra Özbek hükümetini kınamış ancak kınama Amerika’nın Afganistan’a askeri malzeme sevkinde kullandığı Özbek üssünün kapatılmasına sebep olmuştu. Kırgızistan’daki geçici hükümet de, aynı şekilde, Washington’u kendi tarafına çekebilmek için ülkedeki tek Amerikan üssünün açık kalmasına karar vermişti.
Vitaliy Ponomarev, Amerika’yı Andican olaylarından sonra standartlarını düşürmekle suçluyor:

Ruz uzman, Amerika’nın ulusal çıkarları için artık Orta Asya ülkelerinde farklı bir standart uyguladığını, Ukrayna, Belarus ya da Azerbaycan’da asla sessiz insan hakları ihlallerine sessiz kaldığını iddia ediyor.

STÜDYO VOA

Trump’a ‘sus payı davası’ öncesinde konuşma yasağı – 27 Mart
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG