Demokratlar, 2018 ara seçimlerinde Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu kazandığında sadece devletin yasama organında üstünlük sağlamadı, aynı zamanda geniş bir soruşturma yetkisi de elde etmiş oldu. Meclis soruşturmaları, Amerika’da, Kongre üyelerinin, hükümet yetkililerini yaptıklarından sorumlu tutma, kamu politikaları hakkında bilgilendirme ve ulusal meseleleri gündemde tutma konusunda önemli bir araç.
Temsilciler Meclisi’nin Demokrat Partili üyeleri, Başkan Donald Trump ve yönetimindekilerin icraatları dahil çeşitli konularda soruşturmalar yürütecekleri sözü verdi. Peki, Kongre’nin soruşturma yetkisi neden bu kadar önemli?
Kongre’nin neden soruşturma yetkisi var?
ABD anayasasına göre Kongre, devletin tüm yasama gücünü elinde bulunduruyor. Anayasa, Kongre’ye, özel olarak soruşturma yetkisi vermiyor. Ancak Amerika’nın kurucuları, temsilcilerin soruşturma hakkını, yasama sorumluluğunun bir parçası olarak kabul etmişti.
Senato Tarih Dairesi’nin internet sitesine göre Virginia eyaletinden Temsilciler Meclisi üyesi George Mason, 1787’de, Kongre üyelerinin sadece yasa yapıcı değil aynı zamanda soruşturucu yetkileri de olduğunu söylemişti. Site arşivine göre Mason, kamu dairelerinin yönetimini soruşturmak için de düzenli olarak bir araya gelmeleri gerektiğini dile getirmişti.
Kongre soruşturmalarının geçmişi 227 yıl öncesine kadar uzanıyor. Senato Tarih Bürosu’na göre Temsilciler Meclisi, 1792’de, St. Clair harekatının araştırılması için çıkarılan tasarıyı onayladı. General Arthur St. Clair’in, 1791’de bugün Ohio olarak bilinen bölgede Amerikan yerlilerine karşı yürüttüğü harekatı başarısız olmuş ve Amerikalı askerler yenilgiye uğramıştı. Başkan George Washington, General St. Clair’in istifasını ve Kongre’nin soruşturma başlatmasını istemişti.
Kongre neleri soruşturabilir?
Temsilciler Meclisi’nin resmi internet sitesi ve Dışişleri Bakanlığı’na göre Kongre, hukuki meseleleri ilgilendiren her konuyu soruşturabilir. Oturumlar genelde üç nedenle düzenlenir. Bunlar, beklemedeki bir yasa tasarısını görüşmek, ileride yasa çıkarılması gerektiren meseleleri ele almak, federal programları soruşturmak ve denetlemek.
Soruşturmalar aynı zamanda devletin yargı ve yürütme organlarını denetlemede önemli işleve sahip. Başkanların yasalara aykırı olası davranışlarının incelenmesi ya da nadiren de olsa azil süreciyle ilgili ön hazırlıkların yapılması da bu kapsamda.
Kongre, 200 yıldan fazla süredir, Titanik’in batışından organize suçlara, Vietnam Savaşı’ndan Başkan Richard Nixon’ın istifasına yol açan Watergate skandalına kadar birçok konuyu soruşturdu.
Yüksek Mahkeme’nin kararına göre Kongre, tek bir konuda soruşturma yetkisine sahip değil. O da, bireylerin özel ilişkileri.
Soruşturmaları kim yürütüyor?
Hem Temsilciler Meclisi hem Senato, soruşturma açabiliyor. Bu soruşturmalar Kongre’nin örgütlediği komisyonlarda ele alınıyor. Kongre’nin iki kanadı, ortak bir komisyon kurma seçeneğine de sahip. Bazı komisyonlarsa belirli amaçlarla kuruluyor.
Kongre’deki komisyonlar soruşturmalar için hangi kaynaklara sahiptir?
Kongre üyeleri, ortalama bir vatandaşa göre konuları araştırma konusunda daha fazla beceriye sahip çünkü Kongre üyeleri, hükümet verilerine, bazense gizli dosyalara erişebiliyor. Ayrıca araştırma için zamanı ve becerisi olan eğitimli personelleri mevcut.
Üstelik Kongre komisyonları, tanıkları temsilciler önünde ifade vermeye zorlayabiliyor. Anayasa Mahkemesi, 1927’de, komisyon çağrısına rağmen ifade vermeyen tanıkların Kongre tarafından mahkemeye saygısızlıktan suçlu bulunabileceğine hükmetmişti.
Anayasa Mahkemesi, bundan iki yıl sonra da Kongre komisyonu önünde doğruyu söylemeyenlerin, yalancı şahitlikten ceza alabileceğini açıklamıştı. Kongre komisyonlarının üyeleri, soruşturma oturumlarında konuların daha ayrıntılı açıklanması için bilirkişi çağırma ve tanıklıklarına başvurma hakkına sahip.
Kongre soruşturmaları ne kadar etkili oluyor?
Kongre soruşturmaları, sadece Kongre üyeleri için önemli olan bilgileri edinmenin bir aracı değil, aynı zamanda halkı birçok konuda bilgilendirmenin ve siyasi süreci şekillendirmenin yolu. Çoğu komisyon oturumu halka açık ve bu oturumlar, basında da geniş yer buluyor.
Soruşturmalar, Kongre üyelerinin daha iyi siyasi kararlar almasına yardımcı olduğu kadar, ABD hükümetinin kontrol ve denge sisteminin de ayrılmaz bir parçası. Kongre üyeleri, hükümetin diğer kanatlarının, başkan, bakanlar ve yargıçların görevlerini kötüye kullandıkları durumları açığa çıkarma yükümlülüğünü de üstleniyor.
Kongre soruşturmuşlarının başarısının önündeki en önemli engellerden biriyse, sonuçları kamuoyu nezdinde gölgeleyebilecek olan partizanlık. 1972 yılındaki Watergate skandalının soruşturması için kurulan Senato komisyonunun başkanı Sam Ervin, bir soruşturmanın başarılı olması için partizan politikalardan uzak durulması gerektiği uyarısı yapmıştı.
Ervin’in bugün de hatırlanan sözleri şu şekildeydi: “Soruşturmalar, yasalarımızda hayati önem taşıyan reformlar yapılmasına destek olmaları için Kongre’yi ve kamuoyunu teşvik eden bir katalizör görevi görebilir. Ancak demagoglara ve en ateşli partizanlara platform da sağlayabilir.’’
