Avrupa Birliği Devlet ve Hükümet Başkanları zirvesi, Belçika’nın başkenti Brüksel’de yoğun bir gündemle başladı. Zirvenin Brexit konusunun ele alındığı ilk oturumu tamamlandıktan sonra, AB liderleri akşam yemeğinde de Türkiye’ye silah ambargosu uygulanıp uygulanmayacağı konusunu görüşecek.
Hafta başında toplanan AB Dışişleri Bakanları Konseyi’nde alınan kararı baz alacak olan liderler, bu konuda ortak bir karar alıp almayacaklarını tartışacak. Kulislerde, “Dışişleri Bakanları Konseyi’nde alınan kararın sonuç bildirgesinde kabul edildiğine” dair bir ifadenin ekleneceği belirtiliyor. Ancak Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, zirve girişinde Türkiye’ye silah satışı konusunu bütün yönleriyle tartışacaklarını dile getirdi.
Brexit uzlaşması
Zirve, 31 Aralık’ta AB’den ayrılmak isteyen İngiltere’nin, AB Komisyonu ile yürüttüğü ve son günlerde yoğunlaşan müzakerelerin ardından vardığı uzlaşma haberiyle başladı. AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker, anlaşma haberini Twitter hesabından paylaştığı mesajla duyurdu.
Juncker, AB liderler zirvesine saatler kala, geceler boyu süren müzakerelerin ardından anlaştıklarını açıkladı. AB Komisyonu Başkanı Juncker mesajında, “İsteğin olduğu yerde anlaşma da var. Bizde de bir tane var! Elimizdeki AB ve İngiltere için adil ve dengeli bir anlaşmadır. Çözüm bulma taahhütümüzü yerine getidiğimizi göstermektedir. Avrupa Birliği Konseyi’ne onaylaması önerisinde bulunacağım” dedi.
Juncker’in mesajını bir kaç dakika sonra İngiltere Başbakanı Boris Johnson da doğruladı. Johnson da Twitter hesabından, “Bize kontrolü geri veren mükemmel bir anlaşma sağladık. Parlamento Cumartesi günü onaylamalı. Artık hayat pahalılığı, sağlık sistemi ya da iklim gibi gerçek sorunlarımıza dönmeliyiz” masajını paylaştı.
Komisyon ve İngiliz heyeti arasında varılan uzlaşma, liderler zirvesinin ilk oturumunda ele alınacak. Juncker, uzlaşma metnini sunacak ve Konsey’den onaylamasını isteyecek. İngiliz Başbakan Johnson sunum yaptıktan sonra, 27 üye ülke lideri varılan uzlaşmayı tartışacak. Ardından anlaşma Cumartesi günü İngiliz parlamentosuna sunulacak. Ancak, ana muhalefet İşçi Partisi ile Kuzey İrlandalı Demokratik Birlik Partisi (DUP) anlaşmayı onaylamadıklarını açıkladı bile.
Son varılan uzlaşma ile değiştirilen anlaşma metni İngiliz Parlamentosu’nda ve sorunsuz geçmesi beklenen Avrupa Parlamentosu tarafından da onaylanırsa tek tek üye ülkelerin parlamentolarında gündeme geldikten sonra yürürlüğe girecek.
Yeni uzlaşmada ne değişti?
AB Konseyi’nde ayrı ayrı basın toplantısı düzenleyen Juncker ve AB Brexit baş müzakerecisi Fransız diplomat Michel Barnier, anlaşmada değişen ana unsurları açıkladı. Yeni uzlaşmada, İrlanda adasında, Kuzey İrlanda ile “fiziki sınır riskini gidermek için” AB ve İngiltere arasında uzlaşmazlık kaynağı olan “backstop” maddesi kaldırıldı. Backstop ile, İngiltere ve AB arasında bir ticaret anlaşmasına varılana kadar, adanın bütününün Gümrük Birliği içinde kalması, ancak Kuzey İrlanda’nın AB kurallarına tabi olması öngörülüyordu. Bu madde kaldırılarak, yerine, Kuzey İrlanda sınırlı biçimde ortak Pazara bağlı kalacak. Kuzey İrlanda, Birleşik krallığın diğer bölümlerinde olduğu gibi AB’den çıkacak, ancak gümrük ve bazı malların alım satımında AB kurallarına bağlı kalacak.
Her dört yılda bir, Kuzey İrlanda’ya bu kurallara bağlı kalıp kalmayacağı sorulacak. Karar, Kuzey İrlanda bölgesel parlamentosu Stormont’ın onayına sunulacak. Parlamentonun kararında salt çoğunluk aranacak.
İngiltere’nin katma değer vergileri (KDV) konusundaki talepleri karşılanacak. Avrupa, İngiliz makamlarına “farklılaştırılmış vergileri” uygulama görevi verecek olan maddeyi kabul etti. Kuralları belirlemek için ortak bir komite oluşturulacak. İrlanda adasının her iki tarafında da uygulanan KDV oranların birbiriyle tutarlı olmasını sağlayacak düzenlemeler yer alacak.
Barnier: “Süreç en az 2020’ye kadar uzar”
Uzlaşmanın ardından basın toplantısı düzenleyen Barnier, “Akılcı ve adil bir uzlaşma oldu. Yasal güvenceler getiren, har açıdan güvenli, belirsizlikleri ortadan kaldıran bir anlaşma. Geçiş süreci 2020 yılı sonuna kadar devam edebilir. Tarafların durumuna göre bu bir ya da 2 yıl daha uzatılabilir” dedi.
