Koku yeteneği insandan çok daha üstün olan köpeklerin Corona virüsünü koklayarak tespit etmesi mümkün mü? Bilim adamları köpeklerin insanlardan 10 bin ile 100 bin kat daha iyi koku aldığını söylüyor. Özellikle Bloodhound, Beagle ve Golden Retriver türü köpekler güçlü koku yetenekleriyle, Alman çoban köpekleri de patlayıcıların ve yasa dışı uyuşturucu maddelerin tespit edilmesinde kullanılmalarıyla biliniyor. Laboratuvarlarda da birçok köpek sıtma, kanser ve Parkinson gibi hastalıkları idrar ve salya örneklerini koklayarak tespit ediyor.
Washington eyaletindeki PADs for Parkinsons adlı kurum, köpekleri bu nörolojik hastalığın koku yoluyla tespit edilmesi için eğitiyor. Parkinson’u tespit edebilen bir test henüz yok.
Parkinson teşhisinde köpekler nasıl rol alıyor?
Programın direktörü Lisa Holt, bir köpeğin Parkinson hastalığını koklayarak tespit etmeye başlamadan önce en az 400 kez Parkinson kokusuna maruz kalması ve haftalar süren bir eğitimden geçmesi gerektiğini söylüyor.
Yıllar süren araştırmaların ardından, bazı kişilerin erken evrede Parkinson olup olmadığını belirlemek için köpeklerin değerlendirmesi kullanılmaya başlanmış. Bu kişiler üzerlerinden birkaç gün boyunca çıkartmadıkları, vücudun salgılarını çeken bir tişörtü laboratuvara teslim ediyor. Köpekler de bu tişörtleri koklayarak kişinin Parkinson olup olmadığını anlamaya çalışıyor.
Kanseri de koklayarak tespit etmesi için eğitilen köpekler var
California eyaletindeki In Situ Derneği de köpeklerin koku duyusundan yararlanarak bazı kanser türlerini tespit etmeye çalıştığı bir araştırma yürütüyor. Derneğin kurucusu Dina Zaphiris, araştırma kapsamında akciğer ve meme kanserinin erken evrelerinde numunelerin köpeklere koklatılarak hastalığın tespit edilmeye çalışıldığını anlattı. Zaphiris’e göre araştırma köpeklerin kanseri tespit etmekte çoğu zaman mevcut tarama yöntemlerinden daha doğru sonuç verdiğini söyledi.
ABD’de Corona'yı koklayarak tespit etmesi için Labrador Retriever cinsi köpek eğitiliyor
Şimdiyse ABD ve İngiltere’de iki araştırma köpeklerin yeni Corona virüsünü koklayarak tespit etmesi üzerinde çalışıyor.
Pennsylvania Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi’nde sekiz Labrador Retriever türü köpeğe insanlardan alınan numuneler koklatılıyor.
Merkezin direktörü Cynthia Otto, VOA’ya yaptığı açıklamada köpeklerin daha önce Corona virüsünün tespit edilmesinde kullanılmadığını bu nedenle de bu yöntemin kolay mı, yoksa zor mu olacağını söylemenin mümkün olmadığını belirtti. Otto, öncelikle Corona virüsüyle ilişkilendirilen bir kokunun varlığından ve bunun numunelerde tespit edilebildiğinden emin olmak gerektiğini söyledi.
Otto, araştırmasının başarılı olması halinde köpeklerin yaşayan insanların kokusundan hastalığı güvenli ve doğru şekilde tespit edip edemeyeceğine bakacağız’’ diye konuştu.
İngiltere’de de köpeklerin “koklayarak tespit” çalışması yürütülüyor
Benzer bir çalışmaysa Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’nda yürütülüyor. Kurumun hastalıkları önleme merkezi başkanı James Logan, İngiliz yardım grubu Tıbbi Tanı Köpekleri’yle çalışarak altı köpeğin Corona virüsünü koklayarak tespit edip edemeyeceğini inceliyor.
Logan, ‘‘COVID-19 gibi solunum yolu hastalıkları vücudumuzun kokusunu değiştiriyor. Bu yüzden köpeklerin koklayarak bunu tespit etmesi olasılığı yüksek’’ dedi.
“Köpeklerin virüsü tespit edeceklerinden eminiz”
Tıbbi Tanı Köpekleri’nin eş kurucusu Claire Guest, ‘‘Teoride köpeklerin Corona virüsünü tespit edeceklerinden eminiz. Şimdi virüsün kokusunu hastalardan nasıl güvenli şekilde alacağımızı ve bunu köpeklere nasıl koklatacağımızı bulmaya çalışıyoruz’’ diye konuştu.
Guest, ‘‘Amacımız köpeklerin aralarında semptom göstermeyenler de olmak üzere herkesi taramadan geçirmesini sağlayabilmek. Bu hastalığın tespit edilmesinde hızlı, etkili ve müdahalesiz bir yöntem olacak’’ ifadelerini kullandı.
Bu çalışmalar, dünya çapındaki salgınla mücadelede test ve aşı çalışmalarının yanı sıra köpeklerin koku yetisinin de etkili bir yöntem olabileceğini ortaya koyuyor. Yöntemin kanıtlanması halinde köpekler hastane, havaalanı ve işyerlerinde insanlara Corona testi uygulanmasında kullanılabilecek.
