Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Cumhuriyet Halk Patisi'nin 16 Nisan'da yapılan referandumun "Cumhurbaşkanının yetkilerini anayasaya aykırı olarak genişletmesi" ve "Seçim Kurulu'nun mühürsüz o pusulalarını kabul etmesi" iddiasıyla iptalini talep eden başvurusunu reddetti. Mahkeme, CHP'nin "4 Temmuz'da yaptığı başvurunun kabul edilmesinin mümkün olmadığını ve kararın kesin olduğunu" vurguladı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da bugün attığı tweet mesajında başvurunun reddedilmesini, "AİHM'in bu kararı, CHP'nin milletimizin iradesini sorgulamaya yönelik girişiminin kabul edilemez olduğunun kesin bir teyididir" şeklinde değerlendirdi.
CHP, 4 Temmuz'da AİHM'e yaptığı başvuruda, referandumun, Türk parlementer sisteminde getirdiği geniş kapsamlı değişiklikler ve "etkin siyasal demokrasi kavramıyla bağlantılanamayacak bir bağ oluşturduğunu iddia etmişti. Sözkonusu iddiaların, AİHM Sözleşmesi'nin 3'üncü maddesinin 1 numaralı protoklü ile düzenlenen "özgür seçim hakkını" ihlal ettiğini öne sürmüştü. CHP, aynı zamanda, referandumun "yasama organının halk tarafından özgürce seçilmesi, kuvvetler ayrılığı, hukukun bağımsızlığı ilkelerine ve yasalara da" aykırı olduğunu savunmuştu.
Ana muhalefet partisi, "yüzde 51,4 'evet', yüzde 48 'hayır' oyuyla kabul edilen referandumda, Yüksek Seçim Kurulu'nun sonuçları değiştirebilecek oranda "mühürsüz oy pusulasını" da geçerli kabul etmesine itiraz etmişti. CHP, seçim kampaynasının da adil yapılmadığını bunun da AİHM Sözleşmesi'nin 'toplantı ve gösteri yapma hakkını' düzenleyen 11'inci maddesine aykırı olduğunu savunmuştu.
CHP'nin başvurusunu değerlendiren Yüksek Mahkeme öncelikle, Avrupa Sözleşmesi'nin "özgür ve makul aralıklarla seçim" ve "yasama organının seçimi" hükümlerini not ettiğini, Sözleşme'de yer alan "seçimler" kelimesinin, 'belirli bir zaman diliminde ve belirli bir konuyla sınırlı yapılan referandumu kapsamadığını' dile getirdi.
"Sözleşme referandumu kapsamıyor"
Kararda, "İkincisi ve daha önemlisi, referandumlar genellikle belirli pozisyonlara bir şahsı seçmek için değil, başka bir deyişle seçmenlere yasama organını seçmek için düzenlenmemektedir. Mevcut davada, Anayasa Referandumu, Anayasa'da birçok önemli değişikliği getirse de, Türkiye halkı açık bir biçimde, herhangi bir biçimde bir yasama makamına bir şahı ya da şahısları seçmemiştir" ifadesi yer aldı.
Kararda ayrıca, "Mahkeme, başvuran Parti'nin, referandum sırasında yapılan değişikliklerin amaçlı olduğu ve sonucu etkilediğinin dikkate alınması yönündeki talebini kabul etmiştir. Mahkeme, hakları garanti eden hükümlerin önemini de not etmiştir. Ancak, talep edilen 3'üncü maddenin 1'inci protokolünün, seçimlerle sınırlı kaldığını açıkça belirtilmiş. Bu düşüncelere ve daha önceki içtihatlara dayanarak, 3'üncü maddenin 1'inci protokolünün referandumlar için uygulanamayacağını tespit etmiştir" denildi.
Kararın oy çokluğuyla alındığı Hakim Robert Spano başkanlığındaki 7 hakimli AİHM heyetinde, Türk hakim Işıl Karakaş'da yer aldı.
