Erişilebilirlik

Özbekler Radikalleşme ve Etnik Köken Tartışmalarından Rahatsız


Federal jüri, New York’un Manhattan bölgesinin güneyinde kalabalık bir bisiklet yoluna kamyonla girerek 8 kişinin ölümüne, 12 kişinin de yaralanmasına neden olan saldırgana yönelik terör ve cinayet suçlamalarını kabul etti.

New Jersey eyaletinin Patterson kentinde yaşayan 29 yaşındaki Sayfullo Saipov’u, IŞİD militanlarının internet üzerinde yürüttüğü propaganda faaliyetlerinden ilham almakla suçlayan yetkililer, Saipov’un “elinden geldiğince fazla can almayı” amaçladığını itiraf ettiğini söylüyor.

31 Ekim’de düzenlediği saldırı sırasında yaralanan Saipov, hastanede kaldığı süre içinde odasına IŞİD bayrağı asılmasını istedi. Kullandığı kamyonla bir okul otobüsüne çarpan Saipov, polis tarafından vurularak yaralanmıştı.

Saipov, Amerika’ya 2010 yılında, yeşil kart çekilişi olarak bilinen Çeşitlilik Vizesi’ni alması sayesinde geldi.

Saldırının medyadaki yansımaları ve Saipov’un Amerika’da geçirdiği süreyle ilgili haberlerde Saipov’un etnik kökeni sık sık gündeme geldi. Özbek toplumu, Saipov’un nasıl tanımlanması gerektiğine ilişkin hararetli tartışmalara sahne oldu.

Özbekistan’dan gelen bir memleketlilerinin ikinci vatanları Amerika’da terör suçlamalarıyla yargılanacak olması, Amerika’daki Özbek toplumunu rahatsız ediyor.

Özbek kökenliler, medyanın, saldırının ardında yatan başka nedenler aramasından çok, saldırganın etnik kökenine odaklanmasından hoşnut değil. Özbekler’e göre terörist, teröristtir ve saldırganın hangi ülkeden geldiğini ve etnik kökeniyle ilgili tartışmalar, bir toplumu bütün olarak karalamadığı sürece tartışmalara dahil edilmemesi gerekir.

Chicago’daki Özbek Amerikan Birliği Başkanı Olim Sharipov, “Teröristlerin ülkesi, dini, ulusal kimliği yoktur” diyor.

Sharipov, Saipov gibi şer eylemlerine girişenlerin her türlü kimliği reddettiklerini, Saipov’un ne Özbek ne de Amerikalı sayılabileceğini kaydediyor. Özbekistan’daki bazı Özbekler de Saipov’la aralarına mesafe koyuyor.

Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te yaşayan, güvenlik kaygıları yüzünden adının açıklanmasını istemeyen genç bir araştırmacı, “Bizde terörist yok. Bu adam uzun zaman önce Özbekistan’ı terketmiş. O artık bir Amerikalı. Yaptığı eylemler bu bağlamda değerlendirilmeli” diyor.

Doğru bakış açısı çok önemli

İnsan Hakları Gözlem örgütünden araştırmacı Steve Swerdlow, terörizm ve etnik köken meselesinin doğru bakış açısıyla, doğru bağlamda değerlendirilmesinin önemli olduğu görüşünde.

Swerdlow, “Saipov’un Özbek kökenli olduğunu aşırı derecede vurgulamaya gerek yok. Ancak Saipov’un geldiği ülkedeki şartları ve durumu da iyi anlamak gerekiyor” diyor.

Uzman, Özbekistan’ın terörle mücadelede işkence gibi yöntemlere başvurmasını eleştiriyor ve hükümetin acımasız yaklaşımlarının zaman içinde köktendinciliğin güçlenmesine katkıda bulunduğunu savunuyor. Swerdlow ayrıca hukuktan yoksun olmanın, geniş çaplı yolsuzlukların ve karmaşık sosyoekonomik durumun milyonlarca Özbek gencini yurtdışında başka fırsatlar peşinde koşmaya zorladığını belirtiyor. Bu süreç içinde kimileri, terör örgütlerinin tuzağına düşüyor.

2015 yılından bu yana New York’ta Özbek kökenlilerin karıştığı en az yedi terör vakası yaşandı.

Amerika’daki Özbek toplumu, küçük bir grubun işlediği suçların, ikinci vatanları olarak kabul ettikleri Amerika’ya büyük katkılarda bulunan çok sayıda Özbek’i gölgede bırakmasından korkuyor.

Yeşil kart çekilişinde son 20 yılda en az 40 bin Özbek, Amerika’da ikamet etme ve çalışma hakkı elde etti. Binlercesiyse kendilerine daha parlak bir gelecek kurmak umuduyla çekilişe katılmaya devam ediyor. Çok sayıda Özbek, terör saldırısı düzenlemek ya da teröre destek vermekle suçlanan bu küçük grubun, çok sayıda Özbek’in göç etmek bir yana, Amerika’ya seyahat etmelerinin bile engellenmesi olasılığı yüzünden kaygılı.

New York’taki Özbek toplumunun önde gelenlerinden Nurhoca Sodikov, Amerika’ya 12 yıl önce, yeşil kart çekilişini kazandıktan sonra yerleşmiş. Sodikov, son yıllarda yaşanan şiddet eylemlerinin kendilerine darbe indirdiğini dile getiriyor.

Vize çekilişi

Başkan Trump, New York’taki terör saldırısını yapan saldırganın Amerika’ya yeşil kart çekilişini kazanması sayesinde geldiğinin ortaya çıkması üzerine bu vize programını kaldırabileceği sinyali verdi.

Öte yandan Trump Yönetimi’nin Özbekistan’ı tartışmalı seyahat yasağına maruz kalan ülkeler listesine almayı düşündüğü şeklindeki söylentiler ayyuka çıktı.

Sivil toplum örgütü Freedom House-Özgürlük Evi’nden Nate Schenkkan, bir toplumdaki herkesi önyargı içinde aynı klişelerle değerlendirmekten kaçınmak gerektiğini vurguluyor.

Schenkkan, teröristlerin kullandığı taktiklerin ve bu taktikler arasında benzerlik olup olmadığının incelenmesi gerektiği görüşünde. Uzman, “Farklı ülkelerde, farklı etnik kökenlere mensup saldırganların, IŞİD gibi cihatçı örgütler ve ağlar tarafından yayılan benzer taktikleri kullanarak farklı terör saldırıları düzenlediklerine tanık oluyoruz. Bu taktikler sosyal medyada yayılıyor ve çok sayıda etnik kökenden insana ulaşıyor” diyor.

Schenkkan ayrıca Batı’yı, özellikle de Amerika’yı, orantısız adımlar atarak, birkaç kişinin işlediği suçlar yüzünden bütün bir toplumu cezalandırmaması gerektiği konusunda uyarıyor.

Ancak kimi Özbekler, toplumun da meseleyi sahiplenmesi ve çözüm yolları bulmak için katkıda bulunması gerektiğini düşünüyor.

Özgürlük Radyosu (Radio Liberty) Özbekçe Yayın Bölümü’nden Alişar Sıddıki, “Gerçek şu ki terörü, köktendinciliği ve şiddeti destekleyen Özbekler de var. Bu acı gerçeği kabullenmeyen Özbekler kendilerini kandırmaktan başka birşey yapmış olmaz” diyor.

Amerikan Kongresi’nden bir heyetse geçtiğimiz günlerde Özbekistan’ı ziyaret etti ve Özbek liderlerle görüştü. Taşkent hükümeti, soruşturmaya destek vermeye, terör ve köktendinciliğe karşı işbirliğini güçlendirmeye hazır olduğunu bildirdi.

STÜDYO VOA

Köprü kazasının ardından milyarlarca dolarlık tazminat bekleniyor – 28 Mart
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG