Erişilebilirlik

İkinci Dönemin Dış Politika Öncelikleri - 2004-11-07


Başkan Bush yönetimi ikinci dönemine başlamaya hazırlanırken, Orta Doğu ve Irak başlıca sorunlar olarak gündemde yerini koruyor. Önde gelen diğer dış politika sorunları arasında İran ve Kuzey Kore’nin nükleer silah geliştirme çabaları yeralıyor.

Başkan Bush’un 2 Kasım seçimini kazandığı belli olduktan sonra Washington’daki düşünce kuruluşlarından Brookings Enstitüsü’nde düzenlenen toplantıda bir grup uzman Bush yönetiminin ikinci döneminde Amerika’nın uluslararası alanda karşı karşıya geleceği konuları gözden geçirdi.

Gündemin ilk sırasında Başkan Bush’un Irak’ta demokrasiyi yerleştirme hedefi yeralıyor. Geçmişte Amerika’nın İsrail Büyükelçisi olarak iki kez görev yapmış olan, Brookings Enstitüsü uzmanlarından Martin Indyk, Irak’ta Ocak ayında yapılması planlanan seçim sırasında güvenlik sorunu nedeniyle Sunni üçgeni denilen bölgede oy verme işlemi gerçekleştirilemediği takdirde ülkenin Sünni topluluğunun kendini yabancılaşmış hissedeceğini söylüyor. Ancak Indyk, seçimin Sunni üçgeninde istikrar sağlanıncaya kadar geciktirilmesi halinde de aynı sorunun Şiiler için sözkonusu olacağını sözlerine ekliyor: “Bence şu noktayı anlamak çok önemli: Seçim yapmak demokrasi var demek değil. Irak’ta demokrasiyi yerleştirmek Irak ordusunu ve polis teşkilatını kurmak gibi uzun zaman alacak bir iş. Ve bunda aceleci davranmak zaten zor olan koşulların daha da kötüleşmesine neden olabilir.”

Büyükelçi Indyk, Irak’taki durumun yanısıra Amerika’nın dış politika gündeminde ilk sırada yeralan diğer sorunun da Orta Doğu konusu ve özellikle İsrail-Filistin barış sürecinin, Filistin lideri Yaser Arafat olmadan nasıl devam edeceği olduğunu söylüyor. Eski diplomat, yeni Filistin lideri kim olursa olsun hem Amerika hem de İsrail tarafından bugüne kadar olduğundan daha güçlü bir şekilde desteklenmesi gerekeceğini belirtiyor.

Aynı bölgede Amerika için üçüncü kaygı konusu ise İran ve Tahran hükümetinin nükleer silahlar geliştirmekte olabileceği gerçeği… Martin Indyk, Bush yönetiminin, İran konusunda Avrupa’nın girişimlerine güvendiğini, ancak ikinci görev dönemi içinde bazı zor tercihler yapmak zorunda kalacağını söylüyor:

“Bu konuda Avrupalıların başı çekmeye devam etmesini istiyor muyuz? Avrupalıların İran’a karşı bizden daha yumuşak davranacağı ve Tahran’la sağlayacakları uzlaşmanın bizi hiç de tatmin etmeyeceği bir gerçek. Avrupalıların başarısız olmasını ve İran’a Birleşmiş Milletler tarafından yaptırım uygulanmasını ümid edip bekleyecek miyiz? Ki, böyle bir girişime Avrupalıların şiddetle karşı koyacağını biliyoruz… Ya da İranlılarla kendimiz diyalog kurup nükleer programlarını durdurmak için çaba mı harcayacağız?”

Amerika için nükleer alanda acil öncelik taşıyan bir diğer ülke de Kuzey Kore. Bu ülkenin elinde şimdiden nükleer silah bulunduğu sanılıyor.

Brookings Enstitüsü uzmanlarından ve Başkan Bush'la isim benzerliğinden başka bir ilgisi bulunmayan Richard Bush, Amerika, Çin, Güney Kore, Japonya ve Rusya’nın Kuzey Kore’yle ilgili nükleer sorunu gidermek için görüşmeler yaptıklarını hatırlatıyor.

Kuzey Kore’nin Başkan Bush’un yeniden seçildiğini görmekten muhtemelen memnun olduğunu söyleyen uzman Amerika ile müttefikleri arasında Kuzey Kore konusunda anlaşmazlıklar çıkmış olmasının Kuzey Korelileri sevindirdiğini düşünüyor:

“Bunu söylemek biraz tuhaf oluyor, çünkü Bush yönetiminin ilk döneminde Kuzey Kore, şeytan ekseni olarak tanımlanan üç ülkeden biri oldu. Fakat düşünecek olursanız, Bush yönetimi aslında Kuzey Kore’nin durumunu güçlendirdi. Altı ülkenin katıldığı Kuzey Kore konusundaki görüşmelerde izlediğimiz katı tutum, dostlarımız ve bazı müttefiklerimizle aramızda anlaşmazlığa yolaçtı.”

Brookings Enstitüsü uzmanı Richard Bush, Çin’in, Kuzey Kore konusunda Amerika’nın izlediği politikadan rahatsız olduğunu belirtiyor. Ancak uzman, Çin liderlerinin de Başkan Bush’un yeniden seçilmesinden memnun olduklarını çünkü Bush yönetiminin Çin’in Asya’da nüfuz alanını hiçbir bedel ödemeden genişletmesine izin verdiğini söylüyor.

Güney Kore, Bush yönetiminin Kuzey Kore’yle ilgili politikasını, esnek olmadığı için eleştiren müttefik ülkelerden biri… Brookings Enstitüsü uzmanı Richard Bush, Güney Kore hükümetinin, Dışişleri Bakanı Colin Powell’ın bu görevde kalıp kalmayacağını merakla beklediğini, çünkü Powell’ın Güney Kore’de, “akl-ı selimin sesi” olarak görüldüğünü belirtiyor.

XS
SM
MD
LG