Erişilebilirlik

BM Güvenlik Konseyi İçin İttifaklar Oluştu - 2004-09-28


Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, şu anda beş daimi, 10 da geçici olmak üzere 15 üyeden oluşuyor. Ancak bir grup ülke, daimi üye sayısının arttırılması için lobi yapıyor. Japonya, Brezilya, Hindistan ve Almanya, bu amaçla güçlerini birleştirme kararı aldı.

Bu arada, Güvenlik Konseyi’nde reforma gidilmesi ve genişletilmesi konusunda uluslararası bir heyet tarafından çalışmalar yapılıyor.

Geçen hafta New York’ta dörtlü toplantıda bir araya gelen üst düzey Japon, Alman, Hintli ve Brezilyalı yetkililer Güvenlik Konseyi’nde daimi üyelik statüsü kazanmak için birlikte çalışmaya karar verdi. Birleşmiş Milletler’in yıllık genel kurulu sırasında yapılan toplantıda dört ülkenin yetkilileri Güvenlik Konseyi’nin genişlemesi durumunda birbirlerinin adaylıklarını destekleme konusunda uzlaşmaya vardı.

Dört ülkeden biri olan Japonya’nın başbakanı Junichiro Koizumi, genel kurulda yaptığı konuşmada, ülkesinin, dünya meselelerindeki önemli rolü nedeniyle Güvenlik Konseyi üyeliğini hak ettiğini söyledi:

"Japonya’nın Güvenlik Konseyi’nin asıl amacı olan uluslararası barış ve güvenliğin sağlanmasındaki rolü giderek daha hayati bir önem kazanmaktadır. Japonya’nın oynadığı rolün Güvenlik Konseyi’ne daimi üye olması için somut bir temel oluşturduğuna inanıyoruz.”

Japonya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Akira Chiba da New York’ta yaptığı açıklamada Birleşmiş Milletler bütçesinin yüzde 20’sini karşılayan Tokyo’nun örgüte mali katkısının, daimi üyeler olan Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya’nın toplam katkısından daha büyük olduğunu hatırlattı:

"Birleşmiş milletler’e en fazla katkıda bulunan ülke Amerika... Ancak geri kalan üyelerin katkılarını toplasanız da, bu rakam Japonya’nın Birleşmiş Milletler’e yaptığı katkıdan daha düşüktür ve bu durum göz ardı edilemez.”

Dört ülkenin Güvenlik konseyi daimi üyeliği için girişimlerini artırmaya başlamasının zamanlaması dikkat çekici. Çünkü, Birleşmiş miletler’de reform amacıyla oluşturulan üst düzey bir heyetin de, birkaç ay içinde önerilerini açıklaması bekleniyor.

Heyetin, Güvenlik Konseyi’ni, 21.inci yüzyılın küresel gerçekliğine uygun bir temsili yapıya kavuşturmak amacıyla Konseyin üye sayısını artırmaya yönelik farklı seçenekleri değerlendirdiği bildiriliyor.

Birleşmiş Milletler’in üye sayısı İkinci Dünya Savaşı sonrasında, ilk kuruluş aşamasında 51 iken şu anda 191’e ulaşmış durumda. Başlangıçta Güvenlik Konseyi beş daimi üyesi, savaşın galipleri olan Amerika, İngiltere, Fransa ve Rusya ile o günlerde Taiwan’ın temsil ettiği Çin’di... Sonradan Taiwan’ın yerini Çin Halk Cumhuriyeti aldı. Savaştan yenilgiyle çıkan Almanya ve Japonya da geçen yıllar içinde yeniden birer dünya gücü haline geldi.

Birleşmiş Milletler’e en fazla katkıda bulunan üçüncü ülke konumundaki Almanya’nın, Birleşmiş Milletler daimi temsilcisi Gunter Pleuger, Güvenlik Konseyi’nin etkinliğini sürdürebilmesi için zaman içinde değişime gitmesi gerektiğini belirtiyor:

"Güvenlik Konseyi’nin uğraşmak zorunda kaldığı terörizm, kitle imha silahları, çöken devletler gibi sorunlar düşünüldüğünde, bazı araçlara ihtiyaç duyduğumuz ve Güvenlik Konseyi’nin bunları sağlaması gerektiği ortaya çıkıyor. Bunların ikisi de önemli. Güvenlik Konseyi’nin alacağı bir kararın meşru kabul edilmesi gerekiyor. Meşruiyet, temsil yeteneğinden kaynaklanır. Dolayısıyla Konsey’in temsil yeteneğini artırmayı, kararlarının meşruluğunu artırmak için istiyoruz.”

Büyükelçi Pleuger ve diğer dört ülkenin diplomatları, Güvenlik Konseyi’ni genişletme yönünde bir kararın gelecek yıl başında alınabileceğine inanıyor. Pleuger üst düzey heyetin reform konusundaki önerilerinin, kısa süre içinde Genel Kurul’da onaylanması için üye ülkelerin ulusal parlamentolarına gönderilebileceğini söylüyor.

Ancak bu konuda doğabilecek engeller hesaba katıldığında, genişlemenin, yıllar sürebileceği hatta hiç gerçekleşmeyebileceği de ortaya çıkıyor.

Birleşmiş Milletler Yasasında bir değişikliğin, için üye ülkelerin üçte ikisi ve Güvenlik Konseyi’ndeki daimi üyelerin tamamı tarafından onaylanması gerekiyor.

Çin, geçmişte Japonya’nın üyeliğine ilişkin kuşkuları bulunduğunu açıklamıştı. Diplomatik kaynaklar, Berlin’in Irak savaşına muhalefetinin ardından Amerika’nın, Almanya’nın adaylığına soğuk baktığını belirtiyor. Pakistan da, Hindistan’ın adaylığına karşı çıkıyor.

Pakistan devlet başkanı Pervez Müşerref Genel kurul konuşmasında ülkesinin Güvenlik Konseyi’nin genişlemesine şüpheyle baktığını söyledi:

"Bazı ülkelerin, Güvenlik Konseyi’ne daimi üye olma arzusu üzerinde bir uzlaşma yok. Büyük çoğunluk yeni imtiyaz merkezleri yaratılmasına karşı.”

Güvenlik Konseyi üyesi olmak için çabalarını birleştiren dört ülke, Afrika’yı temsilen beşinci bir ülkenin de Konsey’de yer alması konusunda görüş birliği içinde. Ancak bu itibarlı koltuğa hangi ülkenin oturması gerektiği konusunda bir uzlaşma yok. En şanslı adaylar olarak Mısır, Güney Afrika ve Nijerya’nın adı geçiyor.

XS
SM
MD
LG