1 Ocak tarihinde dünya tekstil ticareti, 50 yıldır gelişmiş ülkeler tarafından uygulanan kotalar ve yasal düzenlemelerden kurtulacak. Yeni uygulamadan en fazla Çin ve Hindistan kazançlı çıkacak.
Hem zengin hem yoksul ülkelerin tekstil endüstrilerini karamsar bir tablo bekliyor. Örneğin Amerika’da son aylarda pek çok tekstil fabrikası kapandı. Önümüzdeki yıllarda da bu eğilimin devam etmesi bekleniyor. Washington’da bulunan Uluslararası Ekonomi Enstitüsü uzmanlarından Gary Hufbauer, kotaların kaldırılmasının etkisini şöyle anlatıyor:
“Bir deprem niteliği taşıyacak. Hatta, ticaret alanında 2005 yılının en büyük olayı olacak. Bildiğimiz dünya tekstil ticaretinin sonu mu olacak? Hayır. Ama pek çok ülkede ciddi değişiklikler olacak.”
Küresel tekstil ve giyim kotalarının kaldırılması, Dünya Ticaret Örgütü tarafından 10 yıl önce kararlaştırılmıştı. 10 yıl önce kararın en büyük destekçileri olan gelişmemiş ülkeler, şimdi farklı düşünmeye başladı. Hufbauer, bunun sebebinin, bu ülkelerin Çin’in Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olacağı ve tekstil alanında bir numaralı ihracatçı konumuna geleceğini öngörememesi, olduğunu söylüyor. Uzmanlara göre, kotaların kaldırılmasından en büyük zararı görecekler, tekstil endüstrileri serbest ticaret anlaşmalarıyla korunmayan, Endonezya, Mısır, ve Sri Lanka gibi azgelişmiş ülkeler olacak.
Hufbauer, yeni uygulamanın etkilerinin henüz görülmediğine dikkat çekiyor. Hufbauer, “Kotaların hala yürürlükte olmasından dolayı, etkisi görülmedi. Ayrıca, Çin ve Hindistan’dan gelecek olan rekabeti geciktirmek için pek çok yasal işlem başlatılıyor” diyor.
Gary Hufbauer, Amerika ve Avrupa’nın ithalatı sınırlamak için kısa vadeli korumacı önlemler almasını bekliyor.
Dünya tekstil ve konfeksiyon endüstrisi toplam 30 milyon kişiyi çalıştırıyor. Çin, dünyanın en ucuz imalatçısı.
Geçen hafta, Washington Post gazetesi kotaların kaldırılmasını konu alan geniş bir araştırma yayınladı. Tekstil kotalarının kaldırılmasıyla fiyatların düşmesi, tüketiciler açısından faydalı olacak. Ancak, Çin ve Hindistan gibi dev ihracatçılarla rekabete çalışan ülkeler sıkıntıya girecek.
Örneğin Sri Lanka’nın Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı, Jeyaraj Fernan ülkesinde 50-60 bin kişinin işini kaybedeceğini söylüyor. Sri Lanka’lı bakanın endişesi yersiz değil. Örneğin Amerikan Wal Mart mağazalar zinciri, tekstil ürünleri ihtiyacını Çin gibi ülkelerden karşılamak için şimdiden hazırlık yapıyor.
Washington Post gazetesinin yayınladığı verilere göre, Türkiye’nin de Çin’le rekabet etmesi güçleşecek. Örneğin bir Türk tekstil işçisinin ortalama saat ücreti, Çinli tekstil işçisine oranla üç kat daha yüksek. Çin tekstilinin düşük maliyeti, kotaların kalkmasıyla alıcıları bu ülkeye yönlendirecek. 15.4 milyar dolarlık tekstil ihracatı, Türkiye’nin toplam ihracatının %33'ünü teşkil ediyor.
Ancak kotaların kaldırılması, gümrük vergilerinden ayrı tutuluyor. Örneğin Amerika, ithal tekstile ortalama yüzde 16 oranında gümrük vergisi uyguluyor. Kotaların kaldırılmasından sonra Çin’le rekabet edemeyecek ülkeler, Washington yönetiminden bu gümrük vergilerinin kendilerine uygulanmamasını talep ediyor. Amerikalı tekstil üreticileri de devletten benzer güvenceler arıyor.