ABD Ticaret Bakanlığı'nın, yılın ikinci çeyreğine ilişkin bugün yayınladığı rapor, Corona pandemisinin etkisiyle ülke ekonomisin 1930 Büyük Buhran'ından bu yana en sert daralmayı yaşadığını gösterdi. Rapora göre yüzde 32,9 oranında daralan ABD ekonomisi, Nisan-Temmuz çeyreğinde tarihinin en sert çeyreklik düşüşünü yaşadı.
ABD'nin gayrisayi yurtiçi hasılasındaki (GSYH) tarihi düşüşün büyük kısmını Nisan ayındaki ekonomik daralma oluşturuyor. Bunun nedeni, Mart ayı ortasında Corona salgınının yayılmasını önlemek amacıyla restoran, bar, fabrika gibi birçok işyerinin aniden kapatılması ve ekonomik faaliyetlerin durmasıydı.
Ekonomik faaliyetler Mayıs ayında yavaş yavaş tekrar başlasa da bu ivme, özellikle Güney ve Batı eyaletlerinde yeni enfeksiyon vakalarının ortaya çıkmaya başlamasıyla birlikte sekteye uğradı. Virüsün ağır darbe indirdiği eyaletlerde işyerlerinin yeniden kapanması ya da açılmalarının ertelenmesi, ekonominin yılın üçüncü çeyreğinde hızla iyileşebileceği umutlarını suya düşürdü.
ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Jerome Powell, dün yaptığı açıklamada ekonomik faaliyetlerde Corona pandemisine bağlı olarak yavaşlama olduğunu doğruladı ve salgının, düşük seviyedeki iyileşmeyi de tehlikeye attığının altını çizdi. Çok sayıda iktisatçı, Corona pandemisi tamamen ortadan kalkmadan ekonomik iyileşme sürecinin tam anlamıyla başlamasının söz konusu olamayacağını vurguluyor. Ekonomiye nakit pompalamaya devam edeceği taahhüdünde bulunan FED, faiz oranlarını sıfıra yakın bir seviyede tutuyor.
GSYH’de sert düşüş
Reuters haber ajansının iktisatçılar arasında yaptığı anketten çıkan sonuç, geçtiğimiz çeyrekte ABD'nin gayrisafi yurtiçi hasılasının yıllık yüzde 34,1 oranında daralacağı yönündeydi. Bugün Maliye Bakanlığı'nın açıkladığı yaklaşık yüzde 33'lük daralma oranı, ABD hükümetinin GSYH kayıtlarını tutmaya başladığı 1947 yılından bu yana yaşanan en sert düşüş olarak kayıtlara geçti. Bu oran aynı zamanda en ciddi gerilemenin yüzde 10 olarak kaydedildiği 1958 yılına kıyasla üç kattan fazla.
ABD hükümeti, ikinci çeyrek GSYH raporuyla birlikte beş yıl geriye giderek verilerde revizyon yapacak. ABD ekonomisi gerileme dönemine Şubat ayında girmeye başlamıştı.
GSYH'daki ciddi düşüş ve ekonomik iyileşme süresinin tökezlemesi, ikinci ekonomik teşvik paketi üzerinde anlaşmaları için Beyaz Saray ve Kongre üzerinde bir baskı unsuru haline gelebilir. Ancak kamuoyu yoklamalarına göre destek oranı gerileyen Başkan Trump, acele etmek zorunda olmadığını söylemişti.
İktisatçılara göre yaklaşık 3 trilyon dolarlık tarihi mali paket olmasaydı ekonomideki sıkışma çok daha fazla olabilirdi. Paket, şirketlere, elemanlarının maaşlarını ödemelerine yardımcı oldu, işsiz kalan milyonlarca Amerikalı'ya haftada 600 dolarlık destek sağladı. Ancak 600 dolarlık destek programının süresi Cumartesi günü doluyor. Çok sayıda şirketse aldıkları ödenekleri tüketmiş durumda.
Bu da Corona enfeksiyonu vakalarının hızla artmasıyla birlikte işten çıkarılanların sayısının hala yüksek seyretmesine neden oluyor.
ABD Çalışma Bakanlığı'nın bugün yayınlayacağı raporunsa 25 Temmuz'da sona eren hafta itibarıyla işsizlik yardımı başvurusunda bulunanların sayısının 1 milyon 450 bin daha arttığını ortaya koyması bekleniyor. Bir önceki hafta bu sayı 1 milyon 416 bindi.
GSYH'la ilişkin son veriler, ABD'de ekonomik faaliyetlerin yüzde 11,5 oranında azalması anlamına geliyor. Bu da 2008 yılında başlayan Büyük Resesyon döneminde yüzde 4 oranında daralan ABD ekonomisinin şu anda içinde bulunduğu krizin boyutlarını gözler önüne seriyor.
Perakendeciler zorda
Öte yandan ABD ekonomisinin üçte ikisini oluşturan tüketici harcamalarının ikinci çeyrekte GSYH'yla birlikte aynı doğrultuda gerilemiş olması bekleniyor. Aralarında JC Penney ve Neiman Marcus gibi dev perakendecilerin de olduğu birçok firma, pandemi sürecinde iflas başvurusunda bulunmuştu.
Benzer bir gerilemenin şirket yatırımlarına da yansıması bekleniyor. Boeing, dün, beklenenden daha büyük çeyreklik kayıp açıkladı. Pandeminin petrol fiyatlarında da hızlı düşüşe neden olmasıyla birlikte kaya petrolü üretiminde geniş çaplı kesintilere gidilirken bu sektörde çalışan çok sayıda kişi işten çıkarıldı.
Ekonomideki gerilemenin emlak piyasasındaki verilere de yansıması ve rekor düzeydeki ekonomik teşvik paketine rağmen hükümet harcamalarının, yerel yönetimlerin kaynaklarını Corona salgınıyla mücadeleye aktarması nedeniyle tarihi ölçüde gerilemesi bekleniyor.
