Amerikan Anayasası'nın 25'inci ek maddesi, bir başkan ya da başkan yardımcısının görevini yerine getiremeyecek durumda olması halinde görevden nasıl alınacağına ilişkin süreci belirliyor.
ABD Kongresi'nin bir grup Trump yanlısı gösterici tarafından işgal edilmesi sonrasında Demokrat Partililer’in yanı sıra Trump'ın kendi partisi Cumhuriyetçi Parti’ye mensup bazı Kongre üyeleri de 25’inci ek maddenin yürürlüğe sokularak görevinde iki haftadan az bir süresi kalan Başkan Trump’ın görevden alınması çağrısı yapıyor.
Başkanlık hiyerarşisinde başkandan sonra gelen kişi olan başkan yardımcısınıngöreve getirilebileceği durumlar şöyle sıralanıyor:
Başkanın ölmesi, görevden alınması, istifa etmesi ya da görevini yerine getiremeyecek duruma düşmesi.
Buna örnek olarak Başkan John F. Kennedy'nin 1963 yılında suikast sonucu öldürülmesi ve Başkan Richard Nixon'ın Watergate skandalının patlak vermesi üzerine istifa etmesi gösterilebilir.
Yasa maddesi, başkanın kendi iradesi dışında görevden uzaklaştırılmasına yol açacak durumlarla ilgili olarak çok kısa bir açıklamaya yer veriyor.
Maddenin daha önce hiç uygulanmayan dördüncü fıkrası, başkan yardımcısı ve kabinedeki çoğunluğunun ”makamının görev, güç ve yetkilerini yerine getirememesi” durumunda başkanı görevden almak için harekete geçebileceğini ve başkan yardımcısının, bu yetkileri derhal üstlenebileceğini öngörüyor.
Bunun için öncelikle başkan yardımcısı ve kabine çoğunluğunun, başkanın görevini yerine getirememe durumuyla ilgili yazılı bir açıklamayı, Senato'nun başkan yardımcısından sonra gelen ikinci en kıdemli üyesine ve Temsilciler Meclisi başkanına sunması gerekiyor.
Eğer başkan görevlerini yapabileceğine kanaat getirirse göreve uygun ve yetkin olduğunu bildiren yazılı açıklamayı Senato'nun ikinci en kıdemli üyesine ve Temsilciler Meclisi başkanına sunması şartı aranıyor.
Başkan yardımcısı ve kabine çoğunluğunun, bu yazılı açıklamayı aldıktan sonraki dört gün içinde, başkanın hala görevini yerine getiremeyecek halde olduğunu bildiren bir başka mektubu Kongre'ye sunmaması durumunda başkan, koltuğuna yeniden oturuyor.
Kongre'nin böyle bir durumda 48 saat içinde toplanması ve 21 gün içinde konuyu tartışması gerekiyor.
Başkanın görevlerini yerine getiremez durumda olduğuna ilişkin Kongre kararının, Temsilciler Meclisi ve Senato'nun üçte iki çoğunluğu tarafından alınması gerekiyor.
Üçte ikilik çoğunluğun sağlanamaması durumunda başkan, yasaya göre makamının güç, görev ve yetkilerini yeniden üstleniyor.
