Avrupa Birliği (AB) aralarında Devrim Muhafızları komutanının da olduğu İranlı milis komutanlarına ve polis şeflerine 2019 yılının Kasım ayında düzenlenen protesto gösterilerinde güç kullanarak ölümlere neden oldukları gerekçesiyle yaptırım uygulama kararı aldı.
Seyahat yasakları ve mal varlıklarının durdurulmasını içeren yaptırımlar AB tarafından İran’a insan hakları ihlalleri nedeniyle 2013 yılından bu yana uygulanan ilk yaptırımlar.
AB, İran’la 2015’te yapılan uluslararası nükleer anlaşma nedeniyle Tahran’a karşı sert önlemler almaktan kaçınıyordu. ABD’nin eski Başkan Donald Trump’ın kararıyla anlaşmadan çekilmesi ve İran’a ekonomik yaptırımları yeniden başlatması İran’ın da anlaşmayla gelen yükümlülüklerinden geri adım atmasına ve anlaşmayı ihlal etmesine neden olmuştu.
AB ayrıca üç İran hapishanesinin mal varlığını dondurdu, İran’ın en güçlü silahlara sahip güvenlik gücü Devrim Muhafızları’nın komutanı Hüseyin Selami’yi ise kara listeye aldı.
AB tarafından yapılan açıklamada Selami’nin 2019 yılının Kasım ayındaki gösterileri bastırmak için güç kullanma emrini verdiği ve İran’daki ciddi insan hakları ihlallerinden sorumlu olduğu belirtildi.
Yaptırım kapsamına alınan üç hapishaneden ikisi ise Tahran ve civarında yer alıyor. AB, bu hapishanelerde 2019 gösterilerinde gözaltına alınanları kaynar suyla kasten yaralandıklarını ve tedavi olmalarının da önlendiğini bildirdi.
Reuters haber ajansı İranlı İçişleri Bakanlığı yetkililerine dayandırdığı haberinde İran’da 15 Kasım 2019’da başlayan protesto gösterilerinde yaklaşık bin 500 kişinin hayatını kaybettiğini bildirmişti. İran ise bu rakamın ‘‘yalan haber’’ kaynaklarınca yayıldığını öne sürmüştü. Birleşmiş Milletler ise olaylar sırasında en az 304 kişinin hayatını kaybettiği sonucuna varmıştı.
İran batı ülkeleri tarafından yapılan insan hakları ihlalleri iddialarını reddediyor.
BM özel raportörü Javaid Rehman, 9 Mart’ta, Tahran’ın protestolar sırasında öldürücü güç kullandığını ve konuyla ilgili soruşturma yürütmediği, sorumlulardan hesap sormadığını belirtmişti.
AB’nin yaptırımları kapsamındaki diğer kişiler arasında Devrim Muhafızları komutasındaki Besic milislerinin üyeleri ve lideriGulamrıza Süleymani de yer alıyor.
AB’nin yaptırım listesine insan hakları ihlallerine neden olduğu belirtilen sekiz İranlı eklendi. İlk kez 2011’de açıklanan yaptırım listesinde toplam 89 kişi ve dört kurum yer alıyor. İran tarafından baskı aracı olarak kullanılabilecek malzemelerin ihracatının da yaptırım kapsamında yasaklanması öngörülüyor.
Diplomatlara göre yaptırımlar nükleer anlaşmayı yeniden hayata geçirme çabalarıyla bağlantısız.
