ABD’de hükümetin üç haftadır kapalı olması nedeniyle hem devlet dairelerinde hem de kamusal alanda pek çok hizmet aksıyor. Başta havaalanı güvenliği olmak üzere gıda güvenliğinden temizliğe pek çok sektör hükümetin kapanmasından olumsuz etkilendi.
Havaalanı güvenliği
Havaalanlarında yolcuların güvenlik taramasından sorumlu olan Ulaştırma Güvenlik İdaresi (TSA) çalışanları, hükümetin kısmen kapandığı ilk günlerde işe ücret almadan geliyordu.
Havaalanlarındaki güvenlik taramasından sorumlu çalışanlar ve kontrolörler güvenlik açısından elzem personel arasında yer alıyor ve bu nedenle de hükümet kapandığından bu yana ücret almadan çalışıyorlardı. Ancak hükümetin kapanmasında üç haftanın geride kaldığı bu dönemde TSA’de personel sıkıntısı baş göstermeye başladı. Miami Uluslararası Havaalanı Cumartesi günü öğleden sonradan itibaren bir terminalini kapatıyor. Havaalanından yapılan yazılı açıklamada bazı uçuşların başka kapı ve terminallere yönlendirileceği belirtildi. Bu değişikliğin nedeni ücretsiz çalışmaya zorlanan çalışanların bazılarının durumu protesto amacıyla hastalık/mazeret izni kullanması.
100 binden fazla hava trafiği kontrolörlerini temsil eden sendika ücretsiz olarak kendilerinin ve diğer havacılık sektörü çalışanlarının çalışmaya zorlanmasının hukuk dışı olduğunu savunarak başkent Washington’daki federal mahkemede dava açtı. Ulusal Hava Trafiği Kontrolörleri Derneği Sendikası Başkan Trump ve diğer Amerikalı yetkililerin, maaşlarından gerekli prosedür uygulanmadan yoksun bırakarak çalışanların anayasal hakların ihlal ettiklerini savundu.
51 binden fazla TSA çalışanı 22 Aralık’tan bu yana ücret almadan çalışıyor. Bu kişiler Cuma günü de ilk maaşlarını alamadı. Bu hafta itibariyle TSA’da mazeret izni alan çalışanların oranında yüzde 55 artış yaşandı. Ancak TSA’dan yapılan açıklamaya göre, havaalanlarında güvenlik taraması yapan personel sayısında günlük iş akışını ciddi şekilde etkileyecek kadar fazla bir düşüş gözlenmedi. Ulaştırma Güvenlik İdaresi’ne göre şimdiye kadar havaalanı operasyonlarında küçük boyutlarda aksama yaşandı. TSA verilerine göre, Perşembe günü havaalanlarında 1 milyon 960 bin yolcu güvenlik taramasından geçti ve yolcuların yüzde 99,9’u sırada yarım saatten daha az bir süre bekledi.
Gıda güvenliği
ABD’de hükümetin kapanması yüzünden Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) deniz ürünleri, sebze ve meyvelerde yapılan rutin gıda güvenliği denetimlerini durdurdu.
FDA normal koşullar altında her hafta ABD içinde 160 imalat tesisinde denetim yapıyor. Bunların yaklaşık üçte biri gıda kaynaklı hastalıklar konusunda yüksek riskli tesisler olarak değerlendiriliyor. ABD’de gıda kaynaklı hastalıklar yüzünden her yıl 128 bin kişi hastanelik oluyor. Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi’nin verilerine göre 3 bin kişi de hayatını kaybediyor.
Kırmızı et ve kümes hayvanı etleri ise Tarım Bakanlığı personeli tarafından denetlenmeye devam ediyor. Ancak bu personel de ücret almadan çalışıyor. FDA Amerika’nın gıda tedariğinin ve yurtdışı ithalatının yaklaşık yüzde 80’inin denetiminden sorumlu. Gıda güvenliğini savunanlar gerekli denetimler yapılmadan bazı hastalıkların önlenemeyeceği ya da erken tespit edilemeyeceği konusunda endişelerini dile getiriyor.
FDA yetkililerine göre yurtdışından gelen ürünlerin denetimi devam ediyor. Daha önce sorun yaşanan ya da başka sebeplerle daha riskli olduğu belirlenen imalatçıların da yakından takip edilmeye devam edildiği belirtiliyor.
Ancak bazı kamu sağlığı uzmanları hükümetin kapanmasının balık denetimini olumsuz etkilemesinden endişe ediyor. Tüketiciler özellikle kirli sudan gelebilecek midye ya da diğer deniz ürünlerine dikkat etmeleri, ürünlerin mutlaka etiketlerini kontrol etmeleri konusunda uyarılıyor.
Tarım sektörü
ABD’de hükümetin kapanmasından bakanlıkların raporlama ve veri faaliyetleri de olumsuz etkilendi. Örneğin Tarım Bakanlığı bazı çiftçilik raporlarını açıklamayacağını duyurdu.
ABD Tarım Bakanlığı’nın Çin’le yaşanan ticaret savaşının da odağında bulunan soya fasulyesi stoklarına ilişkin bir tahmin raporu açıklaması bekleniyordu. Çiftçiler, tahıl tüccarları ve ekonomistler bilançolarını bu rapora göre düzenliyor, yeni dönem için bu rapora göre hasat hesapları yapılıyordu.
Tarım sektöründeki veri boşluğunu doldurmak amacıyla, ticaretle uğraşanlar ve çiftçiler kendi alanlarında verileri hesaplayan buna göre arz-talep konusunda tahminleri ortaya koyan özel veri şirketlerinde çareyi buldular. Ancak bu şirketlerin sağladığı verilerin de Tarım Bakanlığı’nın hazırladığı kapsamlı verilerin yerini tutmadığı belirtiliyor. Hükümet kapalı olduğu için çiftçi kredisi başvuruları da askıda.
ABD ekonomisi
JPMorgan’a göre, hükümetin kapalı olması sebebiyle 20 trilyonluk ABD ekonomisi haftada en az 1,5 milyar dolar kaybediyor. ABD’de Küçük İşletmeler İdaresi 22 Aralık itibariyle yeni kredileri işleme almamaya başlamıştı. Uzmanlar krizin uzaması halinde tüketici ve yatırımcı güvenini olumsuz etkileyebileceği konusunda uyarıda bulunuyor.
JPMorgan ekonomistleri bu yılın ilk çeyreği için tahminlerini hükümetin kapalı olmasından dolayı çeyrek puan düşürdü. Kredi derecelendirme kuruluşlarından Fitch hükümetin kapalı olmasından kaynaklanan krizin uzaması halinde Amerika’nın AAA olan notunun olumsuz etkilenebileceği uyarısında bulundu.
Beyaz Saray Ekonomi Danışmanları Konseyi’ne göre, hükümetin kapalı olması sebebiyle iki haftada bir Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) yüzde 0,1’i eriyor. Ekonomi Konseyi Başkanı Kevin Hassett’a göre, hükümet krizi önümüzdeki birkaç hafta içinde çözülmezse, yılın ilk çeyreğinde Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın onda bir oranında düşebilir.
Hükümet krizinin uzaması halinde ABD Merkez Bankası’nın performansının bile etkileyebileceği görüşü dile getiriliyor. Merkez Bankası Başkanı Jerome Powell “Daha önce hükümet bu kadar uzun süre kapalı kalmadı. Eğer süre uzarsa bunun verilere de net bir şekilde yansıyacağını düşünüyorum” dedi. Powell, perakende satışları ya da Gayrisafi Yurtiçi Hasıla gibi önemli verilere ilişkin raporların Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanması sebebiyle ABD Merkez Bankası’nın ekonomiyi izleme kapasitesinin de hükümetin kapalı olmasından etkilendiğini belirtti.
Bazı ABD vatandaşları konut kredisi ya da araba kredisi ödemelerinde hükümetin kapanması yüzünden sorun yaşıyor. Merkez Bankası bankalara, ödemelerini yapamayan ya da krediye erişim ihtiyacı olan müşterilere kolaylık sağlanması çağrısında bulundu.
Merkez Bankası “Mali kurumları etkilenen müşterilere yardımcı olmak amacıyla mevcut kredi koşullarının değiştirilmesi ya da yeni kredi verilmesi konusunda çaba göstermeye teşvik ediyoruz” açıklamasını yaptı.
Emlak piyasası
ABD’de hükümetin kapalı olmasından emlak piyasası ve ev satışları da etkilendi. Ulusal Emlakçılar Derneği anketine göre, zaten ivme kaybetmeye başlayan emlak piyasasında alıcı güveni hükümetin kapanması sebebiyle azalıyor, satış anlaşmaları gecikiyor. Derneğin konuştuğu 2.111 emlakçının yüzde 20’si müşterilerinin bir şekilde hükümetin kapanmasından etkilendiğini belirtiyor.
Yargı ve asayiş
ABD Adalet Bakanlığı’nda görev yapan pek çok avukat ve yargıç hükümetin kapalı olması sebebiyle çalışmıyor, davalar bekliyor. Hükümetin kapalı olması sebebiyle ayrımcılık, casusluk, disiplin davaları dahil olmak üzere sivil davalarda gecikme yaşanıyor.
36 bin federal hapishane çalışanı da ücret almadan görev yapıyor. Washington Post’un ulaştığı 10 hapishanede görev yapan sendika yetkililerine göre işe gelmeyen çalışanların sayısı hükümetin kapandığı ilk günden bu yana iki katına çıktı.
Washington Post’a göre, en az bir hapishanede görevlilere yönelik saldırıların sayısı da hükümetin kapanmasından bu yana arttı.
Bilimsel çalışmalar
ABD’de hükümetin kapanması sebebiyle Ulusal Bilim Vakfı gibi kurumlarda görev yapan çok sayıda bilim adamı zorunlu izne ayrıldı.
Yüzlerce NASA çalışanı gerekli kaynak olmadığı için Amerika’nın en büyük astronomi konferansında çalışmalarını sunamadı. Amerika Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) önemli personel zorunlu izne gönderildiği için bu hafta bozulan Hubble teleskobunu da tamir edemiyor.
ABD’de sert geçen bir kasırga sezonunun ardından Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetimi de hükümetin kapanması sebebiyle gelecek yılın hazırlıklarını ertelemek zorunda kaldı. Hava tahmin modellerindeki güncellemeler, acil durum eğitimleri ve saha deneyleri durduruldu.
