30 yıl önce ölen Joan Miro, 20‘inci yüzyılın en büyük Avrupalı ressamlarından biri. İspanyol ressam, soyut eserleriyle ünlü. Ancak sanatçının bazı çalışmalarının İspanya İç Savaşı, İkinci Dünya Savaşı ve Francisco Franco’nun 1975’de sona eren 36 yıllık diktatörlük dönemine bir tepki olduğu, az bilinen bir gerçek. Amerikan Ulusal Sanat Galerisi’nde Miro’nun eserlerine yer veren büyük bir sergi açıldı.
Miro, soyut resimlerle tanınıyor. Ancak Amerika’da bir müze, ilk kez Miro’nun sanatçı kişiliğinin az bilinen bir tarafını, İspanya İç Savaşı ve General Francisco Franco’nun uzun süreli diktatörlük dönemine tepkilerini yansıtıyor.
Miro, 1893’te Katalonya bölgesindeki Barcelona’da doğdu. Çocukluğunun yaz dönemleri ailesinin çiftliğinde geçti. Bu yüzden de eserlerinden biri Çiftlik. ”Bazı ressamlar var ki onlar en iyiler. Miro bu ressamlardan biri. Bazı eserler de o sanatçının en iyi eserleridir. Bu eser onlardan biri.”
Serginin küratörü Harry Cooper: Eserin sahibi, ünlü yazar Ernest Hemingway. Yazarın ölümünden sonra eşi, tabloyu Ulusal Galeri’ye bağışladı.
Kronolojik sıraya göre hazırlanan sergi, Miro’nun 1920‘lerde soyut çalışmalarına başlamadan önceki evrimini gösteriyor.
”Miro, Katalan çiftçileri, seri halindeki resimlerinde anlatıyor. İşte tam bu sırada da İspanya’da hükümet Katalonya’ya kendi dillerini, bayraklarını kullanmamaları, bağımsız olamayacakları mesajlarını veriyor.”
1936’da İspanya iç savaşı başladı. Fransa’ya taşınan Miro’nun eserleri de karamsarlaştı. Miro İkinci Dünya Savaşı yaklaşıken Franco yönetimindeki İspanya’ya döndü. “Takımyıldızlar” adlı bu çalışmalar sanatçının kaçış ihtiyacını yansıtıyor.
”Miro Takımyıldızlar çalışmasıyla Amerika’da adını duyurdu. Sanatçı bu resimleri bitirdikten sonra Amerika’ya gönderdi. Eserler New York’ta özel bir galeride sergilendi.”
1940’ta tamamlanan Kaçış Merdiveni serisi sergiye de adını verdi.
”Sanatçı adeta merdivenden çıkarak hayal gücü, yaratıcılık ve fantazinin farklı odalarına giriyor, sonra da merdivenden inerek siyasetle ilgileniyor.”
Miro sonraki çalışmalarında da karamsarlığını korudu.
Alex Susanna, Katalan dil ve kültürünü teşvik eden Ramon Llull Enstitüsü’nün başkan yardımcısı: ”Franco diktatörlüğünün ilk yılları özellikle çok zordu çünkü Katalan dili ve kültürü tamamen yasaklanmıştı. Miro’nun eserlerinde yenilgiye uğramış bir toplumun yaşadığı derin karamsarlığı yansıttığını düşünüyorum.”
Serginin sonunda yer alan eserin adı, Yanık Tual. Miro eseri ölümünden kısa süre önce tamamlamış.