Başkan Donald Trump, Özbekistan’ın reformcu lideri Şevket Mirziyoyev’ı Çarşamba günü Beyaz Saray’da ağırladı. Liderlerin takviminde Orta Asya’da güvenlik durumu, terörle mücadele, ticaret anlaşmaları ve Özbekistan’da insan hakları vardı.
Özbekistan’ı 26 yıl boyunca yöneten diktatör İslam Kerimov’un ölümünün ardından 20 aydır iktidarda olan Mirziyoyev, Amerika’ya yaptığı üç günlük ziyarette Oval Ofis’te başkan Trump’la görüştü. İki lider daha sonra birlikte öğle yemeği yedi. Mirziyoyev, Amerika seyahati sırasında Dışişleri ve Savunma Bakanları ve Dünya Bankası yetkilileriyle de görüştü.
20 anlaşma imzalandı
60 yaşındaki Özbek lider çoğu Müslüman, 32 milyon nüfuslu ülkeye daha fazla Amerikan yatırımı çekmek istiyor. Görüşmede 4.8 milyar dolarlık 20 iş anlaşması imzalandı.
Üst düzey Beyaz Saray yetkililerine göre eski bir Sovyet cumhuriyeti olan Özbekistan, son yıllarda Amerikan askerlerinin komşu Afganistan’daki operasyonlarını sürdürmesine yardımcı olarak önemli bir rol üstlendi. Ancak yetkililere göre Amerika buna rağmen Özbekistan’da asker konuşlandırmayı düşünmüyor.
Trump yönetiminden üst düzey bir yetkili görüşme öncesinde yaptığı açıklamada Amerika’nın bölgede ‘ortak terör tehdidine karşı işbirliği’ni geliştirmek amacıyla ne yapılabileceğini görmek istediğini belirtti.
Yetkili, Amerika’nın Özbekistan’la daha fazla ekonomik ilişki kurmak, bölgedeki genç ve büyüyen nüfusa ulaşacak bir pazarı güvence altına almak ve Amerikalı şirketler için iş fırsatları oluşturmak istediğini söyledi.
Yetkili, Mirziyoyev’in siyasi suçluları serbest bırakmasından, çocuk işçi sayısını azaltmasından ve Amerika’nın Sesi Özbek Yayın Bölümü’nde çalışan bir muhabirin akreditasyonunu yapmasından memnuniyet duyulduğunu söyledi.
Özbekistan’la yapılan işbirliği anlaşmalarının tarım, iklim değişikliği, ticaret ve eğitimle ilgili olduğu belirtildi.
Siyasi suçlular serbest bırakıldı
İnsan Hakları İzleme Örgütü de 28 siyasi suçlunun ve dört yıldan uzun süredir hapiste olan muhalif insan hakları savunucusu Fahriddin Tillaev’in serbest bırakılmasını memnuniyetle karşıladı.
Geçen Pazar günü bir grup insan hakları savunucusu 400 kişinin hükümet karşıtı protesto gösterilerine katılmaları ve Kerimov’un emriyle ordu tarafından vurularak öldürülmelerinin 13’üncü yıldönümünde Taşkent’in merkezindeki anıta çelenk bıraktı.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Steve Swerdlow, “Bu basit insanca davranış – çelenk konulması - Özbekistan’da daha iyiye doğru değişimin yolda olduğunu gösteriyor. İlk kez tutuklanmadılar. Bu bize göre önemli bir olaydı” dedi.
Trump yönetiminden bir yetkili, Beyaz Saray’ın Özbekistan’daki gelişmeler karşısında ‘temkinli iyimser’ olduğunu söyledi.
Özbekistan’daki gelişmelerin fırsat için açılan bir pencere olduğunu düşünen yetkili, “Bu hükümetle çalışmanın önemli olduğunu düşünüyoruz. Böylece daha fazla değişim, şeffaflık ve Özbekistan’ın Orta Asya’nın geri kalanına örnek teşkil etmesi için onu cesaretlendirebiliriz” diye konuştu.
Mirziyoyev’in ziyareti öncesinde düzenlenen bir forum sırasında konuşan Özbekistan’ın Washington Büyükelçisi Javlon Vahabov, ülkede insan hakları, yönetim ve hukukun üstünlüğü konularında çok önemli değişiklikler yapıldığını kaydetti.
Hedefimiz tam demokrasi
Vahabov “Nihai hedefimiz tam kapsamlı bir demokrasi ve güçlü bir ekonomi. Özbekistan’da her yere değişim ruhu yansıyor. Ülke dünyaya açılıyor” diye konuştu.
Vahabov, ülkenin daha fazla özgürlüğün desteklendiği, inanç özgürlüğü kısıtlamlarının hafifletildiği ve çocuk işçiliğin sona erdiği uzun bir yolculuğun başlangıcında olduğunu söyledi.
Vahabov, “İşkenceyi ve diğer aşağılayıcı cezalandırma uygulamalarını sona erdirme konusunda çok kararlıyız” dedi.
