ABD’nin Afganistan Özel Temsilcisi Thomas West, Avrupa ve Asya’ya ilk resmi seyahatini yapmak üzere Pazartesi günü yola çıktı. Büyükelçi Thomas West’in ilk durağı Brüksel.
West, temaslarında öncelikli olarak Afganistan’ın karşı karşıya kaldığı sorunları ele alacak.
ABD askerlerinin ve diğer yabancı askerlerin Ağustos ayında çekilmesinin ardından Taleban’ın yönetimi ele geçirdiği Afganistan’da ortaya çıkan ekonomik kriz sonucu neredeyse 23 milyon kişinin açlık tehdidiyle karşı karşıya kalabileceği sanılıyor. Kuraklıkla mücadele eden ve savaşın yaralarını sarmaya çalışan Afganistan insani yardımlara her zamankinden çok ihtiyaç duyuyor.
West yazdığı Twitter mesajında ‘‘ABD’nin hayati çıkarlarını ilerletmek ve Afgan halkını desteklemek için sabırsızlanıyorum. Uluslararası toplum etkili olabilmek için birlikte hareket etmeli’’ sözlerini kullandı.
Birleşmiş Milletler (BM) ise bağışçılardan daha fazla kaynak gelmediği sürece Afganistan’ın yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun yarısından fazlasının bu kış açlıkla karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulundu. Dünya Gıda Programı Pazartesi günü yaptığı açıklamada yakıt fiyatlarının arttığını, gıda fiyatlarının yükseldiğini ve gübrenin her zamankinden pahalı hale geldiğini, tüm bunların Afganistan’daki ekonomik krizi beslediğini belirtti.
Uluslararası toplum özellikle insan hakları kaygıları nedeniyle Taleban’ı diplomatik olarak resmen tanımayı reddediyor.
Taleban kaynaklara erişemiyor
Hükümetlerin Taleban yönetimini tanımaması yıllık milyarlarca dolarlık yabancı desteğin Kabil’e ulaşmasını ve Taleban’ın Afganistan’ın, büyük kısmı ABD Merkez Bankası’nda bulunan yurtdışındaki 10 milyar dolar değerinde varlığına erişimini engelliyor. Yaptırımlar Taleban’ın maaşları ödemesini ya da zaruri ihtiyaçları karşılamasını zorlaştırıyor.
Uzmanlar Washington ve diğer batılı ülkelerin Afganistan konusunda birkaç seçeneği olduğu görüşünde. Bu seçenekler Taleban’la birlikte çalışmayı denemek ya da krizin kötüleşmesine uzaktan seyirci olarak ülkede 20 yıl süren savaşın kazanımlarının kaybolduğunu seyretmek.
‘‘ABD hala en büyük bağışçı’’
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Pazar günü CNN televizyonuna verdiği bir röportajda Washington’un Afganistan’a en fazla bağış yapan ülke olmaya devam ettiğini ve sadece bu yıl yarım milyar dolar kaynak sağladığını söyledi.
Sullivan, yardım kuruluşları üzerinden hareket etme stratejisini savundu ve Biden yönetiminin henüz Afganistan’a doğrudan Taleban yönetimi aracılığıyla para göndermeye hazır olmadığını kaydetti.
Sullivan, ‘‘Bunun kaynakların bazılarının ABD’nin ulusal güvenlik çıkarlarıyla ilgili sorun teşkil edecek koşulları oluşturmadan Afgan halkına yardım edebilmenin en iyi yolu olduğunu düşünüyoruz’’ dedi.
Sullivan, ‘‘Kapsayıcı yönetim gibi Taleban’la düzenli olarak görüştüğümüz konularda önemli ilerleme görene kadar hedefimiz insani kaynak sağlamak ve diğer ülkeleri uluslararası örgütler ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla seferber etmek olacak’’ diye konuştu.
Taleban, Pazar günü yönetimini pekiştirmesini umduğu bir hamleyle 43 valiyi ve polis şefini atadı.
Taleban Eylül ayında Kabil’de geçici bir yönetim kurmuştu. Ancak küresel topluluk Taleban’a kadınların ve azınlıkların dahil olduğu tüm Afganları kapsayacak bir yönetim kurması konusunda baskı yapıyor.
Taleban ise yönetimiyle ilgili eleştirileri reddediyor ve küresel toplumu kadınların ve azınlıkların aralarında olduğu tüm Afganlar’ın insan haklarını koruyacağına inandırmaya çalışıyor.
Siyaset uzmanı ve eski Afgan hükümeti danışmanı Torek Farhadi, Amerika’nın Sesi’ne (VOA) yaptığı açıklamada ‘‘Taleban Afganistan’da Taleban dışı unsurları yönetime dahil etmezse geçen seferki gibi uluslararası toplum tarafından tanınmamaya devam etme riskiyle karşı karşıya olduğunu bilmeli. Bu da ülke için iyi olmayacaktır’’ sözlerini kullandı.
