ABD’de 3 Kasım’da yapılacak başkanlık seçimlerinin kazananı kim olursa olsun, yeni yönetimin görev süresinde neleri başarabileceği Temsilciler Meclisi ve Senato’da oluşacak dengeye de bağlı. Bu nedenle seçimlerden sonra Kongre’de oluşacak yeni tablo da büyük önem taşıyor.
3 Kasım seçimlerinde 435 üyeli Temsilciler Meclisi'nin tamamı ve Senato’da da 35 koltuğun sahibi belirlenecek. 100 sandalyeli halen Senato’da 47’ye karşı 53’le Cumhuriyetçiler çoğunlukta. Demokratlar’ın gözü kritik eyaletlerde ve Cumhuriyetçiler’in sallantıda olan koltuklarında.
Senato, Temsilciler Meclisi gibi, anayasa uyarınca, federal yasaların kabul edilmesi ve başkanın atacağı adımların şekillenmesi sürecinde önemli rol oynuyor.
Temsilciler Meclisi’nde olduğu gibi Senato’da da genelde parti çizgisinde oy kullanıldığından ve bir yasanın geçmesi için oy çokluğu gerektiğinden, çoğunluğun hangi partide olduğu hangi yasaların kabul edileceği konusunda belirleyici oluyor.
Senato Trump’ın yanındaydı
Cumhuriyetçiler’in kontrolundaki Senato, Başkan Trump’ı görevdeki ilk döneminde güçlendirdi.
Trump’ın Anayasa Mahkemesi’ne aday gösterdiği yargıçları onayladı, Temsilciler Meclisi tarafından hakkında azil soruşturması başlatılan Trump’ı akladı.
Bu seçimlerde, Cumhuriyetçiler Senato’da 47’ye karşı 53 senatörle sahip oldukları avantajı korumak, Demokratlar ise Temsilciler Meclisi’nde olduğu gibi Senato’da da kontrolün kendilerinde olmasını amaçlıyor.
Senato’da kontrolun Cumhuriyetçiler’de olması ve Trump’ın yeniden seçilmesi durumunda Trump önemli görevlere aday gösterdiği isimlerin Senato tarafından rahat bir şekilde onaylanmasını sağlayabilir ve Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin çıkarmak istediği yasaları engelleyebilir.
Seçimi Joe Biden’ın kazanması ancak Senato’da Cumhuriyetçiler’in çoğunluğu koruması halinde ise, Biden kendi politika gündemine yönelik bir muhalefetle karşı karşıya kalabilir.
Senato yarışı hangi eyaletlerde kritik?
Seçimlerde Senato’da 35 sandalyenin sahibi belirlenecek. Bunların 23’ü Cumhuriyetçiler’in, 12’si de Demokratlar’ın. Bu eyaletlerin onunda Cumhuriyetçi ve Demokrat senatör adayları arasındaki yarış kritik.
Alabama, Arizona, Colorado, Georgia, Iowa, Maine, Michigan, Montana, Kuzey Carolina ve Teksas bu eyaletler arasında.
Senato’da seçim yarışı süreci kısa zamanda Başkan Trump’ın performansına ilişkin bir referanduma da dönüşünce Cumhuriyetçiler savunmaya geçmek zorunda kaldı.
ABD’nin en çok tanınan senatörleri arasında yer alan Güney Carolina senatörü Lindsey Graham ve Maine senatörü Susan Collins gibi isimler bir anda yeniden seçilememe tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
Gelinen noktada, Cumhuriyetçiler’in sahibi olduğu 10 koltuk risk altındayken, Demokratlar’a ait yalnızca iki koltuk için çekişmeli bir yarış yaşanıyor.
Arizona’da yarış dikkatle takip ediliyor
Arizona eyaletinde Demokrat senatör adayı Mark Kelly ve Cumhuriyetçi Senatör adayı Martha McSally arasındaki yarış dikkatle takip ediliyor.
Reuters/Ipsos’un 14 Ekim’de sonuçlarını paylaştığı anketine göre, eski NASA astronotu ve savaş pilotu Mark Kelly, Amerikan Hava Kuvvetleri’nin ilk kadın savaş pilotu olan Cumhuriyetçi Martha McSally’nin 11 puan önünde.
Mark Kelly aynı zamanda Arizona’yı temsil eden ve 2011 yılında silahlı saldırıdan kurtulduktan sonra uzun bir iyileşme sürecinin ardından bireysel silahlanma denetimi konusunda çalışmalar yapan eski Kongre üyesi Gabrielle Gifford’ın eşi.
İki yıl önce hayatını kaybeden Cumhuriyetçi Senatör John McCain’in koltuğu için devam eden yarışta, eski NASA astronotu Mark Kelly’nin, kadın savaş pilotu Martha Sally karşısındaki avantajını koruması halinde, Arizona son yüzyıl içinde ilk kez iki Demokratik senatörü Senato’ya gönderebillir.
Arizona'da Senato yarışı (Kaynak: Reuters/Ipsos, Ekim 2020)
% 52 Demokrat Mark Kelly
% 41 Cumhuriyetçi Martha McSally
Güney Carolina’da Senatör Graham’in Demokrat rakibi bağış rekor kırdı Senato yarışında takip edilen bir diğer eyalet Güney Carolina.
Başkan Donald Trump’a yakın isimlerden biri olarak bilinen Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham Senato’daki koltuğunu korumaya çalışıyor.
Aynı zamanda Senato Adalet Komisyonu Başkanı olan Graham, Başkan Trump’ın Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday gösterdiği muhafazakar yargıç Amy Coney Barrett’ın Senato’da onay sürecinin tüm tartışmalara ve Demokratlar’dan gelen itiraza rağmen seçimden önce başlatılmasında önemli rol oynamıştı.
Graham’in Demokrat rakibi Jamie Harrison ise seçim kampanyasının üçüncü çeyreğinde 57 milyon dolar bağış topladı. Aynı dönemde Cumhuriyetçi rakibi Lindsey Graham 28 milyon dolar bağış toplayabildi.
Harrison’ın bugüne kadar topladığı bağış miktarı ise 100 milyon dolara ulaştı. Graham ise Ekim ayı ortaları itibariyle 58 milyon dolar bağış toplayabildi.
Toplanan bağış miktarında en son rekor 2018 yılında 38 milyon dolar bağış toplayan ancak seçimi Cumhuriyetçi rakibi Ted Cruz’a kaybeden Demokrat Beto O’Rourke’taydı.
Kuzey Carolina’daki yarış çekişmeli
Kuzey Carolina eyaletinde Cumhuriyetçi Senatör Thom Tilis ve Demokrat rakibi Cal Cunningham arasındaki yarış çekişmeli geçiyor.
Cumhuriyetçi Senatör Thom Tilis, Demokrat rakibi Cunningham’ın bir halkla ilişkiler uzmanıyla müstehcen mesajlaşma skandalının patlak vermesine rağmen hala rakibinin gerisinde çalışıyor.
Kuzey Carolina’da Ekim ayı itibariyle Senato için yarışan adayların Reuters/Ipsos anketine göre durumu şu şekilde:
% 46 Demokrat Cal Cunningham
% 42 Cumhuriyetçi Thom Tilis
Colorado’da genç seçmen dengeyi değiştirebilir
Genç seçmenler ve azınlıklar Colorado gibi bazı eyaletlerde Demokrat adaylara yöneliyor.
Colorado eyaletinde her iki siyasi parti, Cumhuriyetçi Senatör Cory Gardner lehinde ya da aleyhinde yürütülen kampanyalara bağış yapmaktan vazgeçmiş durumda.
Gardner’ın koltuğunu Demokrat rakibi eski vali John Hickenlooper’a kaybetmesi bekleniyor.
Ekim ayı başında American Politics Research Lab tarafından yapılan bir ankete göre, Hickenlooper Gardner’ın sekiz puan önündeydi.
Cumhuriyetçi Gardner, reklam kampanyalarında kendisiyle Başkan Trump arasına mesafe koyarak kendi partisi içindeki deneyimini ortaya koydu. Hickenlooper ise Gardner ve Trump arasındaki ilişkiyi vurgulayarak rakibine Obamacare konusunda daha önce yaptığı açıklamaları üzerinden yüklendi.
Cumhuriyetçiler Trump destekçileri ve Başkanın söyleminden uzaklaşanlar arasında denge kurma çabası içinde
Demokrat rakiplerine kıyasla daha az bağış desteği alan Cumhuriyetçi senatörler seçimden önceki son haftaya kadar başkent Washington’da kalarak Başkan Trump’ın Anayasa Mahkemesi yargıcı adayının onaylanması sürecine odaklandı.
Cumhuriyetçi senatörler seçime az zaman kala seçmenin desteğini almak için çaba gösteriyor.
Cumhuriyetçiler’in çoğunlukta olduğu bölgelerde ise Cumhuriyetçi senatörler Trump’ın sıkı destekçileriyle, başkandan ve kullandığı söylemden uzaklaşan ve şehir dışında kalan banliyölerde yaşayan seçmenler arasında bir denge kurmaya çalışıyor.
Trump’ın 2016’da kazandığı ancak bu seçimlerde çekişmeli eyaletler arasına giren Iowa’da da Senatör Joni Ernst Demokrat aday Theresa Greenfield’a karşı mücadele veriyor.
Canlı bir seçim dinamiğinin gözlemlendiği Iowa’da “siyaset yereldir” sözünün geçerli olduğu yorumu yapılıyor.
Iowa’daki çiftçiler son birkaç yıldır zor bir dönemden geçiyor. Iowa’da tarımın nabzını yoklamak adaylar açısından bir zorunluluk. Ernst’ün adaylar arasındaki en son tartışmada soya fasülyesinin çiftçiler için optimal fiyatını söyleyememesinin seçimde kendisi açısından olumsuz bir sonucu olabilir.
Georgia eyaletinde Trump’a golf oyunlarında eşlik eden, kendisiyle özel telefon görüşmeleri gerçekleştiren ve Trump’ın en sevdiği senatörler arasında saydığı Devid Perdue, yeni seçmen dalgasıyla karşı karşıya olan eyalette güçlü bir kampanya yürüten Demokrat rakibi Jon Ossoff’la yarışıyor.
1992 yılından bu yana Demokrat bir başkana oy vermeyen Georgia geleneksel olarak Cumhuriyetçi bir eyalet olarak görülüyor.
Ancak eyaletin bir süredir siyasi parti ve seçmen davranışı açısından gittikçe daha rekabetçi hale geldiğine ilişkin işaretlerin görüldüğü belirtiliyor.
Senato yarışında hangi konular öne çıkıyor?
Senato yarışı Corona virüsü salgını gölgesinde geçiyor.
Demokratlar Trump’ın pandemi konusundaki tavrına yönelik eleştirilerle, Cumhuriyetçiler’in Obama döneminde yürürlüğe giren ve herkesin sağlık sigortasına erişmesini sağlayan sağlık sigortası yasasını iptal etme girişimleri arasında doğrudan bir bağ kuruyor.
Cumhuriyetçilerse Demokratlar’ın ekonomiyi kapalı tutmak istemelerinin istihdama zarar verdiğini savunuyor.
2018’deki Kongre seçimlerinde Demokratlar’a puan kazandıran ve herkese hesaplı sağlık sigortası imkanı veren sağlık sigortası tartışmasının Demokratlar’ın konumunu güçlendirebileceği de belirtiliyor.
Cumhuriyetçi anketçilerden David Flaherty, araştırmalarının Corona virüsü salgınının pek çok seçmenin kararını etkileyen en önemli konu olduğunu gösterdiğini belirtiyor.
Flaherty, ABD’nin pek çok bölgesinde başkanın bu konuda iyi not almadığını; bu durumun özellikle de Başkan Trump’la uyumlu bir şekilde ilerleyen Cumhuriyetçi senatör adaylarına zarar verdiğini belirtiyor.
